Wakacje w tropikach: polskie palmiarnie
Nie pod gruszą, a pod palmą! Nie potrzeba dalekich podróży ani szkodzących środowisku lotów samolotem, żeby spędzić urlop w tropikach. W Polsce odpocząć można w jednej z wielu palmiarni.
Palmiarnia – czyli szklany pawilon, w którym hoduje się i prezentuje egzotyczne rośliny – to wynalazek XIX wieku, kiedy to rozwój technologii budowlanych umożliwił wznoszenie wysokich, rozległych obiektów o szklanych dachach i elewacjach.
Najprawdopodobniej jedną z pierwszych tego typu konstrukcji była palmiarnia zbudowana w 1840 roku na terenie ogrodu botanicznego w Belfaście. Początkowo palmiarnie były ekstrawaganckim sposobem prezentacji statusu majętnych rodzin, jednak już w pierwszych latach XX wieku podobne obiekty zaczęły fundować władze miast, udostępniając je mieszkańcom i turystom. Ciekawe zarówno pod względem zasobów roślinnych, jak i architektury palmiarnie znajdują się także w Polsce.
Palmiarnia Poznańska
To największa palmiarnia w Polsce i jedna z większych w Europie. Składa się z 12 pawilonów, z których dwa są niedostępne dla zwiedzających, bo służą rozmnażaniu roślin. Pierwszy z budynków na terenie poznańskiego Parku Wilsona powstał w 1911 roku, kolejne sześć zbudowano z okazji Powszechnej Wystawy Krajowej w 1929 roku. Losy palmiarni były burzliwe – częściowo zniszczyły ją bomby w czasie II wojny światowej, odbudowana działała kilka dekad, jednak pod koniec lat 70. była już w tak złym stanie, że została zamknięta. Co ciekawe, mimo tych perturbacji większość rośli przetrwała i od 1992 roku, kiedy palmiarnię po remontach znów udostępniono zwiedzającym, można na jej terenie oglądać 17 tysięcy roślin należących do 1100 gatunków. Wśród nich znajdują się nie tylko palmy, ale i dziesiątki egzotycznych kwiatów, owocujących krzewów czy kaktusów. Wielką atrakcją jest także pawilon akwarium – zbudowane w 1922 roku pierwsze publiczne akwarium w Polsce, dziś zamieszkałe przez 170 gatunków ryb.
Palmiarnia w Parku Oliwskim w Gdańsku
Pierwsze egzotyczne rośliny w tym miejscu hodowali cystersi – w XVIII wieku założyli na terenie swojego klasztoru ogród zimowy. W XIX wieku dobra cysterskie przeszły na własność władz Gdańska, które zdecydowały o rozbudowie palmiarni, powiększanej także później kilkukrotnie po II wojnie światowej. Najbardziej charakterystycznym elementem oliwskiej palmiarni był przez lata cylindryczny szklany pawilon, którego kopuła sięgała wysokości 15 metrów. W tej chwili trwa przebudowa tego obiektu: konieczne jest jego podwyższenie, bo rosnący wewnątrz 180-letni daktylowiec (jedno z najstarszych drzew w Polsce) potrzebuje coraz więcej miejsca.
Palmiarnia w Łodzi
Najstarsze z rosnących w łódzkiej palmiarni drzew pochodzą z majątków XIX-wiecznych przemysłowców – na rzecz założonej w 1956 roku publicznej placówki przekazano zasoby fabrykanckich oranżerii. Nawet 150-letnie dziś palmy przeniesiono do najstarszego w mieście parku Źródliska, w którym dzięki rozbudowie dawnej stołówki powstał przeszklony gmach, umożliwiający hodowlę egzotycznych roślin. Dziś łódzka palmiarnia składa się z trzech pawilonów, w których utrzymywane są różne warunki klimatyczne; placówka szczyci się także bardzo nowoczesnym sposobem ogrzewania szklanych budynków: instalacje cieplne są tu zintegrowane z okiennymi szprosami. Innymi słowy, ciepła wnętrzom dostarczają szklane elewacje.
Na zwiedzających łódzką palmiarnię atrakcja czeka już przed wejściem: jest to postawiony w tym miejscu w 2013 roku pomnik Wróbla Ćwirka, postaci z popularnej niegdyś animowanej bajki dla dzieci.
Palmiarnia w Gliwicach
Historia gliwickiej palmiarni zaczyna się po koniec XIX wieku, kiedy to Gliwicach powstał park miejski – na jego terenie wzniesiono także szklarnie, których zasoby stały się początkiem kolekcji egzotycznych roślin. W 1925 roku na ich potrzeby wybudowano pierwsze pawilony, które szybko trzeba było podwyższać – palmy rosły w nich błyskawicznie. Po II wojnie światowej palmiarnia była w bardzo złym stanie, planowano wręcz jej likwidację. Jednak dzięki zaangażowaniu garstki pasjonatów udało się uratować sam obiekt oraz część roślin (dzięki temu najstarsze palmy tu rosnące mają dziś nawet 160 lat).
W latach 70. i 80. trwała przebudowa i rozbudowa palmiarni. Niewielki obiekt znacznie powiększono, wykorzystując do tego bardzo nowoczesny projekt architekta Andrzeja Musialika i konstruktora Jana Polaka. Ze względu na niestabilny grunt po szkodach górniczych Musialik zaprojektował dający większą trwałość kompleks pawilonów na planie trójkątów, Polak zaś opracował skomplikowaną konstrukcję rurową, stanowiącą szkielet podtrzymujący ukośne, szklane ściany i dachu. Jako że ów stalowy szkielet znajduje się na zewnątrz rozległego budynku, stał się także jego znakiem rozpoznawczym. Andrzej Musialik przyznawał, że inspiracją dla tej koncepcji była tzw. Kryształowa Katedra, potężny obiekt sakralny zbudowany w Garden Grove pod Los Angeles wg projektu jednego z najważniejszych architektów XX wieku, Phillipa Johnsona.
Palmiarnia w Wałbrzychu
Choć położona w pewnym oddaleniu od Zamku Książ, wałbrzyska palmiarnia należy do jego kompleksu. Wysoki na 15 metrów, zdobny, szklany gmach powstał w latach 1911–1913 na polecenie ówczesnego zarządcy tego trzeciego co do wielkości zamku na terenie Polski, Jana Henryka XV Hochberga von Pless. Palmiarnia powstała na terenie położonego u stóp zamkowego wzgórza majątku Lubiechów. Dziś w wałbrzyskiej palmiarni rośnie 250 gatunków różnych egzotycznych roślin, a jedną z atrakcji stanowi wyjątkowy w skali Polski ogród japoński, zaprojektowany przez samego fundatora. Warto zwrócić uwagę na ozdobny budynek palmiarni – to jedyny w kraju tego typu obiekt zachowany w pierwotnej, oryginalnej formie (większość polskich palmiarni była przebudowywana).
Palmiarnia w Zielonej Górze
Palmiarnia w Zielonej Górze jest jednym z najmłodszych tego typu obiektów w Polsce – pierwszy szklany pawilon powstał w 1961 roku. Wyróżnia ją położenie: palmiarnia stanęła na szczycie Winnego Wzgórza, w otoczeniu winnic, w których od połowy XIX wieku produkowało się wino. Kilka razy rozbudowywany szklany obiekt powstał nie tylko jako miejsce prezentacji 150 gatunków egzotycznych roślin, ale i rozrywki: do dziś w palmiarni działa restauracja i kawiarnia z tarasem widokowym, sala konferencyjna. W palmiarni można zjeść, potańczyć, można zobaczyć miasto z tarasu widokowego lub podziwiać hodowlę egzotycznych ryb czy płynący przez dwie kondygnacje wodospad.
[{"nid":"5683","uuid":"da15b540-7f7e-4039-a960-27f5d6f47365","type":"article","langcode":"pl","field_event_date":"","title":"Jak by\u0107 autorem - w kinie?","field_introduction":"Polskie warto\u015bciowe artystycznie kino i kino autorskie - to niemal synonimy. Niewiele znale\u017a\u0107 mo\u017cna wyj\u0105tk\u00f3w, kt\u00f3re potwierdza\u0142yby t\u0119 regu\u0142\u0119. Wyj\u0105tki te by\u0142y rzadkie w przesz\u0142o\u015bci, dzi\u015b s\u0105 nieco cz\u0119stsze, ale i dobrych film\u00f3w dzi\u015b mniej ni\u017c to kiedy\u015b bywa\u0142o.","field_summary":"Polskie warto\u015bciowe artystycznie kino i kino autorskie - to niemal synonimy. Niewiele znale\u017a\u0107 mo\u017cna wyj\u0105tk\u00f3w, kt\u00f3re potwierdza\u0142yby t\u0119 regu\u0142\u0119. ","topics_data":"a:2:{i:0;a:3:{s:3:\u0022tid\u0022;s:5:\u002259606\u0022;s:4:\u0022name\u0022;s:5:\u0022#film\u0022;s:4:\u0022path\u0022;a:2:{s:5:\u0022alias\u0022;s:11:\u0022\/temat\/film\u0022;s:8:\u0022langcode\u0022;s:2:\u0022pl\u0022;}}i:1;a:3:{s:3:\u0022tid\u0022;s:5:\u002259644\u0022;s:4:\u0022name\u0022;s:8:\u0022#culture\u0022;s:4:\u0022path\u0022;a:2:{s:5:\u0022alias\u0022;s:14:\u0022\/temat\/culture\u0022;s:8:\u0022langcode\u0022;s:2:\u0022pl\u0022;}}}","field_cover_display":"default","image_title":"","image_alt":"","image_360_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/360_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=dDrSUPHB","image_260_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/260_auto_cover\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=X4Lh2eRO","image_560_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/560_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=J0lQPp1U","image_860_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/860_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=sh3wvsAS","image_1160_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/1160_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=9irS4_Jn","field_video_media":"","field_media_video_file":"","field_media_video_embed":"","field_gallery_pictures":"","field_duration":"","cover_height":"266","cover_width":"470","cover_ratio_percent":"56.5957","path":"pl\/node\/5683","path_node":"\/pl\/node\/5683"}]