W marcu 2009 roku ogłoszono konkurs architektoniczny na projekt nowego gmachu zlokalizowanego na Śródce, tuż nad brzegiem Cybiny, odnogi płynącej w pobliżu Warty. Przedsięwzięcie było częścią realizowanego przez Urząd Miasta Poznania programu "Trakt Królewsko – Cesarski", który ma uatrakcyjnić i ożywić Ostrów Tumski. Do konkursu zakwalifikowano 52 zespoły autorskie z Polski i zagranicy. Najlepsza okazała się propozycja nadesłana przez pracownię Ad Artis Emerla Jagiełłowicz, Wojda z Krakowa.
Mimo zabytkowego otoczenia architekci naprzeciwko poznańskiej katedry zaprojektowali surowy, minimalistyczny kubik. Choć formalnie gmach Centrum różni się od otaczających go budynków, został doskonale wpisany w kontekst i wkomponowany w istniejącą zabudowę.
Projektanci betonową kostkę połączyli szklanym, podświetlanym pomostem ze znajdującym się na wyspie Ostrów Tumski ceglanym budynkiem zabytkowej Śluzy Katedralnej (zamienionym w należącą do Centrum przestrzeń ekspozycyjną). Gmach przecina przeszklona szczelina, kadrując widok na wieże pobliskiej katedry; nieliczne okna wycięte w betonowych elewacjach kierują wzrok zwiedzających ku najpiękniejszym fragmentom okolicy. Od strony rzeki Cybiny budynek został podcięty tak, aby piętro "wisiało" nad wodą, zaś pod nim, wzdłuż brzegu można było przeprowadzić spacerową promenadę.
Pomysł otwarcia gmachu w stronę rzeki jest ważnym elementem tego projektu. Poznań, jak wiele innych polskich miast, wciąż nie wykorzystuje potencjału, tkwiącego w rzecznych nabrzeżach na terenie miasta - być może Brama i towarzysząca mu promenada zapoczątkują "odwracanie" się Poznania ku Warcie. Minimalistyczna sylwetka wykonanego z jasnego betonu kubika Bramy Poznania kontrastuje ze zdobnymi formami budowli Ostrowa Tumskiego. Nie jest to jednak zgrzyt: prosta i subtelna bryła nie konkuruje z cennymi zabytkami, nie rzuca się w oczy, jest tłem dla gotyckich, renesansowych czy barokowych budowli. Szklana szczelina oraz podcięcie od strony rzeki przełamały monolityczność betonowej bryły, lekko posadowionej nad nadrzeczną promenadą.
Brama Poznania - Interaktywne Centrum Historii Ostrowa Tumskiego – to niezwykła placówka. To pierwsza w Polsce instytucja interpretacji dziedzictwa – miejsce, w którym za pomocą światła, dźwięku i obrazu oraz przy użyciu multimedialnych i interaktywnych urządzeń będzie opowiadana historia Ostrowa Tumskiego. Nietypowy – bo odbywający się bez użycia tradycyjnych, muzealnych eksponatów – sposób narracji w tej placówce zaprojektowała wyłoniona w drodze konkursu belgijska firma Tempora.
Dla nowoczesnego sposobu opowiadania historii architekci opracowali odpowiednią oprawę. Wnętrze budynku jest równie minimalistyczne jak jego bryła zewnętrzna; w holu i na korytarzach dominuje czerń. Posadzki wykonano z płyt bazaltowych, kasy i punkt informacji obito czarną blachą, czarne są też niektóre ściany. Ta surowa przestrzeń ma służyć zwróceniu uwagi na pobudzającą różne zmysły ekspozycję. Wyjątkowo spójny i konsekwentnie zrealizowany projekt pracowni Ad Artis jest dowodem na to, że minimalistyczna bryła także może być efektowna.
Strona internetowa: www.trakt.poznan.pl
Źródło: materiały organizatorów, oprac. NZ.; marzec 2014