Międzynarodowy Festiwal "Konfrontacje Teatralne"

no-image, Międzynarodowy Festiwal "Konfrontacje Teatralne"

W programie organizatorzy starają się zderzać ze sobą rozmaite formy i tradycje teatralne. Obok zespołów z nurtu alternatywnego prezentuje się widowiska z gatunku teatrów narracji plastycznej, spektakle dramatyczne teatrów instytucjonalnych, przedstawienia z nurtu antropologii teatru, teatry tańca. Stałym elementem festiwalu jest również bogaty program imprez towarzyszących (wernisaże wystaw plastycznych, pokazy fotografii, cykle projekcji filmowych, performances, publiczne czytania dramatów, koncerty i sesje naukowe).

Festiwal powołano do życia 17 stycznia 1996 roku, kiedy to sześciu przedstawicieli lubelskiego środowiska teatru utworzyło Radę Programową. Do inicjatorów nowego przeglądu należeli: Janusz Opryński (lider Teatru Provisorium), Leszek Mądzik (dyrektor i twórca Sceny Plastycznej KUL), Włodzimierz Staniewski (twórca i dyrektor Ośrodka Praktyk Teatralnych "Gardzienice"), Tomasz Pietrasiewicz (dyrektor Ośrodka Brama Grodzka), Cezary Karpiński (ówczesny dyrektor Teatru im. Juliusza Osterwy w Lublinie) oraz Aleksander Szpecht (dyrektor lubelskiego Centrum Kultury).

Organizatorzy pragnęli odwołać się do bogatych tradycji "lubelskiego zagłębia teatralnego", w którym w latach 60. i 70. XX wieku odbywała się sławna studencka Lubelska Wiosna Teatralna (a następnie Konfrontacje Młodego Teatru). Z góry założono też, iż nowy festiwal nie będzie prostą reaktywacją dawnego przeglądu teatrów alternatywnych, a spróbuje odzwierciedlić przemiany na mapie estetycznej i instytucjonalnej teatrów w Polsce i Europie. Stąd też wziął się jego pozakonkursowy charakter.

Przez pierwszą dekadę "Konfrontacjami Teatralnymi" kierowała Rada Programowa, której przewodził wybierany na roczną kadencję Komisarz Artystyczny. Zmiana kierownika programowego sprawiała, że co roku festiwal miał odmienne oblicze artystyczne. Obecnie stałym Dyrektorem przeglądu jest Janusz Opryński - reżyser i dyrektor Teatru Provisorium.

"Konfrontacje Teatralne" odbywają się zazwyczaj na początku października. W programie organizatorzy starają się zderzać ze sobą rozmaite formy i tradycje teatralne. Obok zespołów z nurtu alternatywnego prezentuje się widowiska z gatunku teatrów narracji plastycznej, spektakle dramatyczne teatrów instytucjonalnych, przedstawienia z nurtu antropologii teatru, teatry tańca. W ostatnich latach program artystyczny imprezy stara się przybliżyć polskim widzom nowe zjawiska teatralne w Rosji i USA. Stałym elementem festiwalu jest również bogaty program imprez towarzyszących (wernisaże wystaw plastycznych, pokazy fotografii, cykle projekcji filmowych, performances, publiczne czytania dramatów, koncerty i sesje naukowe). Co roku plakat "Konfrontacji Teatralnych" przygotowuje specjalnie zaproszony wybitny plastyk (wśród ich autorów znaleźli się, m.in.: Jan Jaromir Aleksiun, Leszek Mądzik, Jarosław Koziara, Jan Gryka, Aleksandra Laska, Robert Kuśmirowski, Mikołaj Smoczyński, a w roku 2009 rosyjska grupa Niebieskie Nosy).

Pierwsza edycja festiwalu trwała od 10 do 13 października 1996 roku. Lubelska publiczność mogła obejrzeć aż 32 przedstawienia zespołów lubelskich oraz teatrów z Polski, Chorwacji, Izraela, Rosji i Węgier. Teatralnym prezentacjom towarzyszyła sesja pt. "Heretycy w teatrze".

Tradycją stało się prezentowanie spektakli w rozmaitych miejscach i instytucjach, m.in.: w salach i podziemiach Centrum Kultury, w Teatrze im. Juliusza Osterwy, w klubie studenckim "Chatka Żaka", na Scenie Plastycznej KUL, w Teatrze NN (Brama Grodzka), w podlubelskiej siedzibie OPT "Gardzienice", w hali zakładów Polmosu (obecnie Stock), na opuszczonym dworcu Lublin Północ, a także w przestrzeniach plenerowych - na placu Litewskim, na błoniach pod Zamkiem Lubelskim, na terenie Lubelskiego Klubu Jeździeckiego i w Muszli Koncertowej w Parku Saskim.

Wśród cieszących się światową renomą reżyserów, których spektakle pokazano w Lublinie, wymienić należy Litwinów - Eimuntasa Nekrošiusa (Hamlet w 2001 oraz Pieśń nad pieśniami w 2005), Oskarasa Koršunovasa (Shopping & Fucking i Ogień w głowie w 2000 oraz Król Edyp w 2003), Rosjan - Walerego Fokina z Centrum im. Wsiewołoda Meyerholda (Artaud i jego sobowtór w 2002), moskiewski Tieatr.doc z Iriną Keruczenko na czele (Fantom bólu w 2007), Władimira Pankowa i jego SounDrama Studio (Gogol. Wieczory w 2009), Estończyka Elmo Nüganena (Ślub w 2004), oraz Greka Theodorosa Terzopoulosa (Obłęd Ajaksa w 2005). Niezmiennie dobrze przyjmowani są japońscy mistrzowie butō (Ota Shogo, Atsushi Takenouchi, Daisuke Yoshimoto), a także nowe spektakle rosyjsko-niemieckiego Teatru Derevo (np. Czerwona strefa i Południe. Granica w 1996, Odzwierciedlenie w 1998 oraz Ketzal w 2005). Aplauz widzów zdobyły sobie także plenerowe parady norweskiej trupy Stella Polaris.

Festiwalowym smaczkiem był w 2000 roku występ przebywających na emigracji w USA artystów z Qi Shu Fang Peking Opera Company z przeuroczą składanką pt. Jedwabny taniec. Małpi król.

Równie ciekawie wygląda zestaw polskich twórców i teatrów występujących na "Konfrontacjach Teatralnych". Gościli tu, m.in.: Teatr Narodowy z Błądzeniem w reż. Jerzego Jarockiego (2004), TR Warszawa z Zaryzykuj wszystko w reż. Grzegorza Jarzyny (2006), warszawski Teatr Studio ze spektaklami Francis Bacon, czyli Diego Velazques na fotelu dentystycznym w reż. Jerzego Grzegorzewskiego (1998) i Biesiada u hrabiny Kotłubaj w reż. Ireny Jun (2004), poznański Teatr Biuro Podróży z Carmen Funebre (1996), Selenautami (1999) i Kim jest ten człowiek we krwi? (2005), Teatr Ósmego Dnia z Tańcz, póki możesz (1996), Arką (2000) i Czasem matek (2006), Teatr Porywacze Ciał (np. z Minimal w 1998), wrocławski Teatr Tragon (obecnie Pieśń Kozła), warszawska Akademia Ruchu (np. z Piosenką w 1996), Studium Teatralne z Człowiekiem (2001), Komuna Otwock z Trzeba zabić pierwszego boga (2000), Śląski Teatr Tańca z Bytomia z choreografiami Jacka Łumińskiego, wspomniany już Ślub w reż. Elmo Nüganena z Teatru im. Wilama Horzycy w Toruniu (2004), czy Teatr im. Heleny Modrzejewskiej z Legnicy ze spektaklami Łemko w reż. Jacka Głomba i Dziady w reż. Lecha Raczaka (2007). Do dziś pamięta się czytanie w 1997 fragmentów Dzienników Gombrowicza i Złotego osła Apulejusza przez Andrzeja Seweryna.

Festiwal stał się także miejscem promocji twórców lubelskich i prezentacji ich premier. To tu odbyły się premiery legendarnych już przedstawień Teatru Provisorium i Kompanii "Teatr" (Ferdydurke w 1999, Trans-Atlantyku w 2004 i Do piachu w 2005), podczas "Konfrontacji" także swoje nowe przedstawienia w Scenie Plastycznej KUL prezentował Leszek Mądzik (Szczelina w 1996, Kir w 1998, Całun w 2001, Odchodzi w 2003, Bruzda w 2006 i "Przejście" w roku 2010). Z kolei Włodzimierz Staniewski zapraszał widzów do Ośrodka Praktyk Teatralnych "Gardzienice", by przedstawić nowe projekty, m.in. Metamorfozy albo Złotego Osła (1997), Kosmos Gardzienic (2000) czy Eurypidesa (2002).

Do najciekawszych edycji "Konfrontacji Teatralnych" zaliczyć należy "monografię" scenicznych wystawień utworów autora Trans-Atlantyku w 2004 (towarzyszyła obchodom Roku Gombrowiczowskiego). W ciągu pięciu dni pokazano 25 przedstawień z 23 teatrów polskich i zagranicznych. Odbyło się dziewięć premier. Mocnym akcentem pierwszych dni festiwalu była premiera Trans-Atlantyku Teatru Provisorium i Kompanii "Teatr" (reż. Janusz Opryński i Witold Mazurkiewicz) - śmieszna i gorzka, chwilami porywająca pędem, rytmem i nieokiełznaną teatralnością. Drugą część przeglądu zdominowały dwa wystawienia Ślubu - z Teatru im. Wilama Horzycy w Toruniu (w rolę Ojca i Króla Ignaca wcielił się "najsłynniejszy Otello świata" - Litwin Vladas Bagdonas) oraz oryginalna, psychoanalityczna interpretacja dramatu Jenreja Lorenci ze słoweńskiego Teatru Mladinsko w Lublanie. Co więcej, podczas 11. edycji festiwalu na budynkach użyteczności publicznej w formie transparentów zawieszono w ramach akcji "Filozofia na ulicy" myśli wielkich filozofów wybrane przez prof. Tadeusza Gadacza.

W 1996 organizatorzy uruchomili Scenę Otwartą "Konfrontacji Teatralnych" - cykl imprez związanych programowo z festiwalem oraz z tradycją Lubelskiej Premiery Teatralnej. Umożliwia ona większe skupienie się na tematach, które są ważne dla współczesnego człowieka, w ramach wykładów i dyskusji z filozofami, teologami, autorami istotnych książek.

"Zawsze cierpieliśmy, że naszą publiczność festiwalową żegnamy na cały rok, że idea tego spotkania zamiera. I dlatego powołaliśmy Scenę Otwartą 'Konfrontacji Teatralnych'. Co miesiąc pokazujemy spektakl, któremu towarzyszy spotkanie pod nazwa 'Jak żyć?'. Ten cykl wyrasta ze spotkania z prof. Tadeuszem Gadaczem, autorem niezwykłej książki 'O umiejętności życia' :" - wyjaśniał Janusz Opryński w folderze festiwalowym.

Publiczne spotkania i dyskusje odbywają się w Centrum Kultury po gościnnych prezentacjach spektakli w miesiącach pomiędzy edycjami festiwalu. Zdarza się jednak, że wykłady towarzyszą "Konfrontacjom Teatralnym", jak w roku 2009, kiedy to prof. filozofii Cezary Wodziński wygłosił wykład pt. "Jak żyć? Próby z Dostojewskim", będący ważnym etapem w pracy nad spektaklem Bracia Karamazow w reż. Janusza Opryńskiego.

1. edycja festiwalu (10-13 października 1996) - 32 przedstawienia teatrów z Polski, Chorwacji, Izraela, Rosji i Węgier.
2. edycja festiwalu (8-12 października 1997) - 27 spektakli teatrów z Polski, Austrii, Danii, Francji, Izraela, Norwegii, USA, Ukrainy, Wielkiej Brytanii i Włoch.
3. edycja festiwalu (14-18 października 1998) - 21 przedstawień teatrów z Polski, Irlandii, Japonii, Łotwy, Niemiec i Rosji.
4. edycja festiwalu (6-9 października 1999) - 20 spektakli teatrów z Polski, Austrii, Bułgarii, Chorwacji, Estonii i Ukrainy.
5. edycja festiwalu (4-7 października 2000) - 32 przedstawienia teatrów z Polski, Belgii, Chin, Japonii, Rosji, Ukrainy i USA.
6. edycja festiwalu (24-27 października 2001) - 27 spektakli teatrów z Polski, Białorusi, Danii, Litwy, Niemiec i USA.
7. edycja festiwalu (9-12 października 2002) - 24 przedstawienia teatrów z Polski, Austrii, Norwegii, Rosji i USA. Był to zarazem specjalny przegląd przygotowany z okazji jubileuszu 25-lecia działalności OPT "Gardzienice".
8. edycja festiwalu (30 września - 4 października 2003) - 16 spektakli teatrów z Polski, Białorusi, Brazylii, Japonii, Litwy, Niemiec, Wenezueli i USA.
9. edycja festiwalu (6-10 października 2004) - 25 przedstawień teatrów z Polski, Białorusi, Francji, Litwy, Niemiec, Słowenii, Włoch i USA. Przygotowano specjalny, "monograficzny" festiwal, który poświęcono prezentacji różnorodnych wystawień dzieł autora Ferdydurke w ramach obchodów Roku Gombrowiczowskiego.
10. edycja festiwalu (5-8 października 2005) - 21 spektakli teatrów z Polski, Białorusi, Grecji, Japonii, Litwy, Niemiec i Norwegii.
11. edycja festiwalu (4-7 października 2006) - 19 przedstawień teatrów z Polski, Białorusi, Chin, Danii, Japonii, Meksyku i Rosji.
12. edycja festiwalu (3-6 października 2007) - 21 spektakli teatrów z Polski, Białorusi, Singapuru i Rosji.
13. edycja festiwalu (8-12 października 2008) - 19 przedstawień teatrów z Polski, Belgii, Czech, Izraela, Łotwy, Szwecji i Rosji. Główny nurt festiwalowych prezentacji dotyczył szeroko rozumianej tematyki żydowskiej.
14. edycja festiwalu (30 września - 3 października 2009) - 14 spektakli teatrów z Polski, Białorusi, Japonii, Rosji i Uzbekistanu. Program wypełniła prezentacja współczesnego teatru rosyjskiego.
15. edycja festiwalu (16-23 października 2010) - 18 przedstawień teatrów z Polski, Rosji, Wielkiej Brytanii i USA.

Autor: Grzegorz Janikowski.

Wybrana bibliografia:

15-lecie Festiwalu 'Konfrontacje Teatralne' , pod red. Ludwiki Kłoczowskiej-Mazur, Lublin 2010.

Organizatorem Międzynarodowego Festiwalu "Konfrontacje Teatralne" jest Centrum Kultury w Lublinie.
Dyrektorem Festiwalu jest Janusz Opryński.

www.konfrontacje.pl

Biuro Festiwalu "Konfrontacje Teatralne"
Centrum Kultury w Lublinie
ul. Peowiaków 12
20-007 Lublin
Województwo lubelskie
Tel: (+48 81) 536 03 20
Tel/Fax: (+48 81) 536 03 18
WWW: www.konfrontacje.pl

Język Polish