Powieści:
"Opowieść o Blanche i Marie", Per Olov Enquist, w tłumaczeniu Iwony Jędrzejewskiej
Skandynawska opowieść o "królowej histeryczek" Blanche Wittman, najsłynniejszej pacjentce paryskiego szpitala psychiatrycznego Salpêtrière, królowej nauki Marii Skłodowskiej-Curie, uwikłanej po śmierci męża w romans z Paulem Langevinem i Jane Avril, tancerce kankana, która sławę zyskała dzięki plakatom i obrazom Toulouse-Lautreca.
Te trzy niezwykłe biografie spotykają się w książce wybitnego szwedzkiego powieściopisarza i dramaturga Per Olova Enquista, który miesza fragmenty listów i wspomnień swoich bohaterek z ich snami, marzeniami i fikcyjnymi zdarzeniami.
To także książka napromieniowana polonem i radem, piewiastkami, które oświetlają historię romansu dwukrotnej Noblistki i cenie, jaką Maria Curie musiała zapłacić za zakazaną miłość. Książka doczekała się w Polsce teatralnej adaptacji, we wrocławskim Teatrze Polskim sztukę "Blanche i Marie" wyreżyserował Cezary Iber.
Powieść Magdaleny Niedźwiedzkiej
Po współczesnym spojrzeniu na "Królewską heretyczkę" Elżbietę I, Magdalena Niedźwiedzka postanowiła prześwietlić biografię Marii Curie. W rozmowie z Gazetą Wyborczą przyznała:
"Skomplikowana postać. Z jednej strony może być przykładem zawrotnej kariery kobiety w niezwykle trudnych czasach, z drugiej – nieosiągniętego szczęścia w prywatnym życiu. Bardzo dumna i pokorna jednocześnie. Obsesyjnie skoncentrowana na pracy, perfekcjonistka, z trudem oddająca innym kontrolę. Apodyktyczna. Trudna w codziennym życiu. Szczerze mówiąc, im więcej się o niej dowiadywałam, tym bardziej współczułam jej mężowi, Piotrowi. Myślę, że Maria rządziła w tym związku, i to musiało być niełatwe"
Akcja powieści obejmuje lata 1911-13,jak czytamy na stronie wydawnictwa Prószyński i S-ka, skomplikowana osobowość bohaterki odmalowana jest na tle barwnego Paryża w czasach belle époque i Warszawy pod zaborami.
"Zagrać Marię" Joanny Szczepkowskiej
Współczesna powieść o historii aktorki, która ma wcielić się w rolę Marii Skłodowskiej-Curie. Przygotowując się do niej, bierze korepetycje z chemii i fizyki, podróżuje do Paryża, studiuje biografię, odkrywa szczegóły z życia sławnej Polski i zaczyna się z nią utożsamiać. Książka wydana przez Świat Książki jest rozwinięciem i pogłębieniem scenariusza do filmu Marty Meszaros, który kilka lat temu przygotowywała właśnie Szczepkowska. Film nigdy nie powstał, głośno było natomiast o medialnym sporze między Krystyną Jandą a Joanną Szczepkowską, które rywalizowały o główną rolę. W recenzji książki zamieszczonej na łamach Zwierciadła czytamy:
"Joanna Szczepkowska stworzyła fabułę kilkupoziomową. Wszystko jest na pozór normalne: jakiś dom na warszawskiej Pradze, samotna matka, produkcja filmowa. Fakt: na topoli przed domem rośnie jemioła, córka samotnej matki-wróżki ma nienaturalnie wielkie stopy, a producent z Francji wcale nie chce mieć w głównej roli polskiej aktorki, ale fabuła mogłaby potoczyć się całkiem zwyczajnie. Tymczasem autorka odrzuca oczywistą narrację: wprowadza fragmenty scenariusza, korespondencję, wyjątki z autentycznych listów uczonej, maile bohaterów. Powoli odkrywa przed czytelnikiem kolejne sekrety."
"Maria i Paul" Macieja Karpińskiego, wyd. Marginesy
O skandalu obyczajowym, który wstrząsnął Francją pisze Maciej Karpiński w powieści "Maria i Paul. Miłość geniuszy". Autor przygląda się w nim romansowi Marii Curie z Paulem Langevinem, żonatym mężczyzną, ojcem czworga dzieci. Opublikowane we francuskiej prasie prywatne listy kochanków wywołały awanturę na cały kraj, niektórzy postulowali nawet wyrzucenie Marii z Francji.
Temperatura sporu podsycana przez nacjonalistyczne gazety doprowadziła do ulicznych demonstracji, a nawet kilku pojedynków. Więcej szczegołów w książce Macieja Karpińskiego.
Listy i dokumenty:
"Maria Skłodowska-Curie/ Listy" w wyborze Alicji Albrecht
" Myślę, że w każdej epoce można mieć życie interesujące i użyteczne, a o to głównie chodzi, aby go nie zmarnować i móc sobie powiedzieć jak Romain Rolland: "Jak tylko mogłem" - pisała Maria Curie 6 stycznia 1913 roku.
Z setek listów wyłania sie obraz nowoczesnej kobiety wyprzedzającej swoją epokę. Jeździła konno, pływała, recytowała z pamięci tysiące wierszy w różnych językach. Nigdy nie opatentowała odkycia radu i polonu, powtarzała, że nauka służy wszystkim i za postęp nie powinno się płacić. W listach czytamy o kulisach otrzymania pierwszego Nobla i o przenośnych stacjach rentgenowskich, które dzięki Marii ratowały życie i zdrowie francuskich żolnierzy rannych na frontach I wojny światowej.
Autorem szaty graficznej wydanego przez Drzewo Babel bogato ilustrowanego albumu jest ceniony na całym świecie plakacista Michał Batory. Książka została wydana w trzech językach – po polsku, francusku i angielsku. Alicja Albrecht jest również scenarzystką i reżyserką fabularyzowanego dokumentu "Maria", w którym o polskiej uczonej wypowiadają się postaci ze świata polskiej i francuskiej nauki, w tym m.in. wnuczka Noblistki 85-letnia Helena, córka Ireny Joliot-Curie.
Korespondecja z córką Ireną
Ksiażka odkrywa relację matki i córki, dwóch niezwykłych kobiet nauki. W 1935 roku, już po śmierci Marii, Irena Joliot-Curie otrzymała wraz z mężem Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii za odkrycie sztucznej promieniotwórczości. Książka obejmuje listy pisane w latach 1905-1934: dzieciństwo i dojrzewanie, wakacje i długie godziny spędzane w laboratoriach. We wstępie do książki wydanej przez PIW czytamy:
"Ich nazwiska są powszechnie znane, prace publikowane, napisano o nich książki. Korespondencja, którą oddajemy do rąk czytelnika, pozwoli mu jednak śledzić krok za krokiem, na przestrzeni lat blisko trzydziestu, związek między matką a córką - obie są sławne, łączy je zarazem głębokie uczucie i namiętne oddanie dla tych samych bada naukowych"
"Spacerownik. Śladami Marii Skłodowskiej-Curie"
W którym domu urodziła się Maria Skłodowska-Curie? Gdzie nauczyła się podstaw chemii? Przy jakiej ulicy znajdowała się pierwsza w Polsce pracownia radiologiczna otworzona przez odkrywczynię radu i polonu? Gdzie rośnie zasadzone w 1932 r. przez noblistkę drzewo? To tylko część pytań, na które znajdziemy odpowiedzi w wydanej przez Agorę "Spacerowniku śladami Marii Skłodowskiej-Curie". Jej warszawskie scieżki tropi varsavianista Jerzy S. Majewski i dziennikarz naukowy Piotr Cieśliński. Warto wybrać się na spacer po świecie Marii.
Biografie:
"Geniusz i obsesja. Wewnętrzny świat Marii Curie" Barbary Goldsmith
Za tę książkę Barbara Goldsmith została nagrodzona prestiżową nagrodą Amerykańskiego Instytutu Nauk Fizycznych przyznawaną za popularyzację nauki. Ukazała się w trzech wersjach językowych: po polsku, angielsku i po niemiecku. Autorka, jak sama podkreśla, kreśli w niej portret prawdziwej kobiety: zrozpaczonej wdowy, czułej matki i namiętnej kochanki, pierwszej i jedynej w historii podwójnej laureatki Nagrody Nobla. Książka "Geniusz i obsesja" opowiada jej historię z feministycznej perspektywy.
"W tej fascynującej biografii, opierającej się na niedawno ujawnionych archiwaliach, pasja i naukowa dociekliwość, triumf i sukces przeplatają się z odrzuceniem, hipokryzją i dyskryminacją, której Maria Skłodowska-Curie doświadczała zarówno jako kobieta, naukowiec, jak i imigrantka z Polski. Książka nie tylko opisuje zdumiewającą karierę naukową polskiej noblistki, lecz także jest wnikliwym portretem psychologicznym. Ukazuje kobietę próbującą pogodzić swe pasje i pracę z obowiązkami rodzinnymi. Nękana przez nawroty głębokiej depresji, skrywająca swe uczucia i chłodna z pozoru nawet wobec córek, nie zawsze była w stanie sprostać codzienności.
"Maria Skłodowska-Curie i jej córki", Emling Shelley
Wątek amerykańskiej sławy Marii Curie rozwija natomiast dziennikarka naukowa The Hufftington Post Emling Shelley w książce "Maria Skłodowska-Curie i jej córki". Niewiele osób wie o bliskiej przyjaźni polskiej uczonej ze znaną amerykańską dziennikarką Missy Maloney, która jako jedna z pierwszych kobiet w historii USA zasiadła w galerii prasowej amerykańskiego Senatu, a na swoim koncie miała wywiady m.in. z Benito Mussolinim i Adolfem Hitlerem. Pierwszy raz spotkały się w paryskim laboratorium Marii. Potem w 1920 roku Missy zorganizowała w USA kampanię radową, to dzięki niej Maria aż dwukrotnie była gościem w Białym Domu. Emling przygląda się także córkom Marii Curie i jej jedynej wnuczce Hélene Langevin-Joliot, która odziedziczyła po babci zamiłowanie do nauki. Jest fizykiem jądrowym.
"Maria Curie", portret matki widzianej oczami córki Ewy Curie
"Kiedy się urodziłam, matka moja miała lat trzydzieści siedem. Gdy podrosłam na tyle, aby móc ją zrozumieć i poznać, była już kobietą starą i bardzo sławną. A przecież ja nigdy w niej nie widziałam właśnie tej 'słynnej uczonej": zapewne dlatego, że myśl o własnej wielkości i sławie była dla Marii Curie czymś tak dalekim i nieważnym (...) Fakty, które przytaczam, miały miejsce. Słowa zostały wypowiedziane." - pisze we wstępie do książki Ewa Curie, druga, młodsza córka Marii i Piotra, pianistka, działaczka społeczna, polityk i pisarka, autorka nominowanego w 1944 roku do Nagrody Pulitzera zbioru reportaży wojennych "Journey Among Warriors".
Autorka żartuje, że przyniosła rodzinie wstyd, bo jako jedyna nie otrzymała Nagrody Nobla. Zostawiła natomiast po sobie literacki ślad. Jej wspomnienie matki jest poruszającą opowieścią nie tylko o jej skromności i niechęci do sławy, ale też o ważnych wydarzeniach w prywatnym życiu, relacjach z córkami i znanymi przyjaciółmi, m.in. Albertem Einsteinem. Książka ukazała się po angielsku i po polsku.
"Maria Skłodowska-Curie. Fotobiografia"
To historia życia wybitnej Polki opowiedziana inaczej niż do tej pory, bo za pomocą zdjęć, które pozwalają poznać prywatne życie Marii Curie. Fotobiografia to nowatorska forma publikacji, pozbawiona subiektywnego komentarza, pozwala wniknąć w intymny świat bohaterki. Czytelnik towarzyszy Marii w nauce, pracy, miłości i macierzyństwie. Dowiaduje się, gdzie wraz z rodziną Alberta Einsteina spędziła wakacje, kiedy pierwszy raz odwiedziła Zakopane oraz jakie były jej ulubione trasy wycieczek rowerowych. Mało znane zdjęcia starannie wyselekcjonowane przez Małgorzatę Sobieszczak-Marciniak pochodzą z archiwów rodzinnych i muzealnych zbiorów.
Teksty zostały opracowane w trzech wersjach językowych: polskiej, francuskiej i angielskiej.Twórcę koncepcji i oprawy graficznej albumu, Macieja Sadowskiego zainspirowały słowa reportera Ryszarda Kapuścińskiego:
"Druk i fotografia konkurują ze sobą, walczą o naszą uwagę. Ale walka jest nierówna: fotografia wygrywa, pochłania nas bez reszty. Wielokrotnie wracamy do zdjęć, wczuwamy się w ich nastrój, wpatrujemy w szczegóły, zapamiętujemy krajobrazy i twarze."
Dla dzieci
"W poszukiwaniu światła" Anna Czerwińska-Rydel
Anna Czerwińska-Rydel pisze przede wszystkim o muzyce, ale jest też cenioną biografistką wielkich Polaków m.in. : Fryderyka Chopina, Janusza Korczaka, Aleksandra Fredry i Marii Skłodowskiej-Curie. Niezwykle oryginalne życie uczonej autorka z humorem przybliża najmłodszym czytelnikom w książce "W poszukiwaniu światła". Jaką uczenicą była mała Marysia, czy miała w szkole same piątki? Książkę, która ukazała się w wydawnictwie Literatura ilustruje Dorota Łoskot-Cichocka.
"Idol" , Justyna Styszyńska
Kolejną propozycją rozbudzającą dziecięcą wyobraźnię i naukową pasję jest wydana przez Widnokrąg pierwsza książka z serii "Idol" autorstwa Justyny Styszyńskiej. To lekcja chemii dla najmłodszych. O radzie, polonie, pierwiastkach i promieniotwórczości autorka opowiada w przystępny sposób. Dzięki tej publikacji każdy może zostać naukowcem, wystarczy prawidłowo uzupełnić tablicę Mendelejewa o pierwiastki odkryte przez Marię Skłodowską-Curie. Autorka zaprasza do pracowni chemicznej z początku XX wieku, zachęca także do samodzielnych ćwiczeń, w książce opisany jest eksperyment który można przeprowadzić w warunkach domowych!
"Nazywam się Maria Skłodowska-Curie", Vera Luisa
Listę książek dla dzieci zamyka Vera Luisa, która przybliża postać polskiej uczonej hiszpańskojęzycznym dzieciom. Książka "Nazywam się Maria Skłodowska-Curie" ukazała się w polskiej i hiszpańskiej wersji językowej i jest opowieścią o naukowych dokonaniach i życiu prywatnym polskiej noblistki. Narratorką jest tu sama Maria:
"Światowej sławy uczona polskiego pochodzenia miała szczęście wychowywać się w środowisku osób przepojonych zamiłowaniem do nauki i literatury. Kontynuowała naukę na Sorbonie, odkryła zjawisko radioaktywności toru i radonu. Wspólna intensywna praca z mężem piotrem Curie doprowadziła do odkrycia polonu i radu. Oboje dostali za to Nagrodę Nobla z fizyki. Po śmierci męża założyła Instytut Radu, a podczas pierwszej wojny światowej skutecznie przyczyniła się do zastosowania promieni Roentgena przy udzielaniu pomocy rannym. W 1911 roku przyznano jej drugą Nagrodę Nobla - tym razem z chemii."
Książka ukazała się w wydawnictwie Media Rodzina.
Na ekranie:
Miniserial "Maria Curie", reż. Michel Boisrond
Trzyodcinkowy miniserial biograficzny zrealizowany według powieści Francoise Giroud. Francusko-polska produkcja została nagrodzona Złotą Nimfą dla najlepszego serialu i Srebrną Nimfą za główną rolę żeńską dla Marie-Christine Barrault na Festiwalu Filmowym w Monte Carlo w 1991 roku. W obsadzie filmu znaleźli się m.in. : Piotr Machalica, Aleksander Bardini, Jerzy Kryszak i Ewa Telega.
Animacja "Super science friends!"
Super Science Friends - Episode 1: The Phantom Premise from Tinman Creative Studios on Vimeo.
Animowana seria o grupie zaprzyjaźnionych super naukowców m.in: Einsteinie, Skłodowskiej-Curie, Freudzie, którzy podróżując w czasie walczą z nazistami i zombie. Autorem animacji jest Brett Jubinville, ilustracje stworzył XULM.
Film biograficzny
Wspólną produkcję Polski, Niemiec, Francji i Belgii od marca 2017 można oglądać na ekranach polskich kin. W roli noblistki - Karolina Gruszka, reżyseruje Francuzka Marie Noëlle:
"Chciałabym, żeby ten film pokazał niewidoczną zza pomnikowej fasady kobietę z krwi i kości (…) Chciałabym, żebyśmy po obejrzeniu tego filmu zapamiętali Marię Skłodowską-Curie nie tylko jako kobiecą ikonę nauki, czy Polkę znaną na całym świecie, lecz przede wszystkim jako inspirującą, silną kobietą" - mówi reżyserka.
W filmie biograficznym "Maria Skłodowska-Curie" występują także Daniel Olbrychski, Piotr Głowacki i Izabela Kuna. Za kamerą stanął Michał Englert, a a za charakteryzację odpowiedzialni są Waldemar Pokromski i Mira Wojtczak.
Na scenie: opera "Madame Curie" Elżbiety Sikory
Operowe widowisko przypomina o mniej znanych wątkach z życia Marii Curie-Skłodowskiej, jak choćby jej fascynacja amerykańską tancerką Loïe Fuller, pojawiającą się w operze Sikory w postaci tańczącego białego motyla.
"Fuller wpadła na pomysł, aby 'posmarować' swój kostium radem i świecić w ciemności. Niestety, jak wiele innych osób, zachorowała, a następnie zmarła. I dlatego Maria Skłodowska-Curie przeżyła traumę, że była winna jej śmierci" - wyjaśniał reżyser spektaklu Marek
Weiss. W jego opinii, polska uczona szukała bezkompromisowo prawdy, bez względu na to, jakie mogło to mieć konsekwencje