Po pierwszej wojnie światowej Sfinks wypromował kolejną gwiazdę, która stała się jedną z najpopularniejszych aktorek polskiego kina przedwojennego. Jadwiga Smosarska zagrała w filmach z tzw. złotej serii Sfinksa – melodramatach takich jak "Niewolnica miłości" (1923), "O czem się nie mówi" (1924), "Iwonka" (1925) czy "Trędowata" (1926), które nie zachowały się do dzisiejszych czasów. Publiczność pokochała proste historie miłosne, w odróżnieniu od krytyków, którzy pisali o "kolejnych trędowatych produkcjach Hertza" i stwierdzali, że jedynie mitologiczny Sfinks mógłby przeniknąć sukces tych błahostek. Począwszy od "Iwonki", w Sfinksie coraz popularniejsze stały się filmy patriotyczne w nie najlepszym guście, które umiejętnie wykorzystywały jednak wzorce kina gatunkowego. Najbardziej ambitną i najprzychylniej ocenianą produkcją z tamtych czasów była adaptacja powieści Władysława Reymonta "Ziemia obiecana" (1927) w reżyserii Zbigniewa Gniazdowskiego i Hertza, przygotowana na dwudziestolecie pracy twórcy Sfinksa.
Po śmierci Aleksandra Hertza w 1928 roku wytwórnia nie powróciła już do dawnej świetności. W atelier Sfinksa realizowano w latach 30. popularne filmy dźwiękowe, takie jak "Trędowata" (1936), "Piętro wyżej" (1937) czy "Ordynat Michorowski" (1937), jednak przedsiębiorstwo zakończyło produkcję własnych dzieł już w 1933 roku adaptacją "Dziejów grzechu" Stefana Żeromskiego. Trudno z dzisiejszej perspektywy jednoznacznie ocenić dorobek wytwórni. Z recenzji prasowych wynika, że w imperium Hertza realizowane były filmy na niskim poziomie artystycznym, kiczowate, powielające schematy kultury masowej. Z drugiej strony, Sfinks dostarczał jednak produkty, które świetnie trafiały w gusta publiczności i skłaniały widownię do pójścia do kina. Niezależnie od artystycznej oceny, wytwórnia Hertza odegrała kluczową rolę na wczesnym etapie rozwoju kinematografii w Polsce. Być może wiedza o tym okresie będzie coraz większa – można mieć nadzieję, że zaginione produkcje Sfinksa (lub chociaż ich fragmenty) zostaną jeszcze odnalezione w Polsce lub zagranicą.
Autor: Robert Birkholc, czerwiec 2018. Źródła / więcej informacji zob.: W. Banaszkiewicz, W. Witczak, Historia filmu polskiego, tom I, Warszawa 1989; P. Negri, Pamiętnik gwiazdy, Warszawa 1976; I. Żukowska, F. Toeplitz-Cieślak, Sfinks: wizjonerzy i skandaliści kina, Warszawa 2016.