Aktor, reżyser, pedagog. Twórca słynnego na całym świecie wrocławskiego Teatru Pieśń Kozła i szef artystyczny międzynarodowego festiwalu Brave. Widzów zabiera do korzeni szekspirowskich dramatów i w poruszające muzyczne podróże po historii Szkocji.
Aktor, reżyser, pedagog, twórca Teatru Pieśni Kozła.
Urodził się 21 listopada 1961 roku w Gdańsku.Studiował filologię polską na Uniwersytecie Gdańskim, Uniwersytecie im. Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie i Uniwersytecie Wrocławskim. Był studentem psychologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i teatrologii warszawskiej Akademii Teatralnej.
Wczesna działalność
W latach 1987-1992 związany był z Ośrodkiem Praktyk Teatralnych w Gardzienicach. Zagrał tam Tristana w spektaklu "Carmina Burana" (1990). Brał udział w warsztatach teatralnych, które grupa prowadziła m.in. w Royal Shakespeare Company i wspólnie z członkami amerykańskiego Living Theatre oraz uczestniczył w wyprawach Gardzienic, m.in. na Ukrainę, Gotlandię i do Włoch.
Od lat 90. Grzegorz Bral pracuje na całym świecie jako nauczyciel technik aktorskich. Warsztaty aktorskie prowadził m. in. w Anglii, Grecji, Szwecji, Irlandii, Singapurze. W Polsce współpracował z Uniwersytetem Warszawskim, wrocławskimi placówkami: Teatrem Współczesnym i Ośrodkiem Jerzego Grotowskiego, gdzie obok warsztatów organizował również konferencje poświęcone antropologii teatru.
Teatr Pieśń Kozła
W 1996 roku wraz z Anną Zubrzycką, wcześniej główną aktorką Gardzienic, założył we Wrocławiu alternatywny Teatr Pieśń Kozła (początkowo, do 1998 roku teatr działał pod nazwą Teatr Tragon). Teatr nawiązuje do korzeni sztuki widowiskowej, bada europejską i wschodnią kulturę muzyczną. Organizuje wyprawy antropologiczno-badawcze. Grupa Brala i Zubrzyckiej prowadzi działalność edukacyjną, obok warsztatów, także podyplomowe studium aktorskie, które kończy się uzyskaniem dyplomu wyższej uczelni. Teatr Pieśń Kozła jest filialną placówką Wydziału Dramatycznego Manchester Metropolitan University.
Od 2005 roku wrocławska grupa organizuje międzynarodowy Brave Festival. Przeciw wypędzeniom z kultury. Szefem artystycznym imprezy jest Grzegorz Bral. W pracy reżyserskiej Bral sięga do wielkich mitów kultury, a każde przygotowywane przez niego przedstawienie poprzedzone jest poszukiwaniem nowej formy aktorskiego wyrazu, który łączy w sobie elementy ruchowe, muzyczne i werbalne, zarówno śpiew jak i słowo mówione. W Teatrze Pieśń Kozła wystawił "Pieśń Kozła" na motywach "Bachantek" Eurypidesa z wykorzystaniem tradycyjnych pieśni z m.in. z Grecji i Albanii (1998). W "Kronikach - obyczaju lamentacyjnym" przywoływał historię Gilgamesza; osią przedstawienia stały się pieśni pogrzebowe (2001). Spektakl "Lacrimosa" zainspirowany był powieścią Andrzeja Szczypiorskiego "Msza za miasto Arras", reżyser zastanawiał się w nim nad rolą i znaczeniem w kulturze kozłów ofiarnych (2005). Z udziałem aktorów z Polski, Anglii, Walii, Szkocji i Finlandii oraz przy współpracy Royal Shakespeare Company przygotował Szekspirowskiego "Macbetha" (2008). W tym odwołującym się do wielu kultur widowisku próbował dotrzeć do korzeni tragedii, szczególną uwagę zwrócił na elementy muzyczne tkwiące w poezji Stratfordczyka (aktorzy grali w oryginale). Stworzył przejmującą, nasyconą uczuciami opowieść o władzy.
"Jeśli w teatrze można dziś przeżywać katharsis - pisała Anna Tarnowska - to przedstawienie Teatru Pieśni Kozła jest spektaklem, który je przynosi. Gra aktorów jest niezwykle sugestywna, czysta, właściwie nieteatralna, bo tu nie da się niczego odegrać. Tu emocje muszą być prawdziwe. (...) Teatr ów udowadnia, że dramat Szekspira to onomatopeja, w której słowa służą wydobywaniu emocji poprzez muzykę, to narodziny tragedii ze starożytnych misteriów, to nietzscheański duch muzyki, który tym narodzinach towarzyszy" ("Gazeta Wyborcza – Bydgoszcz", 9 maja 2011).
Grzegorz Bral pracuje nad "The Crucible" na motywach "Czarownic z Salem" Arthura Millera. Podobnie jak w poprzednich spektaklach aktorzy (pochodzący z Polski, Rosji, Szkocji, Anglii, Grecji i Brazylii) szukają odpowiednich form ruchu, które potrafiłyby oddać sensy utworu dramatycznego. Starają się, by słowa nabrały charakteru niemal fizycznego. Od 2010 roku odbywają się pokazy kolejnych etapów pracy nad tym widowiskiem (na afiszach umieszczany jest podtytuł "work in progress"). Reżyser ma także na swoim koncie przedstawienie dramatyczne - "Pożądanie w cieniu wiązów" Eugene'a O'Neilla - rozegrany na pustej scenie moralitet z wnikliwymi, psychologicznymi portretami bohaterów kreowanych przez Annę Kerth, Dawida Żakowskiego i Bogdana Kocę (2009).
Teatr Studio
Od 2010 do 2012 roku Grzegorz Bral był szefem artystycznym warszawskiego Teatru Studio. Na scenie instytucjonalnej także stawia przede wszystkim na pracę z aktorem. Chciałby, aby nowe spektakle były odkryciami, zarówno dla widzów jak i wykonawców.
"Zależy mi przede wszystkim na dialogu z aktorami - deklarował Bral. - Na wydobyciu energii, którą potrafili wzbudzać Meyerhold czy Stanisławski. To praca studyjna, laboratoryjna, która niekoniecznie od razu ma dawać efekty" ("Życie Warszawy", 16 grudnia 2009).
Na deskach Teatru Studio reżyser przygotował więc "Ćwiczenia z Ionesco" (2011). W klasyce teatru absurdu aktorzy mogli pokazać swój kunszt. Na spektakl złożyło się kilka etiud skomponowanych z fragmentów różnych sztuk rumuńskiego autora, m.in. "Krzeseł" i "Lekcji". W plastycznych obrazach Bral wspólnie z Krzysztofem Majchrzakiem (współautorem scenariusza) odsłaniali absurd i groteskę głęboko tkwiące w twórczości Eugène'a Ionesco.
Sukces na festiwalu Fringe
W 2012 roku wyreżyserował w Teatrze Pieśni Kozła "Pieśni Leara". Historię tytułowego króla wspólnie z zaproszonymi do współpracy artystami opowiedział korsykańskim rytmem i energią zderzającą się na scenie ze średniowiecznymi wielogłosami gregoriańskimi. Zamiast dialogu – oratorium. Poruszająca gra uczuć wyrażona w 12 pieśniach, zabierająca widzów w oczyszczającą podróż do muzycznych korzeni szekspirowskiego dramatu. Po pierwszych prezentacjach spektaklu na sierpniowym festiwalu Fringe w Edynburgu krytycy pisali, że Grzegorz Bral i jego aktorzy przywracają Europie umiejętność lamentowania, a ich spektakl, mimo, że jeszcze niedokończony, już jest legendą. Szekspirowska magia uwiodła międzynarodową publiczność, która każdy spektakl przyjmowała owacjami na stojąco. Ze Szkocji grupa wyjechała więc aż z trzema prestiżowymi statuetkami – nagrodą Scotsman Fringe First, Herald Archangel i specjalnym wyróżnieniem Musical Theatre Matters Award."Pieśni Leara" zajęły również pierwsze miejsce w rankingu wszystkich spektakli teatralnych wystawianych w Edynburgu prowadzonym przez “The List”, pokonując tym samym niemal trzy tysiące przedstawień z całego świata.
Dwa lata po sukcesie w Edynburgu Bral powrócił do Szkocji z kolejnym projektem: "Return to the voice", który jeszcze przed premierą został uznany za jedno z najważniejszych wydarzeń edynburskich festiwali. To kameralne przedstawienie z gościnnym udziałem Anny Marii Jopek dedykowane jest tradycyjnym szkockim pieśniom, odnalezionym przez twórców w szkockich archiwach muzycznych i podczas wypraw terenowych do Szkocji. Do większości pieśni muzykę skomponował współpracujący z teatrem od lat Maciej Rychły, który zachowując linie melodyczną oryginalnych wykonań, jednocześnie przekształcił jednogłosowe kompozycje w charakterystyczne dla grupy polifonie. Spośród setek wybrano kilkanaście utworów, które złożyły się na spektakl.
Najnowsze działania
1 lipca 2016 roku odbyła się najnowsza, tym razem inspirowana szekspirowskim Hamletem premiera Grzegorza Brala i Teatru Pieśń Kozła. Reżyser zaprosił do współpracy siedemnaścioro artystów z 14 krajów, w tym Kuwejtu, Iranu, Japonii, Stanów Zjednoczonych, Norwegii i Finlandii. Ich unikalne talenty połączył w spektaklu "Crazy God". Na jednej scenie spotkali się śpiewak operowy, perkusista, skrzypaczka oraz tancerze. – Każdy z tych młodych ludzi ma inne doświadczenia i dodaje do spektaklu coś od siebie, wzbogacając arsenał naszych środków ekspresji. "Crazy God" jest pomyślany jako widowisko, w którym są aktorzy, muzyka, ruch, a nawet słowo pisane jako integralna część scenografii – mówi Grzegorz Bral. A w recenzjach czytamy:
"Nastrój spektaklu współtworzyła ciężka, żelazna scenografia, stworzona przez Roberta Florczaka. Oprócz 17 krzeseł jej stałym elementem były również czarno-białe wizualizacje – przepływające w tle teksty i słowa. Mocnym akcentem były też trzy wirujące koła, inspirowane człowiekiem witruwiańskim Leonarda da Vinci, które pojawiły się na scenie pod koniec spektaklu."
Rok 2016 przyniósł wrocławskiemu teatrowi także ogromny sukces w Stanach Zjednoczonych. Jedna z najważniejszych nowojorskich sal - Brooklyn Academy of Music nagrodziła "Pieśni Leara" owacjami na stojąco. Zespół zakończył rok premierą "Wyspy", spektaklu inspirowanego szekspirowską "Burzą" i staroislandzką tradycją opowiadania snów umierającym. Spektakl będzie połączeniem polifonicznych śpiewów, z których słynie wrocławski teatr z tańcem i ruchem współczesnym skomponowanym przez hiszpańskiego choreografa Ivána Péreza. Autorką pieśni jest Alicja Bral. Premiera 1 grudnia 2016.
W Teatrze Pieśń Kozła Bral wyreżyserował:
- 1998 - "Pieśń Kozła" Eurypidesa;
- 2001 - "Kroniki - obyczaj lamentacyjny";
- 2005 - "Lacrimosa" na motywach powieści Andrzeja Szczypiorskiego "Msza za miasto Arras"
- 2007 - "Macbeth. Work-in-progress" według Szekspira;
- 2008 - "Macbeth" Szekspira;
- 2009 - "Pożądanie w cieniu wiązów" Eugene'a O'Neille'a.
- 2010 - "The Crucible (work in progress)" Arthur Miller
- 2012 - "Pieśni Leara"
- 2013 - "Portrety wiśniowego sadu"
- 2014 - "Return to the voice"
- 2016 - "Crazy God"
- 2016 - "Wyspa"
Ważniejsze odznaczenia i nagrody:
- 2003 - Grand Prix za poważną i piękną pracę zespołową nad tematami miłości i śmierci w przedstawieniu "Kroniki -obyczaj lamentacyjny" Teatru Pieśń Kozła oraz nagroda dyrektora festiwalu i statuetka Wojciecha na 43. Kaliskich Spotkaniach Teatralnych;
- 2004 - Nagroda marszałka woj. dolnośląskiego z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru; Nagroda Fringe First za przedstawienie "Kroniki -obyczaj lamentacyjny" Teatru Pieśń Kozła na Festiwalu w Edynburgu; Nagroda władz Wrocławia za sukces Teatru Pieśń Kozła na Festiwalu w Edynburgu;
- 2005 - Zasłużony dla Kultury Narodowej;
- 2006 - Specjalna nagroda zespołowa za przedstawienie "Lacrimosa" Teatru Pieśń Kozła na 46. Kaliskich Spotkaniach Teatralnych; Wrocławska Nagroda Teatralna za organizację Brave Festival; nagroda dla Teatru Pieśń Kozła za przedstawienie "Lacrimosa" na 46. Międzynarodowym Festiwalu Mess w Sarajewie;
- 2007 - nagroda Towarzystwa Przyjaciół Szczecina dla widowiska "Lacrimosa" na Festiwalu Małych Form Teatralnych "Kontrapunkt" w Szczecinie;
- 2009 - II miejsce w plebiscycie publiczności dla przedstawienia "Lacrimosa" na 39. Jeleniogórskich Spotkaniach Teatralnych.
- 2011 - Kryształowe Zwieciadło magazynu "Zwierciadło" "za autorski pomysł i twórczą realizację teatru Pieśń Kozła; za ożywianie tradycji i włączenie jej w teatralny krwiobieg; a talenty artystyczne, organizacyjne, menedżerskie owocujące Brave Festival, warsztatami, spektaklami; za działalność edukacyjną".
Autor: Monika Mokrzycka-Pokora, marzec 2004; ostatnia aktualizacja AL, lipiec 2016, grudzień 2016
teatr pieśń kozła
brave festival
anna maria jopek
festiwale w Edynburgu
