Anka Herbut - Życie i twórczość | Artysta

Niezależna dramaturżka działająca na polu teatru, nowej choreografii i performansu. Badaczka sztuk performatywnych, autorka scenariuszy do przedstawień teatralnych i tanecznych oraz tekstów krytycznych. Łączy refleksję teoretyczną z praktyką dramaturgiczną i kuratorską.

Zdjęcie nagłówka

Szerokość zdjęcia

standardowy (1240 px)

Podpis obrazka

Anka Herbut, fot. Alicja Kielan

Tryb paralaksy

Off

Text positon

Center

Text color

#000000

Ustaw cały banner jako link

Off

Jest absolwentką dramatologii na Uniwersytecie Jagiellońskim, nieistniejącej już specjalizacji zastąpionej przez specjalizację performatyczną. Była także doktorantką w Instytucie Europeistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Na polu dramaturgii tworzy od 2009 roku, a zaczęła od działań związanych z teatrami repertuarowymi. Współpracowała z Radkiem Rychcikiem w warszawskim Teatrze Dramatycznym: przy "Fragmentach dyskursu miłosnego" na podstawie eseju francuskiego teoretyka i filozofa Rolanda Barthes’a i eksperymentalnej interpretacji "Madame Bovary". Następnie rozpoczęła wieloletnią współpracę z reżyserem Łukaszem Twarkowskim. W latach 2011-2018 należała do kolektywu multidyscyplinarnego IP Group (Identity Problem) współtworzonego przez Twarkowskiego, muzyka Bogumiła Misalę oraz artystów wizualnych Piotra Choromańskiego i Jakuba Lecha. Była także współzałożycielką fundacji działającej przy IP Group. W 2014 roku formacja nominowana została do nagrody WARTO przyznawanej przez Gazetę Wyborczą Wrocław, a rok później Herbut otrzymała indywidualną nominację do tej nagrody.

Jako członkini IP Group realizowała spektakle przede wszystkim w Teatrze Polskim we Wrocławiu, m.in. monodram "Farinelli" na podstawie autorskiego tekstu (tworzonego we współpracy z odtwórcą tytułowej roli Bartoszem Porczykiem), spektakl "Kliniken/miłość jest zimniejsza niż śmierć" oparty na dramacie Larsa Noréna "Klinika" i inspirowanym twórczością Rainera Wernera Fassbindera tekście "Traumgruppe" autorstwa Herbut, czy przedstawienie "GRIMM: czarny śnieg", w którym nawiązania do klasycznych opracowań baśni braci Grimm, elementy teoretyczne i psychoanalityczne tworzyły wielowątkową mozaikę. Charakterystyczne, autorskie nastawienie do pracy dramaturgicznej widoczne było także w zrealizowanym w Narodowym Stary Teatrze w Krakowie "Akropolis" (2013), w którym tekst Wyspiańskiego wstępował w nieoczywisty mariaż z multimedialnością przekazu. W 2017 roku Herbut współtworzyła "LOKIS" – spektakl w reżyserii Twarkowskiego zrealizowany w Litewskim Narodowym Teatrze Dramatycznym w Wilnie. Przedstawienie otrzymało aż dziewięć nominacji do najważniejszego litewskiego odznaczenia kulturalnego – Złotego Krzyża Sceny.

Z czasem koncentracja twórcza Herbut przesunęła się z teatru ku tańcowi i nowej choreografii. O przyczynach tej ewolucji powiedziała w opublikowanej w "Didaskaliach" rozmowie z Karoliną Wycisk:

Po doświadczeniach teatralnych taniec zaczął mnie pociągać jako forma znacznie bardziej abstrakcyjna i znacznie mniej semantyczna, raczej flirtująca z aparatem reprezentacji niż na nim oparta.

Tożsamość nowej choreografii i tańca współczesnego rzeczywiście pozwala na wyswobodzenie się z rygoru znaczeń, okazując się żyzną glebą dla dramaturgii, która wyemancypowała się z pola literatury i teatru. "Balet koparyczny" według konceptu Izy Szostak był pierwszą pracą choreograficzną, do której Herbut tworzyła dramaturgię. Projekt z 2015 roku – nawiązujący do "Baletu triadycznego" Oskara Schlemmera z 1923 roku – problematyzował relację człowieka z maszyną, skupiając się także na choreografii nie-ludzkich performerów. "Balet…" zapoczątkował wieloletnią współpracę Herbut z Szostak – razem stworzyły m.in. takie prace, jak słuchowisko performatywne "PRIV" w Teatrze im. Fredry w Gnieźnie (2018), czy "Skaj is the limit" (2019) odnoszący się do okresu transformacji i związanych z nim pragnień. Herbut była także jedną z konsultantek dramaturgicznych i autorką researchu do projektu "National Affairs. Sprawy Wewnętrzne" Izy Szostak tworzonego w ramach Centrum w Procesie – programu skupionego na prezentacjach w trybie "work-in-progress".

Współtworzyła prace z takimi artystkami i artystami, jak m.in. Marta Ziółek ("Zrób siebie", "PIXO", "Monstera"), Paweł Sakowicz ("Masakra", "Vortex"), Agnieszka Kryst ("Łuczniczki", "Topologia pożądania"), Renata Piotrowska ("Równina wątłych mięśni", Magda Jędra (“Złe Ziele”), czy Maria Stokłosa (rezydencja badawcza przy "Wylince"). W 2018 roku była jedną z osób współtworzących "Malinę" – inspirowany postacią Maliny Michalskiej, propagatorki jogi w Polsce projekt plasujący się na pograniczu teatru, performansu, koncertu i sesji medytacyjnej. "Malina" była efektem horyzontalnej współpracy w obrębie grupy artystek bez wyraźnie wyodrębnionych ról. Była również współautorką koncepcji (razem z Martą Ziółek) i autorką dramaturgii performansu “Panie władzo, to są tylko tańce” opartego na książce “To jest wojna” Klementyny Suchanow i prezentowanego na 30. piętrze Pałacu Kultury i Nauki.

W 2019 roku współkuratorowała (razem z Mateuszem Szymanówką) program Tymczasowe Strefy Autonomiczne w ramach Sceny Tańca Studio pomyślany jako przestrzeń prezentacji prac "odszyfrowujących społeczne napięcia, generujących sprzeciw, projektujących alternatywne scenariusze". Współkuratorowała także – razem z Michałem Grzegorzkiem i Gregorem Różańskim – wystawę "Trzy to już tłum" w BWA Wrocław poświęconą choreografiom społecznym i ruchowym wspólnotom.

W 2014 roku została laureatką drugiego miejsca w Konkursie o Nagrodę im. Krzysztofa Mętraka, wyróżniającego młodych krytyków filmowych, a jury podkreśliło erudycyjność i intelektualne walory jej tekstów krytycznych o filmie.

Jest laureatką stypendium badawczego Grażyny Kulczyk z zakresu współczesnej choreografii: w 2019 roku rozpoczęła realizację projektu "Ruchy oporu" poświęconego ruchowo-cielesnym formom wyrażania sprzeciwu. W 2021 roku w ramach programu wspierania publikacji prowadzonego przez Art Stations Foundation Grażyny Kulczyk rozpoczęła prezentację tekstów w cyklu "Ruchy segetalne", w którym skupia się na "ludzko-roślinnych sojuszach i zależnościach w kontekście choreografii społecznych i protestów w przestrzeni publicznej". W ramach programu rezydencyjnego "COVID-19. Jaki świat po pandemii?" organizowanego przez Biennale Warszawa zrealizowała podcast "BRAVE SPACES [przestrzenie dzielne]".

Jej teksty ("Chaszcze" i "PRIV") znalazły się w półfinale najważniejszego polskiego wyróżnienia dramaturgicznego – Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej.

11 marca 2022 roku odbyła się premiera spektaklu "ROHTKO", koprodukcji Dailes teātris w Rydze i Teatru Kochanowskiego w Opolu w Rydze, którą Herbut zrealizowała w kolejnej współpracy z Łukaszem Twarkowskim. Spektakl to nielinearna opowieść nie tylko o samym Rothce, ale również m.in o kwestiach oryginału i kopii w sztuce, sztuce jako doświadczeniu, etc. Inspiracją dla twórców była także książka Byung-Chul Hana pt. "Shanzhai: Deconstruction in Chinese".

aktualizacja: ZLS, marzec 2022.