Akcja I aktu opery rozgrywa się w góralskiej wsi w Tatrach. Gromada dziewcząt szykuje się do dożynek - splatają kwiaty w girlandy i wieńce. Ich radości nie podziela Jadwiga, która opłakuje utratę swojej córki - Ulany, uwiedzionej rok wcześniej przez wędrownego Cygana o imieniu Manru. Pojawiający się nagle pokraczny karzeł Urok, zakochany w Ulanie, wywołuje śmiech i drwiny. Do chaty Jadwigi podchodzi córka i prosi o wybaczenie. Stara góralka gotowa jest przyjąć ją z powrotem, ale pod warunkiem, że Ulana opuści Manru. Ta nie można się na to zgodzić, gdyż kocha męża. Ulana podejrzewa jednak Manru o uczucie do pięknej cyganki Azy i chce wzmocnić jego miłość. Pomaga jej w tym Urok, który obiecuje przynieść miłosny napój. Tymczasem na widok Manru, szukającego w wiosce żony, górale wznoszą nienawistne okrzyki. Cygana przed atakiem ratuje Jadwiga, która rzuca jednak na niego klątwę.
Drugi akt przenosi akcję do lasu, gdzie Manru pracuje w kuźni, a Ulana usypia dziecko, nucąc kołysankę. W mężczyźnie zaczyna odzywać się natura Cygana - potrzeba swobody i ruchu, chęć wyzwolenia się z krępujących więzów miłości. Ulana tymczasem dowiaduje się od starego Cygana Jagu o dawnej sympatii Manru, kochającego go wciąż cygance Azie. Podaje więc mężowi napój miłosny, który podarował jej Urok. W Manru na nowo budzi się gorące uczucie do żony.
Trzeci akt opery rozpoczyna scena marzeń Cygana, śpiącego nad brzegiem Morskiego Oka. Gdy się budzi, przychodzą do niego Cyganie, a wśród nich Aza, która szybko odzyskuje dawne uczucia kochanka. Jednak wódz Cyganów - Oros, także zakochany w Azie, nie zgadza się na przyjęcie Manru do obozu. Pozostali Cyganie sprzeciwiają się tej decyzji i obwołują Manru królem. Oros poprzysięga mu zemstę. Tymczasem Ulana, na wieść o zdradzie męża, rzuca się do z rozpaczy do jeziora. Oros z kolei napada na Manru i spycha go ze skały w przepaść.
"Manru" - jedyne dzieło sceniczne Paderewskiego - jest pierwszym w polskiej twórczości operowej dramatem muzycznym. To poruszająca historia nieszczęśliwej miłości, ale także różnic społecznych i nietolerancji. Za przekroczenie granic obyczajowości bohaterowie płacą wysoką cenę, a ich miłość narażona jest na ciężkie próby. Kulminacyjny moment, najbardziej tragiczny i poruszający przypada w operze nie w chwili śmierci głównych postaci, ale w akcie II, gdy zderzeniu ulegają emocje tęskniącego za wolnością Manru i poświęcającej się dla niego wiernej góralki Ulany.
Nadpisz opis powiązanego wpisu
Romowie są w Polsce od ponad 600 lat, ale od 50 lat, kiedy komunistyczne władze zatrzymały odwieczną wędrówkę taborów, ich kultura nieodwracalnie się zmienia. Jak wyglądał obraz Cygana/Roma w polskiej kulturze? I co on o niej mówi?