Kalem Kültür Derneği tarafından düzenlenen Uluslararası İstanbul Tanpınar Edebiyat Festivali, bu yıl 5-11 Mayıs 2014 tarihleri arasında gerçekleştiriliyor. Polonya Kitap Enstitüsü (Instytut Książki) işbirliğiyle bu yılın onur konuğu olan Polonya, festivale, 5-7 Mayıs tarihlerinde yapılacak çeşitli sunum panel ve atölyelerle katılıyor.
Bu yıl, kitaplarının Türkçe çevirileri de yayımlanacak olan Andrzej Bart, Zygmunt Miłoszewski ve ayrıca Wojciech Kuczok, festival süresince diğer yazarlarla birlikte düzenlenecek tartışma etkinliklerine katılacak. Çocuk kitapları yazar ve çizeri olan Joanna Olech ve Adam Pękalski ise, çeşitli okullarda toplantılara katılarak atölyeler düzenleyecekler.
Etkinlik için ayrıca, çeşitli yazarların kısa hikaye ve özet metinlerinden derlenen özel bir antoloji hazırlanacak. Antolojide yer alan yazarlar arasında; Olga Tokarczuk, Andrzej Stasiuk, Janusz Głowacki, Wojciech Kuczok, Michał Witkowski, Jerzy Pilch, Natasza Goerke, Mariusz Szczygieł, Jacek Dukaj, Magdalena Tulli, Paweł Huelle, Stefan Chwin, Józef Hen, Andrzej Sapkowski, Joanna Bator ve Jacek Hugo-Bader bulunuyor.
İTEF, Polonya Programı:
5 Mayıs Pazartesi
Pazartesi sabahı saat 10:00-11:30 arasında İstanbul Erkek Lisesi’nde İTEF açılış töreni başlayacak. Polonya programının ilk paneli de bugün gerçekleştirilecek. Atatürk Kütüphanesi’nde 19:30-20:30 saatleri arasında düzenlenen Çağdaş Polonya Edebiyatı panelinde, Polonya’nın Thomas Pynchon’u addedilen Andrzej Bart, Lehçe yazının kötü çocuğu Wojciech Kuczok ve polisiye edebiyatın yükselen ismi Zygmunt Miloszewski, bol Nobelli Polonya edebiyatının işgaller, pogromlar ve rejim değişikliğiyle nasıl hesaplaştığını tartışacak. Moderasyonu Cem Erciyes tarafından yapılacak olan panel İngilizce olacak ve Türkçe simultane tercüme ile sunulacak. Bugün ayı zamanda Çağdaş Polonya Edebiyatı Üzerine bir Antoloji adlı çalışmanın ilk sunumu yapılacak.
6 Mayıs Salı
Çocuk edebiyatı yazarı ve eleştirmeni Joanna Olech, Beyoğlu Firuzağa İlkokulu’nda, 11:00-12:00 ve 13:00-14:00 saatlerinde öğrencilerin katılımıyla çocuk kitapları üzerine bir atölye yürütecek. Aynı gün saat 20:30’da F. Cihan Akkartal yönetiminde “İnsan Unutur” isminde bir de panel düzenlenecek. Sismanoglio Megaro’da gerçekleştirilecek olan panelde, “Bellek Metaforları'' ve ''Yaşlandıkça Hayat Neden Çabuk Geçer'' yazarı ve psikoloji tarihi profesörü Douwee Draaisma, tarihi karakterleri romanlarında “geri dönüştüren” Polonyalı yazar Andrzej Bart ve Ingeborg Bachman Ödüllü Inka Parei, "geçmişe geri dönüş olarak roman" konusunu ele almak üzere ikinci romanı Ağlayan Dağ Susan Nehir ile Orhan Kemal Roman Armağanı'nı kazanan Ayşegül Devecioğlu ile bir araya gelecek.
Panel, bir ülkenin çöküşü veya iç savaş gibi toplumsal travmatik olayların, bireyleri nasıl etkilediğine ve öykü zamanının içinde veya dışında, bu türden toplumsal ve tarihi olayları dekor alan yazarların, ne türden anlatı stratejileri izlediğine odaklanacak.
7 Mayıs Çarşamba
Programın son günü gerçekleştirilecek etkinliklerin ilki, Sismanoglio Megaro’da saat 18:00’da F. Cihan Akkartal yönetiminde yürütülecek olan “Karanlık Yolculuk: Cehennemden Geçiş” paneli. Panelde, “Cehennemden geçebilmenin ve geçişin öte yanından yasak meyvenin bilgisine haiz olarak çıkmanın tek yolu edebiyat mı?” sorusu tartışılacak - Katılımcılarından Polonyalı yazar Wojciech Kuczok, bu yolu aile hayatından geçiriyor; Sezgin Kaymaz, cennetten kovulanların kaderini izliyor, Carl- Johan Vallgren ise “korkunç acılar” çekenlerin yolundan gidiyor.
Bir sonraki etkinlik ise yine Sismanoglio Megaro’da saat 20:30’da düzenlenecek olan “Postmodern Sancı: Hakikate Atılan Çapa?” adlı panel olacak. Bir postmodern macera romanı olarak okunan ''Don Juan Revisited (Don Juan raz jeszcze)''in yazarı Andrzej Bart, “Gölge Boksorü” kitabındaki biçimel anlatı tercihiyle dikkat çeken Inka Parei ve Ruhi Mücerret ile postmodern anlatı tekniklerinin zirvesine ulaşan Murat Menteş’in katılacağı paneli, Ayşe Ünal Ersönmez yönetecek. Yazarın, dünyayı, post-modern bağlamda nasıl kendine ait kıldığı üzerine odaklanacak olan panelde katılımcılar post-modern romanın kaygan zemininde bir dünya inşa etmenin yollarını tartışacak.
Daha detaylı bilgi için etkinlik web sitesini ziyaret edebilirsiniz: http://www.itef.com.tr/events?locale=en
Mevcut Durum
Günümüze iki ülke arasındaki edebi paylaşıma baktığımızda, hem tarihi hem de çağdaş Polonyalı yazarların eserleri Türkiye pazarında ulaşılabilir durumda olduğu görünüyor. Stanisław Lem, diğer birçok yazar gibi, eserleri doğrudan Lehçe’den çevrilmiş olmasa da Türkiye’de tanınan yazarlar arasında bulunuyor. Polonyalı yazarların Türkçe’ye kazandırılmış eserleri arasında: Ashes and Diamonds, Jerzy Andrzejewski (Kül ve Elmas, Versus Kitap, 2009); The Captive Mind, Czesław Miłosz (Tutsak Edilmiş Akıl, Elips Kitap, 2006); Medallions, Zofia Nałkowska (Madalyonlar, Evrensel Yayınları, 1998) ve Stefan Grabiński'nin Speed Demon (Hareket Iblisi, Okuyan Us, 2010) gibi klasiklerin yanı sıra Leszek Kołakowski ve Zygmunt Bauman gibi düşünürlerin kitaplarını da bulmak mümkün.
Türkiye’de aşina olduğumuz oyun yazarlarından Polonyalı Sławomir Mrożek’in ise oyunları, Türkçe olarak sahnelenmişti. Son yıllarda ise, popüler yazarların kitapları Türkiye’deki kitapseverlerle buluşuyor: örneğin, Mariusz Czubaj'nin polisiye romanı 9:37 (Apollon, 2010) ve Janusz Leon Wiśniewski’nin Bikini (Pupa, 2011) romanı bunlara örnek olarak verilebilir. Çağdaş Polonya Edebiyatı ise, ülkemizde Lala (Apollon, 2010) isimli kitabı yayımlanan Jacek Dehnel gibi yazarlar tarafından temsil ediliyor. İstanbul Tanpınar Uluslararası Edebiyat Festivali’nin bu edebi paylaşımlar için var olan ortamı daha da genişletmesi bekleniyor.
Kalem Kültür Derneği tarafından düzenlenen festivalin Polonya programı, Polonya Kitap Enstitüsü (Instytut Książki) işbirliğinde hazırlanıyor. Polonya Cumhuriyeti Kültür ve Milli Miras Bakanı'nın kaynaklarından finanse edilen etkinlik, 2014 yılı boyunca kutlanan Polonya-Türkiye ilişkilerinin kuruluşunun 600. yıldönümü kutlamalarının kültür programı çerçevesinde gerçekleştirilmektedir.
Kaynaklar: Organizatör materyalleri özel materyaller.
Çeviren ve düzenleyen: Didem Bilgin