Poeta, tłumacz, wydawca, jeden z najważniejszych twórców współczesnej polskiej poezji. Urodził się w roku 1943 w Sankt Valentin (Dolna Austria).
We wczesnych latach 70. pracował w redakcji dwutygodnika "Student", pisma wokół którego w dużej mierze formowała się generacja Nowej Fali. W roku 1975 został sygnatariuszem "Memoriału 59", protestującego przeciwko projektowanym zmianom w Konstytucji PRL, w wyniku czego w latach 1976-80 objęty był oficjalnym zakazem druku. Członek opozycji, związany z działalnością podziemną. W 1976 roku otrzymał Nagrodę Fundacji im. Kościelskich. W 1988 założył wydawnictwo a5 publikujące przede wszystkim współczesną polską poezję, w tym także Wisławy Szymborskiej. Autor przekładów z języka niemieckiego – m.in. Brechta, Gotfrieda Benna, Paula Celana, Reinera Kunze. Większość życia spędził w Poznaniu, obecnie mieszka w Krakowie.
Ryszard Krynicki, fot. Michał Łepecki/AG
Poeta zaliczany do tzw. Pokolenia 68 (bądź Nowej Fali), czyli twórców debiutujących w drugiej połowie lat 60., dla których pokoleniowym przeżyciem stały się polityczne wydarzenia Marca'68 oraz Grudnia'70. Debiutował wierszami posługującymi się obfitością środków, piętrzącymi obrazy. Ukazywały one świat wrogi, postrzegany jako zagrożenie, rzeczywistość koszmaru, chaosu, pustki, nicości. Życie bohatera wierszy naznaczone było niewiedzą, poczuciem "wrzucenia" w niezrozumiałą rzeczywistość, spazmatycznymi ucieczkami. Tę opresywną wizję można było interpretować zarówno w kategoriach politycznych, jak i etycznych, czy metafizycznych. Ważnym elementem poezji Krynickiego było wtedy jej skoncentrowanie na języku, obserwacja fałszerstw, jakich w jego obrębie dokonuje totalitarna ideologia. Celem – wyzwolenie się z zakłamanej nowomowy.
Z czasem twórczość autora "Organizmu zbiorowego" zaczęła ulegać spektakularnym przemianom. Miejsce gęstych, barokowych poematów zajęły ascetyczne, kilkuwierszowe formy. Miejsce ucieczek – jak odczytuje to jeden z krytyków – zajęło uporczywe dążenie do celu, duchowe pielgrzymowanie. Poetycka działalność Krynickiego rozwijała się zgodnie z imperatywem wewnętrznego doskonalenia się, oczyszczenia z kłamstwa świata, niepodlegania – różnie rozumianej – nicości. Miniaturowe wiersze miały stać się nie tyle może zaskakującym czytelnika dziełem sztuki, co wehikułem, przestrzenią kontemplacji, współodczuwania ze światem. Jedną z charakterystycznych cech stało się zresztą dopełnianie przez artystę wcześniejszych wersji utworów, przedrukowywanie ich w kolejnych, nieraz bardzo licznych, wersjach, za czym kryje się założenie, iż wiersz nigdy nie jest czymś domkniętym, pozostawionym samemu sobie, ale raczej głosem ciągle podejmowanym na nowo, ewoluującym, etapem drogi do największej zrozumiałości, prostoty. Naczelnym gestem stało się wyciszenie, Norwidowskie przemilczenie.
Wydany w 2014 roku tomik poetycki "Haiku. Haiku mistrzów" Ryszarda Krynickiego ukazuje się blisko dziesięć lat po zbiorze "Kamień, szron", nominowanym do Nagrody Literackiej Nike w 2005 roku. Oprócz autorskich wierszy w publikacji zawarte zostały także przekłady mistrzów japońskiej poezji, na których niegdysiejszy przedstawiciel Nowej Fali uczył się haiku. To: Matsuo Bashō, Yosa Buson, Kobayashi Issa oraz Masaoka Shiki. Są to jednak raczej parafrazy niż wierne tłumaczenia. Krynicki nie zna japońskiego, bazował więc na przekładach – jak sam przyznaje w posłowiu – angielskich, czeskich, niemieckich i rosyjskich. Nie ma w tym jednak nic zdrożnego – poezja rządzi się własnymi prawami. W końcu Miłosz też nie znał języka oryginału, a tłumaczył haiku.
Źródło: www.polska2000.pl; Copyright: Stowarzyszenie Willa Decjusza, 2001. Aktualizacja: AP, lipiec 2019.
Twórczość:
- "Pęd pogoni, pęd ucieczki", Warszawa, Poznań: ZSP, 1968,
- "Akt urodzenia", Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1969,
- "Drugi projekt organizmu zbiorowego", "Nowy Wyraz", 1973 nr 9,
- "Organizm zbiorowy", Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1975,
- "Nasze życie rośnie. Wiersze", Paryż: Instytut Literacki, Paryż ,1978,
- "Niewiele więcej. Wiersze z notatnika 78-79", Kraków: Krakowska Oficyna Studentów, 1981,
- "Jeżeli w jakimś kraju" (wiersze i apele), Warszawa: Warszawska Niezależna Oficyna Poetów i Malarzy "Przedświt", 1983,
- "Ocalenie z nicości", Kraków: Świt, 1983,
- "Niewiele więcej i nowe wiersze", Warszawa: Warszawska Niezależna Oficyna Poetów i Malarzy, 1984,
- "Niepodlegli nicości" (wybrane i poprawione wiersze i przekłady), Warszawa: NOWA, 1988,
- "G(Rekonstrukcja) 1971", Legnica: Centrum Sztuki - Teatr Dramatyczny, 1999 (wydanie 1 w tej edycji),
- "Magnetyczny punkt. Wybrane wiersze i przekłady", Warszawa: Wydawnictwo CiS, 1996,
- "Kamień, szron", Kraków: Wydawnictwo a5, 2005,
- "Wiersze wybrane", Kraków: Wydawnictwo a5, 2009,
- "Kamień, szron", Kraków: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, 2011,
- "Przekreślony początek" – wybór wierszy, Wrocław: Biuro Literackie 2013,
- "Haiku. Haiku mistrzów", Kraków: Wydawnictwo a5, 2014
Tłumaczenia
Angielski
- Citizen R. K. does not live: poems of Ryszard Krynicki (przekł. Stanisław Barańczak, Robert A Davies, John M Gogol, Clare Cavanagh, Grażyna Drabik, Magnus J. Kryński, Robert A. Maguire). Forest Grove: Mr. Cogito Press, 1985.
- Magnetic Point: Selected Poems 1968-2014 (przekł. Clare Cavanagh). New York: New Directions, 2017.
- Our Life Grows (przekł. Alissa Valles). New York: NYRB Poets, 2018.
Białoruski
- Dakranucca (przekł. Andrèj Hadanovič). Mìnsk: Logvìnaŭ, 2013.
Bułgarski
- Magnetična točka (przekł. Vera Deânova). Sofia, Stigmati,1997,
- Kam’k, skrež (przekł. Vera Deânova). Sofia, Stigmati, 2011.
Czeski
- Kámen, jinovatka (przeł. przez Václav Burian). Olomouc: Burian a Tichák 2006,
- Magnetický bod (przeł. przez Lenka Daňhelová). Ostrava: Protimluv, 2010.
Niemiecki
- Um niemanden zu verletzen. Gedichte aus Notizbüchern (przekł. Karl Dedecius). Neu Isenburg: Tiessen, 1991,
- Wunde der Wahrheit. Gedichte (przekł. Karl Dedecius). Frankfurt: Suhrkamp, 1991,
- Stein aus der neuen Welt (przekł. Esther Kinsky) 2000.
Hebrajski
- Nekuda magnetit (przekł. David Weinfeld). Ra'ananah: Even Hoshen, 2011.
Hindi
- w źrenicy kamyka / ret ke ek kaṇmeṁ (przekł. Renata Czekalska, Aśok Wadźpeji). New Delhi: Vani Prakaśan, 2017.
Rumuński
- Poeme alese (przekł. Constantin Geambaşu). Timişoara: Excelsior Art, 2014.
Słowacki
- Magnetický bod (przekł. Karol Chmel). Bratislava: Drewo a Srd, 2003.
Szwedzki
- Planeten Fantasmagori (przekł. Joanna Helander; Bo Persson). Bottna, Hamburgsund: Cafe Existens, 1994.
Włoski
- Il punto magnetico (przekł. Francesca Fornari). Udine: Forum, 2011.
- Abitiamo attraverso la pelle (przekł. Francesca Fornari). Novara: Interlinea, 2012.
poeta
tłumacz
poezja
wydawnictwo a5
kamień szron
magnetyczny punkt
wydawca
nowa fala
