W latach 1993-98 studiował na Wydziale Malarstwa, Grafiki i Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu, gdzie otrzymał dyplom w zakresie grafiki warsztatowej. Od 1998 roku jest asystentem w pracowni sitodruku prof. Mirosława Pawłowskiego. W 2003 roku obronił doktorat z grafiki warsztatowej. Chociaż nigdy nie porzucił grafiki, znany jest głównie dzięki swym instalacjom site-specific. Od 2004 roku współtworzy grupę artystyczną Wunderteam. W 2005 roku zdobył główną nagrodę w konkursie Spojrzenia. W styczniu 2009 roku otrzymał Paszport "Polityki" w dziedzinie sztuk wizualnych za rok 2008.
W swych realizacjach Maciej Kurak wykorzystuje przestrzeń architektoniczną, zarówno prywatną, jak publiczną. W wybranych przez siebie miejscach (w miastach, wnętrzach galerii, mieszkaniach prywatnych) dokonuje interwencji polegających na zmianie perspektywy postrzegania rzeczywistości, a zwłaszcza stanowiącej ramy dla życia człowieka architektury.
Nierzadko ich celem jest wprowadzenie widza w błąd, oddziaływanie na niego poprzez efekt zaskoczenia, wplątanie w trójwymiarową iluzję.
Punktem wyjścia dla poszukiwań przestrzennych stała się w twórczości Kuraka gra ze skalą przedmiotów oraz kwestia architektury jako nośnika historii. Na wystawie "Praktiker" (2000 - zdjęcia) zestawił zwykłe opakowanie po herbacie z jego powiększoną do rozmiarów człowieka kopią. W tym samym roku w galerii Grabary 48 zrekonstruował sklep wielobranżowy, mieszczący się niegdyś w tym budynku (Przestrzeń - zdjęcia). Jego akcja miała zarówno wymiar sentymentalny, jak też przywoływała pytania o historię miejsca i możliwość dotarcia do niej. W 2001 roku wykorzystał wpół zburzony budynek przy ul. Żydowskiej w Poznaniu, gdzie na jedynej pozostałej ścianie pokoju przymocował meble i inne sprzęty (Serenada - zdjęcia).
Także wiele innych akcji Kuraka miało miejsce w przestrzeni publicznej. Jak sam twierdzi,
"chęć jak najbardziej płynnego wkomponowania i wpisania się w zastaną rzeczywistość przy jednoczesnym minimalnym jej zachwianiu to cechy, które powodują że przy dużym współczynniku koherencji z całą infrastrukturą miejską, można całkowicie zmienić dotychczasowe spojrzenie na otaczającą nas aglomerację".
W 2001 roku w różnych miejscach Tarnowskich Gór (na trawnikach, w pęknięciach murów, oknach piwnic) artysta umieścił wystające kolorowe kable (
Globalizacja -
zdjęcia), wskazując na rozrastającą się, choć zazwyczaj niewidoczną, coraz gęstszą i chaotyczną sieć. Instalacja
Symulacja autentyczności (
zdjęcia) zbudowana w Zielonej Górze w 2002 roku to wznoszące się tuż nad powierzchnią trawnika dachy pokryte antenami telewizyjnymi, sugerujące, że reszta budynku znajduje się pod ziemią. Artysta ironicznie podkreślił rosnącą rolę komunikacji ze światem za pomocą urządzeń elektrycznych, zastępującą potrzebę bezpośredniego kontaktu (np. okien).
Wielokrotnie powracającym motywem prac Macieja Kuraka jest mieszkanie / schronienie. W 2002 roku w Galerii Wschodniej w Łodzi stworzył legowisko pod wybrzuszeniem w drewnianym parkiecie (Dekonstrukcja - zdjęcia). Rok później w Szczecinie postawił namiot, po wejściu do którego można było zejść do podziemnego pomieszczenia urządzonego jak sypialnia (Jezioro słoneczne, 2003 - zdjęcia). Dziwnych przesunięć artysta dokonywał także w domach już istniejących. W 2004 roku w prywatnym mieszkaniu w Poznaniu za pomocą ścianek działowych zbudował mniejsze, wewnętrzne mieszkanie, sterylne i całe pomalowane na biało (Sweet Harmony - zdjęcia). Mieszkańcy zajmowali zaś wąską przestrzeń pomiędzy ścianami. Na wystawie Spojrzenia 2005, zorganizowanej z okazji wygranego przez Kuraka konkursu Deutsche Banku, artysta na niewielkiej powierzchni stworzył fragment mieszkania wraz z wyposażeniem, "przecięty" przez ściany galerii.
Na Targach Sztuki Art Poznań w 2005 roku Kurak wykorzystał ścianę Starej Rzeźni - po jednej stronie zbudował fasadę domku jednorodzinnego, po drugiej - fasadę bloku (zdjęcia).
Artysta zestawił ze sobą dwa modele mieszkaniowe, ale także różne klasy społeczne, podejmując zarazem grę z pojęciami wnętrza i zewnętrza. W podobnej sytuacji postawił też widza w
Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie w 2006 roku, gdzie skopiował fragment bryły Zamku w środku galerii (
W skrócie -
zdjęcia).
W 2006 roku w ramach projektu Biurowiec w Poznaniu prezentowana była praca Wszędzie dobrze, gdzie nas nie ma. W jednym z pomieszczeń zza zamkniętych drzwi wydobywały się światła i dźwięki, które sugerowały odbywającą się za nimi imprezę. Tym razem artysta nie posłużył się przestrzenią, a jedynie ułudą lepszej, niedostępnej rzeczywistości.
Maciej Kurak tworzy także instalacje w mniejszej skali, w których wykorzystuje efekt zaskoczenia poprzez "zatrzymanie w czasie" fragmentu otoczenia. Passe-Partout (2004 - zdjęcia) składa się z ramy z nadzwyczaj szerokim białym marginesem, przed którą artysta ustawił hiperrealistyczną rzeźbę kobiety oraz żywą, pozostającą w bezruchu statystkę. Obie nie tylko zasłaniały obraz, ale także nie dopuszczały do niego. To, co widz uznawał za przeszkodę w dotarciu do dzieła, okazywało się zamierzonym działaniem artysty.
Niemal identyczną strategię, ale jeszcze bardziej iluzoryczną, zastosował Kurak podczas akcji na otwarciu wystawy "Pojedynek" (zdjęcia) w 2005 roku w Poznaniu. Na wernisaż zaprosił grupę kilkudziesięciu starszych osób (w większości w charakterystycznych beretach na głowach), którą pozostawił przed wejściem na wystawę. "Prawdziwi" goście zmuszeni byli przedzierać się przez ten tłum, by w końcu zorientować się, że było to częścią akcji.
Jedną z ostatnich prac Kuraka jest instalacja Fifty-Fifty (2006 - zdjęcia). Jej elementem jest leżący na dachu maluch, którego obracające się koła połączone są z maszyną do szycia i wprawiają ją w ruch. Artysta ponownie powraca do problemu absurdalnego odwrócenia skali, jego instalacja opiera się na niewydajnym procesie - skomplikowany mechanizm samochód służy jedynie za źródło energii dla o wiele prostszego urządzenia.
W następnych latach Kurak realizował kolejne prace związane z przestrzenią, zwłaszcza definiowaną jako przestrzeń życiowa. Stworzył m.in. składany pokój, pozwalający na całkowitą zmianę wystroju z neutralnej bieli na mniej popularne wzorki (I wilk syty i owca cała 2006). Przy okazji wystawy "Betonowe dziedzictwo" Kurak na warszawskim Ursynowie stworzył replikę jednego z bloków w skali 1:6 (Puszczyka 20). W jej wnętrzu zmieściła się umeblowana kawalerka. Do kultury wizualnej (w tym do wizualnego spadku po poprzednim systemie) odnosiła się też akcja Kuraka wykonana wspólnie z Pascale Héliot w Zielonej Górze. W różnych miejscach przestrzeni miejskiej artyści umieszczali powiększony do sporych rozmiarów samolot, przypominający te robione z kartek wyrwanych z zeszytu, z napisem "wszędzie bezgustnie".
Macieja Kuraka interesuje też kwestia oryginału i kopii. Na wspólnej wystawie z Zuzanną Janin zatytułowanej "In between" (2007), obok pracy artystki umieścił skopiowane jej 20 procent (na tyle cytatu pozwala prawo), z propozycją sprzedaży.
W realizacjach Kuraka wielokrotnie powraca problem zastąpienia człowieka automatem lub na odwrót. W Automacie do kawy (2007) to artysta wszedł do wnętrza maszyny i wydawał kawę klientom.
"Praca odnosiła się do pewnego sposobu zachowania, który preferowany jest w kulturze zachodniej - skrajnego praktycyzmu czy pragmatyzmu, wykorzystywania ludzi przy liniach produkcyjnych w tych częściach świata, gdzie jest duże bezrobocie" - tłumaczył.
Z kolei Rzeźbie użytecznej (2007) manekin zastąpił człowieka nawet podczas ćwiczeń fizycznych na rowerze. Podobna sytuacja miała miejsce w instalacji Bicie rekordu, prezentowanej w witrynie na Placu Konstytucji w Warszawie w 2008 roku (Galeria Witryna). Nurek (manekin) zanurzony w akwarium nieustannie bił własny rekord. Kurak krytycznie odniósł się do kultury rankingów, a zarazem do kultury spektaklu - bicie rekordu musi się w końcu odbywać przy pełnej widowni.
Autor: Karol Sienkiewicz, listopad 2006; aktualizacja: listopad 2009.
Wybrane wystawy indywidualne:
- 2000
- "Przestrzeń' - Galeria Garbary 48, Poznań;
- "Praktiker" - Centrum Sztuki Współczesnej Inner Spaces, Poznań - 2001 - "Serenada" - ul. Żydowska, Poznań
- 2002 - "Dekonstrukcja" - Galeria Wschodnia, Łódź
- 2003
- "Prototyp" - Wieża Ciśnień, Konin;
- "Jezioro słoneczne" - Szczecin - 2004
- "Granice" - Uniwersytet w Zielonej Górze;
- "Sweet Harmony" - ul. Wierzbięcie, Poznań - 2006
- "W skrócie" - w ramach cyklu "W samym centrum uwagi", Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Warszawa;
- "To tu i to tam" - Galeria AT, Poznań - 2007
- "In between" - Galeria Piekary, Poznań (z Zuzanną Janin) - 2008 - "Bicie rekordu" - Witryna, Warszawa
Wybrane wystawy zbiorowe:
- 2001 - "Precedens 01" - Tarnowskie Góry
- 2002 - "Precedens 02" - Zielona Góra
- 2003 - "Oder/Odra" - Galerie 2yk, Berlin, Niemcy
- 2004
- Targi sztuki "Art Poznań" - Stara Rzeźnia, Poznań;
- "Dwa w jednym. Poznań Art Now" - Łódź;
- "Bez tytułu" IV triennale młodych - Centrum Rzeźby Polskiej, Orońsko - 2005
- "Pojedynek" - Stary Browar, Poznań;
- Targi sztuki "Art Poznań" - Stara Rzeźnia, Poznań;
- "Sense in Places" - Sligo, Irlandia;
- "Jak rozmawiać o sztuce współczesnej?" - Galeria Arsenał, Białystok - 2006
- "Spojrzenia. II Edycja" - Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa (główna nagroda);
- "Zobacz to, co ja. Młoda sztuka z Poznania" - Ośrodek Propagandy Sztuki, Łódź; Galeria Sztuki Wozownia, Toruń; Galeria Miejska Arsenał, Poznań;
- "Zwyczajny terror" - Galeria Sektor I, Katowice;
- "Via Space" - Trondheim, Norwegia;
- VI Triennale grafiki Polskiej - Katowice;
- "Biurowiec" - Poznań
- "Stan wewnętrzny" - Centrum Kultury Zamek, Poznań
- "Architektura intymna, architektura porzucona" - Galeria Kronika, Bytom - 2007
- "A Poisoned Source. Polish Contemporary Art in Postromantic Landscape" - LNMM, Ryga
- "transRobota" - Muzeum Narodowe, Szczecin
- "Asia-Europe Meditations" - IF Museum Inner Spaces, Poznań
- "Betonowe dziedzictwo" - Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Warszawa
- "Ina Kooper / Maciej Kurak / Krystyna Piotrowska" - E.M. Galerie, Kollum
- "Lokatorzy" - lokal_30, Warszawa
- "Nazajutrz" - Centrum Kultury Zamek, Poznań
- "Zamieszkanie" - BWA Awangarda, Wrocław - 2008
- "Skin and Bones" - Bałtycka Galeria Sztuki Współczesnej, Słupsk
- "Ukryte" - BWA, Zielona Góra
"Betonowe dziedzictwo. Radioaktywny blok" - Instytut Polski, Rzym - 2009
- "Szczyt bohaterów" - Bunkier Sztuki, Kraków
- "Difference Beyond Difference" - Art Stations Foundation, Poznań
- "Counter Logic" - Cooper Gallery, Dundee, Wielka Brytania
- "Ukryte" - BWA Studio, Wrocław
Fotografie publikujemy dzięki uprzejmości artysty.