Przebijające się głosy: Polacy na scenach operowych świata
Polscy śpiewacy i polskie śpiewaczki podbijają największe sceny operowe świata: MET w Nowym Jorku, Covent Garden w Londynie, La Scalę w Mediolanie, wiedeńską Staatsoper, Opéra Bastille w Paryżu, festiwal wagnerowski w Bayreuth. Właściwie to od zawsze uwodzili publiczność największych teatrów operowych.
W ostatnich dekadach XIX i na początku XX wieku w salach La Scali królowało rodzeństwo Reszków: bas Edward (śpiewał na premierze "Aidy" Giuseppe Verdiego) i sopranistka Józefina (słynna odtwórczyni Małgorzaty z "Fausta" Charlesa Gounoda). Ich brat Jan nigdy nie śpiewał w Mediolanie, związany był za to ze scenami Paryża, Lizbony, Madrytu, Londynu i Nowego Jorku.
Lwowska śpiewaczka Teresa Arklowa (1861–1929) w latach 80. wyjechała z Galicji do Paryża, później śpiewała w teatrach operowych całej Europy – od Londynu do Odessy. Największą sławę zdobyła w Mediolanie, gdzie założyła własną szkołę śpiewu. Słynęła ze śpiewania bel canto, ale do historii przeszła też jej interpretacja Halki i postaci Wagnerowskich. Jeśli jesteśmy przy Wagnerze, warto wspomnieć o tenorze Aleksandrze Bandrowskim (1860–1913), tłumaczu librett Wagnera na język polski. Był solistą opery we Frankfurcie nad Menem, występował też w Wiedniu i Mediolanie. Przeszedł zaś do historii polskiej opery jako pierwszy odtwórca tytułowej roli w "Manru" Ignacego Jana Paderewskiego (śpiewał tę rolę również w nowojorskiej Metropolitan Opera – przypomnijmy, że dzieło Paderewskiego jest jedyną polską operą, która była wystawiona na tej prestiżowej scenie).
To tylko wierzchołek góry lodowej. Polskim śpiewaczkom i śpiewakom, którzy zrobili karierę na świecie, można byłoby poświęcić kilka książek. Adelajda Bolska (1863–1930) była najbardziej ceniona za role Wagnerowskie, ale nie stroniła od lżejszego repertuaru. Była solistką dworu carskiego i to dzięki jej staraniom Mikołaj II wydał pozwolenie na wybudowanie pomnika Chopina w warszawskich Łazienkach. Tadeusz Franciszek Bawół, na świecie znany jako Franco Beval (1904–1964), debiutował w 1935 roku w warszawskim Teatrze Wielkim, śpiewając w "Halce", ale największą karierę zrobił w La Scali i Covent Garden (w Polsce mało kto o nim pamięta). Ganna Walska (1887-1984), uchodziła za niezbyt utalentowaną śpiewaczkę, ale występowała w MET z samym Caruso. Głosu dawnych mistrzów możemy poszukiwać na szelakowych płytach; niekoniecznie trzeba udawać się do antykwariatu, bo wiele z tych nagrań dostępnych jest w internecie. Powróćmy jednak do współczesności.
Nadpisz opis powiązanego wpisu
Kilka słów o organizacji wydarzeń muzycznych w XVII- i XVIII-wiecznej Rzeczpospolitej.
Konieczny w Stanach, Konieczny w Niemczech
Tomasz Konieczny debiutował w Nowym Jorku już w 2014 roku, śpiewał rolę Jochanaana w koncertowym wykonaniu "Salome" Richarda Straussa w Carnegie Hall. Właściwie był to tylko kolejny przystanek w karierze pochodzącego z Łodzi śpiewaka, na szczyt wszedł już kilka sezonów wcześniej, kiedy w 2008 roku wystąpił w Operze Wiedeńskiej w "Pierścieniu Nibelungów" Richarda Wagnera pod batutą Franza Welsera-Mösta. Od tamtej pory wyrasta na jednego z wiodących śpiewaków wagnerowskich, tę pozycję potwierdził jego występ na festiwalu w Bayreuth. W 2018 roku zaśpiewał tam w premierowym "Lohengrinie" (dyr. Christian Thielemann, reż. Yuval Sharon) w roli Telramunda. Rolę tytułową śpiewał Piotr Beczała. Co to znaczy być śpiewakiem Wagnerowskim? Konieczny wyjaśnia to w wywiadzie z Anną S. Dębowską na łamach "Gazety Wyborczej":
Po pierwsze i najważniejsze: żeby śpiewać Wagnera, trzeba go kochać. W wokalnym fachu śpiewacy wagnerowscy należą do elity, bo nie każdy jest w stanie udźwignąć wymagania tej muzyki. Trzeba mieć mocny głos, który przebije się przez rozbudowaną i gęsto zinstrumentowaną orkiestrę. Kolejna rzecz to gotowość zapoznania się ze scenicznym niemieckim, który jest czymś innym niż mowa potoczna.
Występ MET to kolejny szczebel kariery zdobywany przez Koniecznego, z pewnością nie ostatni. W marcu 2019 roku zaśpiewał w roli Albericha w "Pierścieniu Nibelunga". Śpiewał też jako Abimélech w "Samsonie i Dalili" Camille'a Saint-Saënsa. Anthony Tommasini z "The New York Times" napisał o jego występie w "Złocie Renu", pierwszej części tetralogii Wagnera, następująco:
"Wybitnym członkiem obsady był Tomasz Konieczny, potężny bas, w przełomowym debiucie w MET jako Alberich […] ze swoim mocnym, przecinającym orkiestrę głosem, Konieczny sportretował Alberich jako postać szyderczą i niebezpieczną".
Na scenę MET Konieczny powróci jeszcze w maju 2019 roku. 20 marca 2019 roku wystąpi wraz z Lechem Napierałą w siedzibie Fundacji Kościuszkowskiej z polskojęzycznym programem: "Winterreise" Schuberta w tłumaczeniach, czy raczej adaptacjach, Stanisława Barańczaka. Koncert wspierany jest przez program Polska Music Instytutu Adama Mickiewicza.
Warto pamiętać też o młodszym o 13 lat bracie Tomasza, Łukaszu Koniecznym, który robi karierę w Niemczech. Ma w repertuarze ponad 50 ról operowych, w większości są to drobne role, ale coraz częściej sięga po poważniejsze partie. Od sezonu artystycznego 2011 jest solistą Deutsche Oper am Rhein w Düsseldorfie. w sezonie 2017–2018 występował w Operze Reńskiej w Düsseldorfie m.in. jako Fafner w "Złocie Renu" i Hunding w "Walkirii". Polska publiczność może go kojarzyć z roli Dra Behrensa w "Czarodziejskiej górze" Pawła Mykietyna (reż. Andrzej Chyra).
Nadpisz opis powiązanego wpisu
''Zagubiona autostrada'' Olgi Neuwrith przeszła już do kanonu współczesnej opery, ''Czarodziejska góra'' Pawła Mykietyna dopiero zostanie w niego wpisana. A jak wypadły inscenizacje zaprezentowane na Warszawskiej Jesieni?
Zubel w tekście Heinera Müllera
Teatry operowe wciąż karmią się XIX-wiecznym repertuarem, śpiewaczki i śpiewacy opisywani w pierwszych akapitach tego artykułu mierzyli się z kreacją tych samych postaci, co dzisiejsze gwiazdy opery. Ale sztuka potrzebuje też nowości. Jedna z najbardziej cenionych polskich kompozytorek sięgających po formę operową jest wykonawczynią swoich dzieł. We wrześniu 2018 roku Agata Zubel prawykonała w Bolzano (a później we Wiedniu i w Warszawie) "Bildbeschreibung" do tekstu Heinera Müllera, wywrotowego przedstawiciela teatru postdramatycznego.
To opis sytuacji kobiety i mężczyzny, chociaż trudno znaleźć tam jakikolwiek rozwój wydarzeń – niekiedy dramatyczej, perwersyjnej, czasami rozpoetyzowanej i niejasnej. Wyśpiewywane słowa są nieustannym komentarzem do obrazu, w którym funkcję mają też gesty instrumentalistów. Kompozytorka tak napisała o swoim utworze:
On i ona uwięzieni w obrazie, zamknięci w ramach zatrzymanego czasu. Tylko na podstawie analizy tej utrwalonej chwili autor kreuje domniemane historie, które mogły zaprowadzić ich do tego momentu, nie szczędząc przy tym wyrafinowanej analizy naszej rzeczywistości i ponadczasowych pytań egzystencjalnych.
Utwór został napisany na zamówienie Klangforum Wien, Instytutu Adama Mickiewicza i Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Nadpisz opis powiązanego wpisu
Jeśli już decyduję się umuzycznić wybrany utwór literacki to staram się go jak najgłębiej przeanalizować na różnych płaszczyznach. W każdej kompozycji słowno-muzycznej mamy do czynienia ze zderzeniem dwóch dziedzin sztuki. Jeżeli więc wykorzystuję tekst, to muszę nawiązać z nim osobisty dialog. Muszę znaleźć odpowiedź na pytania: jaka jest idea tego wiersza? jaki jest przekaz tego tekstu? i co to dla mnie znaczy?
Kurzak w Sony i w Paryżu
Aleksandra Kurzak była pierwszą Polką, która podpisała kontrakt z prestiżową wytwórnią Decca (część muzycznego imperium Universalu). W czerwcu 2018 roku zmieniła barwy, związała się z Sony Classical, jednym z największych wydawnictw na świecie. Pierwszą płytę w nowej wytwórni wydała wraz ze swoim mężem, włoskim tenorem Roberto Alagną. Na albumie "Puccini in Love" usłyszymy najbardziej znane arie miłosne z oper takich jak "Manon Lescaut", "La Faniculla del West", "Madame Butterfly" czy "La Bohème".
Kurzak jest jedną z najbardziej popularnych sopranistek świata. W młodości wygrała wiele konkursów wokalnych: w Warszawie, Helsinkach, Barcelonie i Kantonie. W 2004 roku wystąpiła w MET i londyńskim Covent Garden; sześć lat później podbiła Teatro alla Scala. W sezonie 2018/2019 najwięcej śpiewała w paryskiej Opera Bastille, MET i Teatro di San Carlo w Neapolu. 15 czerwca 2019 roku weźmie udział w plenerowym wykonaniu "Madame Mutterfly", które odbędzie się na Placu Defilad w Warszawie.
Nadpisz opis powiązanego wpisu
Kompozytor pracował nad swoim antyczno-orientalnym misterium przez sześć lat (1918-24), o napisanie libretta (według własnego pomysłu) poprosił Jarosława Iwaszkiewicza. ''Król Roger'' jest wyrazem fascynacji antykiem i Bizancjum, a właściwie współczesnych kompozytorowi interpretacji tamtych czasów (na czele z filozofię Fryderyka Nietzschego i jego rozróżnieniem na żywioł dionizyjski i apolliński). Łączy w sobie cechy opery i dramatu muzycznego, a także oratorium i ślady widowiska misteryjnego; libretto jest hermetyczne, przepełnione niezrozumiałymi na pierwszy rzut ucha metaforami.
Beczała śpiewa Jontka w Theater an der Wien
Kariera związanego z wytwórnią Deutsche Grammophon śpiewaka to pasmo sukcesów. W 2013 roku Piotr Beczała otwierał sezon w La Scali, rok później otrzymał nagrodę ECHO Klassik dla Najlepszego Śpiewaka Roku. Regularnie występuje w MET, a w 2018 roku debiutował na festiwalu w Bayreuth i w Operze Wiedeńskiej... Sezon 2018/19 Piotr Beczała rozpoczyna i kończy występami w spektaklach premierowych wiodących hiszpańskich teatrów operowych. Śpiewa w "Fauście" Gounoda w Teatro Real w Madrycie oraz "Luizie Miller" Verdiego w Liceu w Barcelonie. Latem 2019 ponownie wystąpi w Bayreuth, gdzie zaśpiewa partię Lohengrina, którą odniósł sensacyjny sukces w zeszłym roku.
Najważniejszym wydarzeniem będzie jednak prezent na Rok Moniuszkowski, czyli premiera "Halki" (wersji warszawskiej) w Theater an der Wien. To koprodukcja z Teatrem Wielkim – Operą Narodową, reżyserią zajmie się Mariusz Treliński. Czy będzie to początek międzynarodowej kariery twórczości Stanisława Moniuszki?
Nadpisz opis powiązanego wpisu
Wszyscy wiemy, że skomponował "Halkę" i "Straszny dwór", był ojcem polskiej opery i jego twarz przez chwilę widniała na banknocie opiewającym na sto tysięcy złotych. Gdzie podróżował? W jakich miastach stoją jego pomniki? Ile oper skomponował? Jak się utrzymywał?
[{"nid":"5683","uuid":"da15b540-7f7e-4039-a960-27f5d6f47365","type":"article","langcode":"pl","field_event_date":"","title":"Jak by\u0107 autorem - w kinie?","field_introduction":"Polskie warto\u015bciowe artystycznie kino i kino autorskie - to niemal synonimy. Niewiele znale\u017a\u0107 mo\u017cna wyj\u0105tk\u00f3w, kt\u00f3re potwierdza\u0142yby t\u0119 regu\u0142\u0119. Wyj\u0105tki te by\u0142y rzadkie w przesz\u0142o\u015bci, dzi\u015b s\u0105 nieco cz\u0119stsze, ale i dobrych film\u00f3w dzi\u015b mniej ni\u017c to kiedy\u015b bywa\u0142o.","field_summary":"Polskie warto\u015bciowe artystycznie kino i kino autorskie - to niemal synonimy. Niewiele znale\u017a\u0107 mo\u017cna wyj\u0105tk\u00f3w, kt\u00f3re potwierdza\u0142yby t\u0119 regu\u0142\u0119. ","topics_data":"a:2:{i:0;a:3:{s:3:\u0022tid\u0022;s:5:\u002259606\u0022;s:4:\u0022name\u0022;s:5:\u0022#film\u0022;s:4:\u0022path\u0022;a:2:{s:5:\u0022alias\u0022;s:11:\u0022\/temat\/film\u0022;s:8:\u0022langcode\u0022;s:2:\u0022pl\u0022;}}i:1;a:3:{s:3:\u0022tid\u0022;s:5:\u002259644\u0022;s:4:\u0022name\u0022;s:8:\u0022#culture\u0022;s:4:\u0022path\u0022;a:2:{s:5:\u0022alias\u0022;s:14:\u0022\/temat\/culture\u0022;s:8:\u0022langcode\u0022;s:2:\u0022pl\u0022;}}}","field_cover_display":"default","image_title":"","image_alt":"","image_360_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/360_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=dDrSUPHB","image_260_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/260_auto_cover\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=X4Lh2eRO","image_560_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/560_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=J0lQPp1U","image_860_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/860_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=sh3wvsAS","image_1160_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/1160_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=9irS4_Jn","field_video_media":"","field_media_video_file":"","field_media_video_embed":"","field_gallery_pictures":"","field_duration":"","cover_height":"266","cover_width":"470","cover_ratio_percent":"56.5957","path":"pl\/node\/5683","path_node":"\/pl\/node\/5683"}]