Zaproponowany przez Jarosława Suchana wielomiesięczny projekt "W samym centrum uwagi", realizowany w CSW Zamek Ujazdowski w 2006 i 2007 roku, od początku zakładał przygotowanie po jego zakończeniu publikacji, która w formie leksykonu osobowości polskiej sztuki (uzupełnionego tematycznymi esejami) uchwyci najnowsze i najciekawsze zjawiska w polskiej sztuce wizualnej ostatnich lat. Formuła książki zawierającej rejestr - czy może słownik - artystycznych postaw w najbardziej praktyczny i najmniej tendencyjny sposób wypełni lukę na rynku wydawnictw poświęconych polskiej sztuce współczesnej. Będzie przy tym respektować wyjątkową różnorodność, polimorficzność tej dziedziny. Oczywiście należało znacząco rozszerzyć zakres prezentowanych w książce zjawisk, bo nawet tak rozległe przedsięwzięcie wystawiennicze jak "W samym centrum uwagi" miało swoje przestrzenne i czasowe ograniczenia.
Udało się zgromadzić teksty 38 autorów prezentujących najróżniejsze perspektywy i style refleksji nad sztuką. Jednocześnie twórcy publikacji stale mieli na uwadze, że potrzebna jest książka użyteczna nie tylko dla profesjonalistów, ale także dla coraz liczniejszego grona osób zainteresowanych szeroko rozumianą kulturą wizualną.
Dokonany wybór nie ma charakteru pokoleniowego, ale wynika z charakteru aktywności artystów i pojawienia się nowych wątków i perspektyw w ich twórczości. Te zagadnienia zarysowują eseje tematyczne, poprzedzające Leksykon. Konstruują one narracje i struktury pojęciowe obejmujące materiał w nim zawarty, ale też niejednokrotnie wykraczają poza jego zakres.
Leksykonowi została nadana struktura wyodrębniająca cztery kategorie / hasła-klucze:
Hormon malarstwa:
Malarstwo rozumiane tu jest nie tylko jako medium, lecz również jako czynnik stymulujący twórczość, która nie ogranicza się tylko i wyłącznie do malarstwa. Malarstwo, choć jego ranga osłabła po pojawianiu się nowych mediów, jednak wygenerowało wysoką rangę obrazu i dalej jak hormon oddziałuje na rozległą przestrzeń obrazowania.
W sztuce marzenia stają się rzeczywistością:
Druga część leksykonu zgrupowana została wokół rodzaju gry z rzeczywistością pozaartystyczną (tytuł pochodzi od cyklu prac Katarzyny Kozyry W sztuce marzenia stają się rzeczywistością). Wyraża ona przekonanie o sile i możliwościach sztuki, która pozornie kwestionując realia społeczne, kulturowe, osobowościowe, przez wprowadzenie elementów wytworzonych przez fantazję, prześwietla je.
Pozdrowienia dla Systemu:
Tytuł jest cytatem z wypowiedzi grupy Twożywo, która odbierając establishmentową nagrodę Paszport Polityki, przewrotnie wyraziła pozdrowienia dla Systemu, z którym prowadzi podjazdową walkę. Ta część leksykonu grupuje postawy artystyczne działające wobec systemu kultury z zamiarem przekształcenia go od wewnątrz. Mimo różnego nasilenia potencjału politycznego tej sztuki, wskazuje ona na obszary życia społecznego, domagając się zmiany sytuacji opresji lub absurdu.
Dehistoryzacje:
Część leksykonu skupiająca się na szczególnym rodzaju dialogu z historią, który podejmują artyści w ostatnich latach badając sposób, w jaki historia przejawia się we współczesnej świadomości kulturowej i z drugiej strony, jak zmienia się pod wpływem kultury popularnej. Samo pojęcie dehistoryzacji zostało utworzone w analogii do dekonstrukcji - rodzaj reinterpretacji historii oraz terapii historycznych traum przez sztukę.
Mimo, że redaktorzy wydawnictwa wyodrębnili cztery moduły grupujące postawy artystyczne, wskazują na przenikanie się ich, co ma obrazować schematyczna mapa zamieszczona między częścią esejów i leksykonu. Autorami esejów są między innymi: Paweł Leszkowicz, Magdalena Ujma, Jakub Banasiak, Monika Branicka, Jarosław Suchan, Adam Mazur, Agata Jakubowska.
Artyści: Adam Adach, Paweł Althamer, Grupa Azorro, Mirosław Bałka, Anna Baumgart, Kuba Bąkowski, Cezary Bodzianowski, Agata Bogacka, Agnieszka Brzeżańska, Michał Budny, Rafał Bujnowski, Bogna Burska, Andrzej Czarnacki, Hubert Czerepok, Oskar Dawicki, Marta Deskur, Roman Dziadkiewicz, Jarosław Fliciński, Wojciech Gilewicz, Maurycy Gomulicki, Ryszard Górecki, Artur Grabowski, Elżbieta Jabłońska, Rafał Jakubowicz, Zuzanna Janin, Katarzyna Józefowicz, Grzegorz Klaman, Anna Konik, Karolina Kowalska, Tomasz Kozak, Jarosław Kozakiewicz, Katarzyna Kozyra, Maciej Kurak, Kamil Kuskowski, Robert Kuśmirowski, Dominik Lejman, Olga Lewicka, Zbigniew Libera, Piotr Lutyński, Marcin Maciejowski, Robert Maciejuk, Anna Niesterowicz, Dorota Nieznalska, Anna Okrasko, Paulina Ołowska, Laura Pawela, Aleksandra Polisiewicz, Igor Przybylski, Konrad Pustoła, Joanna Rajkowska, Zbigniew Rogalski, Robert Rumas, Daniel Rumiancew, Wilhelm Sasnal, Jadwiga Sawicka, Sędzia Główny, Jan Simon, Aneta Grzeszykowska /Jan Smaga, Monika Sosnowska, Paweł Susid, Robert Szczerbowski, Grzegorz Sztwiertnia, Latająca galeria szu szu, Twożywo, Piotr Uklański, Wojciech Wilczyk, Zorka Wollny, Julita Wójcik, Piotr Wyrzykowski, Jakub Julian Ziółkowski, Alicja Żebrowska, Artur Żmijewski.
-
Nowe zjawiska w sztuce polskiej po 2000
redakcja: Grzegorz Borkowski, Adam Mazur, Monika Branicka
wydawca: Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Warszawa 2007
format: 260 x 200, 408 ss., oprawa miękka
ISBN: 8385142746