Literatura 2016: ponad granicami
Nasi pisarze znajdują czytelników nie tylko w kraju, ale i poza jego granicami. O międzynarodowym uznaniu wielu z nich świadczą przyznane nagrody, wyróżnienia, stypendia czy staże. Obustronne kontakty owocują wieloma inicjatywami, wśród których nie mogło zabraknąć polskich nagród dla obcojęzycznych autorów i ich tłumaczy.
Lektura książek autorów z krajów nam bliskich, choć i całkiem dalekich, a nawet egzotycznych, pozwala lepiej zrozumieć świat i ludzi innych kultur. Trudno wymagać od innych właściwego podejścia do naszej tradycji, historii i właściwego ich odczytywania, jeśli nasze postrzeganie cudzoziemców będzie oparte na stereotypach, albo wręcz – resentymentach. Wspólnota ludzi czytających nie może mieć żadnych ograniczeń, dlatego też nie wystarczy poprzestać jedynie na wyławianiu wyrywkowych wiadomości udostępnianych na coraz doskonalszych gadżetach elektronicznych.
Książki nic nie zastąpi
Oczywiście tej dobrej, która zawsze znajdzie czytelnika. Bibliofila z niezawodnym instynktem, który pomoże mu dotrzeć do interesującego tomu. Wyłowić go z setek i tysięcy innych.
Stanisław Lem, na prywatny użytek posiadający imponujący księgozbiór, nie przepadał za oficjalnymi akcjami – słusznymi jedynie w założeniu – które miały poszerzać grono książkowych moli. Unikał wszelkich festiwali, kiermaszy, itp. spędów – przerażał go ich ogrom. Unikał więc miejsc, gdzie książka zatracała swój właściwy charakter, stając się przedmiotem transakcji. Tylko raz dał się zaprosić na Targi Książki we Frankfurcie, których gigantomania skłoniła go do stwierdzenia:
To wielki klozet zapchany papierem.
Żeby tak się nie stało, mamy autorów umiejących rozpalić czytelniczą wyobraźnię. Do historii literatury przechodzą tylko ci pisarze, którzy zaczerniając papier mają nam coś istotnego do zakomunikowania. Wśród nich był zawsze – i nadal jest obecny, dzięki swoim książkom – Stanisław Lem.
W pierwszym rzędzie polskich autorów czytanych w świecie jest dziś oczywiście Adam Zagajewski. To jeden z niewielu posługujących się polszczyzną ludzi, o którym bez ryzyka błędu można powiedzieć, że jest zasypywany laurami. Nieodmiennie bywa też wymieniany jako potencjalny kandydat do Nagrody Nobla.
W 2016 roku otrzymał:
Styl wyświetlania galerii
wyświetl slajdy
Kolejnym naszym eksportowym pisarzem jest Andrzej Stasiuk. Został laureatem Austriackiej Nagrody Państwowej w dziedzinie literatury europejskiej. Nagroda ta trafia również do autorów spoza Austrii, którzy zdobyli międzynarodowe uznanie – jest dotowana premią wysokości 25 tys. euro.
Justyna Kopińska, dziennikarka "Wyborczej" i "Dużego Formatu", autorka książki "Polska odwraca oczy", otrzymała prestiżową nagrodę European Press Prize, zwaną "europejskim Pulitzerem". Po raz pierwszy wyróżnienie to trafiło w polskie ręce. Nagrodzony reportaż "Oddział chorych ze strachu" opublikowany został w dodatku "Gazety Wyborczej" ("Duży Format", 22 lipca 2015).
Jakub Koźbiał został zwycięzcą Concorso Internazionale di Poesia e Teatro Castello di Duino, w którym o nagrody ubiegało się 12 tysięcy utworów z 90 krajów. Otrzymał Medaglia della Presidenza della Repubblica za wiersz "Martwe morze" (Acque morte/Dead waters). Odbywający się pod patronatem UNESCO konkurs Castello Di Duino, przeznaczony jest dla autorów do trzydziestego roku życia. W historii tego prestiżowego konkursu Jakub Koźbiał jest pierwszym Polakiem, który zdobył Grand Prix.
Książkę gdańskiego pisarza Stefana Chwina "Ein deutsches Tagebuch", wybór tekstów z "Kartek z dziennika" i "Dziennika dla dorosłych" tygodnik "Die Zeit" umieścił na liście dziesięciu najlepszych książek poprzedniego roku. Na niemiecki przełożyła ją Marta Kijowska.
Szczepan Twardoch i jego tłumacz na język niemiecki Olaf Kühl otrzymali nagrodę Brücke Berlin Literatur und Übersetzerpreis za powieść "Drach", która ukazała się w tym roku w wydawnictwie Rowohlt Berlin.
Bill Johnston został laureatem nagrody Found in Translation Award za rok 2015, przyznanej za przekład "Dwunastu stacji" (Twelve Stations) Tomasza Różyckiego, tomu wydanego nakładem Zephyr Press. Johnston dobrze znany jest zwłaszcza z tłumaczeń prozy Wiesława Myśliwskiego.
Matthias Nawrat odebrał w Moguncji nagrodę Alfreda Döblina, przyznawaną młodym pisarzom przez Akademię Nauki i Literatury, za "Wszystkie śmierci dziadka Jurka" i wcześniejszą powieść "Unternehmen". Laureat otrzymał medal i 3 tysiące euro. Matthias Nawrat, pisarz wywodzący się z pokolenia emigracji solidarnościowej – wyjechał do Niemiec jako dziecko – w Polsce jest jeszcze praktycznie nieznany, choć ma już w swoim dorobku kilka książek. Zawierają historie smutne i śmieszne zarazem.
Laureatami Stypendium im. Albrechta Lemppa za rok 2016 została tłumaczka Renate Schmidgall i pisarz – Marek Zagańczyk. Stypendium im. Albrechta Lemppa przeznaczone jest dla pisarzy z Polski i Niemiec oraz dla niemieckich tłumaczy literatury polskiej i polskich tłumaczy literatury niemieckojęzycznej. Jego celem jest doskonalenie sztuki przekładu i pisania w duchu standardów literackich i translatorskich bliskich Albrechtowi Lemppowi oraz upamiętnienie jego wkładu do polsko-niemieckiej wymiany literackiej.
Andrzej Sapkowski otrzymał statuetkę World Fantasy Award, przyznaną mu za wybitne osiągnięcia w dziedzinie fantasy. World Fantasy Award to nagrody za całość dorobku (Lifetime Achievement Award) tradycyjnie przyznawane w Columbus w stanie Ohio, podczas World Fantasy Convention.
Honorujemy innych
Lars Gustafsson, szwedzki poeta, prozaik, eseista i filozof został laureatem Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta 2016. Nagroda została przyznana po raz czwarty.
Martin Pollack z Niemiec i Osman Fırat Baş z Turcji zostali laureatami drugiej odsłony Nagrody Translatorskiej dla Tłumaczy Ryszarda Kapuścińskiego. Nagroda co roku jest przyznawana w dwóch kategoriach: za całokształt twórczości i za przekład na nowy język.
Doroczną Nagrodę Instytutu Książki – Transatlantyk dla wybitnego popularyzatora literatury polskiej za granicą, otrzymał tłumacz literatury polskiej na język rumuński Constantin Geambaşu. Wręczenie nagrody miało miejsce w Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Rumuński pisarz Varujan Vosganian otrzymał Literacką Nagrodę Europy Środkowej Angelus. Nagrodzony został za powieść "Księga szeptów", która w Polsce ukazała się w tłumaczeniu Joanny Kornaś-Warwas.
Białoruski pisarz Maks Szczur został laureatem Nagrody Literackiej im. Jerzego Giedroycia 2016, przyznawanej przez Pen Club przy wsparciu Ambasady RP w Mińsku dla najlepszej książki w języku białoruskim. Otrzymał nagrodę za powieść "Zakończyć Gestalt". Drugie miejsce zajął Algierd Bacharewicz za książkę "Biała mucha, zabójca mężczyzn". Trzecie – Andrej Adamowicz za prozę "Tłuścioch i leszcz".
Autor: Janusz R. Kowalczyk, grudzień 2016
[{"nid":"5683","uuid":"da15b540-7f7e-4039-a960-27f5d6f47365","type":"article","langcode":"pl","field_event_date":"","title":"Jak by\u0107 autorem - w kinie?","field_introduction":"Polskie warto\u015bciowe artystycznie kino i kino autorskie - to niemal synonimy. Niewiele znale\u017a\u0107 mo\u017cna wyj\u0105tk\u00f3w, kt\u00f3re potwierdza\u0142yby t\u0119 regu\u0142\u0119. Wyj\u0105tki te by\u0142y rzadkie w przesz\u0142o\u015bci, dzi\u015b s\u0105 nieco cz\u0119stsze, ale i dobrych film\u00f3w dzi\u015b mniej ni\u017c to kiedy\u015b bywa\u0142o.","field_summary":"Polskie warto\u015bciowe artystycznie kino i kino autorskie - to niemal synonimy. Niewiele znale\u017a\u0107 mo\u017cna wyj\u0105tk\u00f3w, kt\u00f3re potwierdza\u0142yby t\u0119 regu\u0142\u0119. ","topics_data":"a:2:{i:0;a:3:{s:3:\u0022tid\u0022;s:5:\u002259606\u0022;s:4:\u0022name\u0022;s:5:\u0022#film\u0022;s:4:\u0022path\u0022;a:2:{s:5:\u0022alias\u0022;s:11:\u0022\/temat\/film\u0022;s:8:\u0022langcode\u0022;s:2:\u0022pl\u0022;}}i:1;a:3:{s:3:\u0022tid\u0022;s:5:\u002259644\u0022;s:4:\u0022name\u0022;s:8:\u0022#culture\u0022;s:4:\u0022path\u0022;a:2:{s:5:\u0022alias\u0022;s:14:\u0022\/temat\/culture\u0022;s:8:\u0022langcode\u0022;s:2:\u0022pl\u0022;}}}","field_cover_display":"default","image_title":"","image_alt":"","image_360_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/360_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=dDrSUPHB","image_260_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/260_auto_cover\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=X4Lh2eRO","image_560_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/560_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=J0lQPp1U","image_860_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/860_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=sh3wvsAS","image_1160_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/1160_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=9irS4_Jn","field_video_media":"","field_media_video_file":"","field_media_video_embed":"","field_gallery_pictures":"","field_duration":"","cover_height":"266","cover_width":"470","cover_ratio_percent":"56.5957","path":"pl\/node\/5683","path_node":"\/pl\/node\/5683"}]