Kameralne bryły kulturalne
W ostatnich latach wiele średnich i małych miejscowości w Polsce wzbogaciło się w nowoczesne placówki kulturalne. Poza dostępem do książek czy wydarzeń artystycznych obiekty te oferują także kontakt z ciekawą architekturą.
Pojawienie się nowoczesnych ośrodków kultury w średnich i małych miastach, a nawet na wsiach jest z pewnością jedną z cenniejszych społecznie przemian, jakie zaszły w Polsce w ostatnich kilkunastu latach. Jej podstawowym walorem jest, rzecz jasna, zwiększenie dostępu mieszkańców do bibliotek, a także powstanie miejsc służących organizowaniu wydarzeń artystycznych lub po prostu spotkań lokalnej społeczności. Warto jednak dostrzec także walory architektoniczne tych obiektów. Wiele z nich powstało w oparciu o projekt wybrany w drodze konkursu, a każdy skrojony jest na miarę potrzeb, dopasowany do charakteru okolicy, czasem sprytnie połączony z innymi funkcjami lub budynkami.
Lektura nie tylko na podróż
Format wyświetlania obrazka
standardowy [760 px]
Stacja Biblioteka, Ruda Śląska, (Chebzie), fot. Arkadiusz Gola/Polska Press/East News
W 2016 roku działająca w specjalnie do tego celu dostosowanym wnętrzu dworca kolejowego w Rumi biblioteka zdobyła ważną międzynarodową nagrodę Library Interior Design Awards, przyznawaną przez ALA (Amerykańskie Stowarzyszenie Bibliotek - American Library Association) oraz IIDA (Światowe Stowarzyszenie Architektów Wnętrz - International Interior Design Association). Mówiła o tym wtedy cała Polska, bo Stacja Kultura — "dworcowy dom kultury" w liczącej 46 tysięcy mieszkańców Rumi wydawała się rzeczywiście pomysłem świeżym i atrakcyjnym, także z powodu dobrze zaprojektowanej przez pracownię Sikora Wnętrza przestrzeni.
Jednak nie jest to jedyna tego typu placówka w Polsce. Od 2010 roku w budynku stacji kolejowej w Falenicy działa kino i kawiarnia, pełniące funkcje lokalnego domu kultury. W 2019 roku w konkursie Najlepsza Przestrzeń Publiczna Województwa Śląskiego laur zdobyła modernizacja zabytkowego budynku dworca kolejowego w Rudzie Śląskiej - Chebziu. Za sprawą projektu pracowni architektonicznej Krzysztofa Kulika budynek, nie przestając pełnić swojej podstawowej funkcji, wzbogacił się o bibliotekę oraz sale służące organizacji wystaw i innych wydarzeń kulturalnych. Nowoczesny dom kultury Sopoteka działa też na dworcu kolejowym w Sopocie, swoją filię w dworcowym budynku Wrocław Główny ma Miejska Biblioteka Publiczna (na tym dworcu działa także kino!), podobne przedsięwzięcie zrealizowano m.in. w Będzinie, Kartuzach, Kwidzynie czy Skawinie. Uczęszczane przez wielu mieszkańców dworce, dzięki centralnemu zwykle położeniu w mieście, wydają się wyjątkowo dobrym miejscem na wplatanie w ich przestrzeń placówek kulturalnych.
Format wyświetlania obrazka
standardowy [760 px]
Dom Kultury i Urząd Gminy w Lubrzy, proj. 3XA, architekci: Łukasz Reszka, Maciej Kowaluk, fot. Stanisław Zajączkowski/3XA
Kulturę można połączyć także z siedzibą urzędu. Od 2018 roku zgodnie pod jednym dachem działają Dom Kultury i Urząd Gminy w Lubrzy, liczącej nieco ponad 1000 mieszkańców wsi w województwie lubuskim. Architekci z pracowni 3XA nadali tej budowli elegancką formę dwukondygnacyjnej kompozycji prostych brył, w których poza pomieszczeniami urzędu znalazły się m.in. biblioteka, świetlica czy sala widowiskowa.
Podobny pomysł w 2018 roku zrealizowano w dwutysięcznym Obrzycku w województwie wielkopolskim. Dwa lata wcześniej rozstrzygnięto tam konkurs architektoniczny na projekt Centrum Administracyjno Kulturalnego dla Gminy Obrzycko. Według projektu zwycięskiej pracowni Pniewski Architekci powstał tam poprzedzony placem ceglany gmach, w którym swoje siedziby znalazły m.in. biblioteka, Ośrodek Pomocy Społecznej i Urząd Gminy.
Format wyświetlania obrazka
standardowy [760 px]
Gminna biblioteka w Rokietnicy, projekt: 3 Lab Architekci, fot. Przemysław Turlej/3 Lab Architekci
3 Lab Architekci są odpowiedzialni za projekt gminnej biblioteki w Rokietnicy, liczącej 6,6 tys. mieszkańców miejscowości pod Poznaniem. W budynku poza przestrzeniami dla starszych i młodszych moli książkowych znalazły się także lokale handlowe. Co ważne, nowa bryła stanęła tuż obok wzniesionego kilka lat wcześniej Rokietnickiego Ośrodka Sportu (w którym poza halami do ćwiczeń działa też dom kultury oraz kilka sklepów) i została z nim zintegrowana szklanym łącznikiem. Obie budowle utworzyły w ten sposób centrum miejscowości, która do tej pory owego centrum nie posiadała. Połączone ze sobą bryły przyciągają wielu mieszkańców, stanowiąc serce dynamicznie ostatnio rozbudowującej się osady.
Format wyświetlania obrazka
standardowy [760 px]
Miejska Biblioteka Publiczna/Mediateka, Piotrków Trybunalski, projekt: Biuro Projektów Budownictwa Ogólnego Budopol S.A., fot. Łukasz Giza /dzięki uprzejmości Mostostal Warszawa SA
Piotrków Trybunalski w 2018 roku wzbogacił się o nowy obiekt kultury — choć nazwano go Mediateką, to poza spełnianiem funkcji bibliotecznej ma być także miejscem szeroko rozumianej integracji, spotkań, kultury i nauki. W tym trzykondygnacyjnym budynku wygospodarowano miejsce na interaktywne wystawy, warsztaty, wykłady, działa tu antykwariat i kawiarnia z tarasem, oferującym widok na Stare Miasto. Zaprojektowana przez Biuro Projektów Budownictwa Ogólnego Budopol bryła w intencji architektów miała kojarzyć się z otwartą księgą, przy czym to oczywiste nawiązanie przybrało minimalistyczną formę, a najważniejsze okazały się duże przeszklenia, dzięki którym nawet z ulicy można zajrzeć do wnętrza biblioteki, a jej użytkownicy mogą się cieszyć widokiem na najstarszą część miasta.
Kultura zamiast pustostanu
Format wyświetlania obrazka
standardowy [760 px]
Centrum Bocheńska i Biblioteka Publiczna w Niepołomicach, projekt: [winkle] grupa projektowa, fot. dzięki uprzejmości [winkle] grupa projektowa
W 2015 roku popadający w ruinę pustostan, który niegdyś miał być hotelem, władze gminy Niepołomice zdecydowały się przeznaczyć na nowe funkcje. Postanowiono budynek przebudować i zmodernizować — projekt architektoniczny tych działań stworzyła grupa projektowa [winkle]. Budynek zyskał wygląd nasuwający skojarzenia ze stylem dworkowym, przy czym trójkątny naczółek nad wejściem dźwigają tu nowoczesne kolumny z rdzawej stali, a elewacje budynku uzupełniono detalem z drewna. W dość rozległym budynku znalazły swoje siedziby niezwykle zróżnicowane instytucje. Działa tu biblioteka i centrum kultury, Laboratorium Aktywności Społecznej - OpenSpace, miejskie archiwum, ale i Powiatowy Urząd Pracy, Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej czy Młodzieżowe Centrum Kariery, a nawet Pogotowie Ratunkowe.
Ekologiczna wielofunkcyjność
Format wyświetlania obrazka
standardowy [760 px]
Mareckie Centrum Edukacyjno-Rekreacyjne, projekt: pracownia architektoniczna Punkt Zero, generalny wykonawca: Budimex SA, fot. materiały prasowe Budimex SA
Łączone z innymi placówkami obiekty kultury w mniejszych miejscowościach często stają się ważnymi miejscami na lokalnej mapie. Dzieje się to tym łatwiej, jeśli w jednym budynku łączone są ze sobą różne, ważne dla społeczności funkcje. Tak stało się też w podwarszawskich Markach, w których w 2019 roku oddano do użytku Mareckie Centrum Edukacyjno-Rekreacyjne. Wyłoniony w drodze konkursu projekt pracowni Punkt Zero mieści szkołę podstawową, halę sportową, zespół basenów i spa, salę teatralną czy bibliotekę publiczną. Wszystkie funkcje pomieszczono w budynku zaprojektowanym tak, by prawie nie zużywał energii z zewnętrznych źródeł, wyposażono go m.in. w ekologiczny system wentylacji i retencji wody, zielone dachy bagienne, pompy ciepła czy panele fotowoltaiczne oraz wykończenie, pozwalające radykalnie obniżyć zapotrzebowanie na energię.
Styl wyświetlania galerii
wyświetl slajdy
[{"nid":"5683","uuid":"da15b540-7f7e-4039-a960-27f5d6f47365","type":"article","langcode":"pl","field_event_date":"","title":"Jak by\u0107 autorem - w kinie?","field_introduction":"Polskie warto\u015bciowe artystycznie kino i kino autorskie - to niemal synonimy. Niewiele znale\u017a\u0107 mo\u017cna wyj\u0105tk\u00f3w, kt\u00f3re potwierdza\u0142yby t\u0119 regu\u0142\u0119. Wyj\u0105tki te by\u0142y rzadkie w przesz\u0142o\u015bci, dzi\u015b s\u0105 nieco cz\u0119stsze, ale i dobrych film\u00f3w dzi\u015b mniej ni\u017c to kiedy\u015b bywa\u0142o.","field_summary":"Polskie warto\u015bciowe artystycznie kino i kino autorskie - to niemal synonimy. Niewiele znale\u017a\u0107 mo\u017cna wyj\u0105tk\u00f3w, kt\u00f3re potwierdza\u0142yby t\u0119 regu\u0142\u0119. ","topics_data":"a:2:{i:0;a:3:{s:3:\u0022tid\u0022;s:5:\u002259606\u0022;s:4:\u0022name\u0022;s:5:\u0022#film\u0022;s:4:\u0022path\u0022;a:2:{s:5:\u0022alias\u0022;s:11:\u0022\/temat\/film\u0022;s:8:\u0022langcode\u0022;s:2:\u0022pl\u0022;}}i:1;a:3:{s:3:\u0022tid\u0022;s:5:\u002259644\u0022;s:4:\u0022name\u0022;s:8:\u0022#culture\u0022;s:4:\u0022path\u0022;a:2:{s:5:\u0022alias\u0022;s:14:\u0022\/temat\/culture\u0022;s:8:\u0022langcode\u0022;s:2:\u0022pl\u0022;}}}","field_cover_display":"default","image_title":"","image_alt":"","image_360_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/360_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=dDrSUPHB","image_260_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/260_auto_cover\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=X4Lh2eRO","image_560_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/560_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=J0lQPp1U","image_860_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/860_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=sh3wvsAS","image_1160_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/1160_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=9irS4_Jn","field_video_media":"","field_media_video_file":"","field_media_video_embed":"","field_gallery_pictures":"","field_duration":"","cover_height":"266","cover_width":"470","cover_ratio_percent":"56.5957","path":"pl\/node\/5683","path_node":"\/pl\/node\/5683"}]