W "Pokoleniu" odnaleźć można także wiele innych cech późniejszego kina twórcy "Popiołu i diamentu". Figura postaci przeżywającej inicjację i zdobywającej gorzką świadomość będzie stale pojawiał się w niemal wszystkich dziełach reżysera, od "Kanału" aż po "Pannę Nikt".
Debiutancki film ujawnia także formalne mistrzostwo i upodobanie Wajdy do wyrazistych obrazów. Poetykę "Pokolenia" tworzą mroczne, utrzymane w niskim kluczu oświetleniowym zdjęcia, ekspresywne punkty widzenia kamery i symboliczne kompozycje (np. Jasio, który patrzy bezradnie na odchodzącego w dal żydowskiego przyjaciela, pokazywany jest zza okiennych krat). Prawdziwym majstersztykiem jest scena, w której jeden z głównych bohaterów, przyparty do muru przez nadchodzących Niemców, skacze ze schodów – ich spiralny kształt świetnie koresponduje z sytuacją osaczenia, w jakiej znalazł się mężczyzna.
"Pokolenie" jest jednak dla polskiej kinematografii czymś więcej niż tylko spektakularnym początkiem twórczości wybitnego reżysera. To właśnie w tym dziele po raz pierwszy mogli objawić swoje talenty tak uznani artyści jak Jerzy Lipman, Tadeusz Łomnicki, Tadeusz Janczar, Roman Polański czy Kazimierz Kutz, który pełnił funkcję asystenta reżysera. Tytuł filmu ma więc także znaczenie symboliczne – dzieło Wajdy to kamień węgielny dla całego pokolenia wielkich osobowości polskiego kina.
- "Pokolenie", Polska 1954. Reżyseria Andrzej Wajda. Scenariusz Bohdan Czeszko. Zdjęcia Jerzy Lipman. Scenografia Roman Mann. Muzyka Andrzej Markowski. Wykonawcy Tadeusz Łomnicki (Stach), Urszula Modrzyńska (Dorota), Tadeusz Janczar (Jasio Krone), Janusz Paluszkiewicz (Sekuła), Ryszard Kotys (Jacek), Roman Polański (Mundek), Zbigniew Cybulski (Kostek), Zygmunt Zintel (Majster Ziarno), i inni.
Produkcja: Wytwórnia Filmów Fabularnych (Wrocław).
Czarno-biały, 83 minuty.
Autor: Robert Birkholc, październik 2018