Beton, deski, szkło – kultowa architektura sportowa
Architekturę sportową najczęściej kojarzymy z wielkimi stadionami. Ale areny na kilkadziesiąt tysięcy widzów to nie jedyny pomysł na budynki, w których uprawiać można sport. Tego typu obiekty mogą przybierać naprawdę różne formy.
Stadion Energa Gdańsk
Gdy Polska przygotowywała się do organizacji Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej Euro 2012, debaty na temat form, kosztów budowy, wielkości, położenia w mieście w stadionów trwały miesiącami. Na Euro 2012 zbudowano ostatecznie cztery nowe areny (w tym dwie w miejscu istniejących wcześniej obiektów). Pod względem formy architektonicznej najwyżej oceniany był od samego początku stadion w Gdańsku, dzieło pracowni RKW Rhode Kellermann Wawrowsky. Obły, przypominający pierścień gmach obłożono 18 tysiącami płytek z poliwęglanu. Dzięki ich fakturze i złotawemu kolorowi arena upodobniła się do bursztynu. Eksperci docenili formę zakorzenioną w lokalnej specyfice, mieszkańcom przypadł do gustu prosty, ale charakterystyczny obiekt, który ponadto przyczynił się do rozwoju zdegradowanej, zaniedbanej wcześniej okolicy.
Hala widowiskowo-sportowa Spodek
Katowicki Spodek to prawdziwa ikona polskiej architektury. Niezwykle charakterystyczny gmach, który idealnie wpisał się w śródmiejską przestrzeń śląskiego miasta, zbudowano w latach 1965–1971. Futurystyczną bryłę stworzył zespół architektów pod kierunkiem Macieja Gintowta i Macieja Krasińskiego, jednak jej powstanie nie byłoby możliwe bez udziału grona inżynierów i konstruktorów, którym przewodził Wacław Zalewski. Hala Spodek ma kształt lekko przechylonego, odwróconego stożka. W tomie "Sztuka Górnego Śląska" badaczka tamtejszej architektury, Irma Kozina, tak uzasadnia wygląd gmachu:
Oryginalny plan hali wynikał z konieczności połączenia układu centralnego z amfiteatralną widownią z systemem o podłużnej osi kierunkowej, jako że hala od początku projektowana była jako obiekt wielofunkcyjny. Owo połączenie uzyskano przez wpisanie wydłużonego prostokąta wyznaczonego wielkością lodowiska hokejowego w okrąg z kolistą widownią, a ukierunkowanie osi uzyskano, ścinając ukośnie odwrócony stożek (misę), w którym ulokowano siedzenia widzów. Uzupełnieniem tak ukształtowanej formy jest dodatkowy prostokątny aneks z salą gimnastyczną.
Spodek wyróżnia się nie tylko kształtem, ale i bardzo nowoczesną konstrukcją z żelbetu i stali. Zgodnie z założeniami projektantów, hala do dziś służy tak rozgrywkom sportowym i treningom, jak imprezom kulturalnym, targowym czy nawet religijnym.
Tor Wyścigów Konnych w Warszawie
Wśród kultowych, powszechnie rozpoznawalnych polskich obiektów sportowych znajduje się także jedna z ciekawszych realizacji okresu międzywojennego, czyli Tor Wyścigów Konnych w Warszawie, zbudowany na południowych peryferiach stolicy w latach 30.
Wyścigi konnej jako dyscyplina sportu i rozrywka rozwinęły się w latach 30. XIX wieku; w Warszawie pierwszy tor wyścigowy dla koni powstał w 1841 roku na Polu Mokotowskim, swoje hipodromy miały m.in. Poznań, Lublin, Lwów. W obliczu stale rosnącej popularności tej dyscypliny sportu, w 1925 Towarzystwo Zachęty do Hodowli Koni w Polsce kupiło 150 hektarów ziemi na warszawskim Służewcu w celu zbudowania tam profesjonalnego obiektu wyścigowego. Poza padokami, torami czy stajniami powstał tu kompleks trybun i budynków dla sędziów, administracji i dziennikarzy. Ich projekt opracował Zygmunt Plater-Zyberk, a współpracował z nim autor licznych luksusowych, modernistycznych kamienic, Juliusz Żórawski. Zabudowaniom Toru Wyścigów Konnych na Służewcu nadano bardzo na owe czasy nowoczesne formy modernistyczne, inspirowane stylem okrętowym. Zaokrąglone naroża, ogromne przeszklenia, białe elewacje, kontrastujące z nimi ciemne marmurowe posadzki i słupy konstrukcyjne czy dynamicznie ukształtowane wnętrza (np. wijące się klatki schodowe) czynią z tego obiektu sportowego jedno z najlepszych osiągnięć luksusowej, a zarazem nowoczesnej architektury polskiego międzywojnia.
Styl wyświetlania galerii
wyświetl slajdy
Hala Stulecia we Wrocławiu
Polska ma szczęście do budynków, które służąc sportowi, są jednocześnie cennymi zabytkami architektury. Do tego grona należy z pewnością wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO Hala Stulecia we Wrocławiu. Została zbudowana z okazji wystawy mającej uświetnić obchody setnej rocznicy zwycięstwa wojsk koalicji antyfrancuskiej nad armią Napoleona Bonapartego pod Lipskiem. Ale ze względu na swoją wielkość i kształt jest często wykorzystywana także do rozgrywek sportowych (historia Hali jest bardzo bogata: przemawiał tu Adolf Hitler, śpiewał Paul Anka, ekumeniczną modlitwę prowadził Jan Paweł II, a polscy koszykarze wywalczyli tu wicemistrzostwo świata).
Żelbetowy gmach wzniesiono w latach 1911-1912 wg projektu Maxa Berga. W chwili powstania szeroka na 65 metrów kopuła nad Halą była największą tego typu konstrukcją na świecie. Warto pamiętać, że w pierwszych latach XX wieku zbrojony beton, dzięki któremu możliwe było stworzenie tak rozległego wnętrza, niepodzielonego żadnymi podporami, był wynalazkiem bardzo nowym. Max Berg był powszechnie przestrzegany, że prowadzona przez niego budowa zakończy się katastrofą, że hala z pewnością się zawali. Liczący sobie już ponad wiek gmach ma się na szczęście dobrze.
Styl wyświetlania galerii
wyświetl slajdy
Hala Olivia w Gdańsku
Beton stanowi także o sile wyrazu innego ciekawego obiektu sportowego, czyli zbudowanej w 1972 roku w Gdańsku Hali Olivii. Architekci Maciej Gintowt i Maciej Krasiński oraz konstruktor Stanisław Kuś stworzyli bryłę, dla której inspiracją była… ryba, którą twórcy uznali za najbardziej wyrazisty symbol Pomorza. Ale zakrzywione kształty rozpiętego nad budynkiem dachu mogą nasuwać skojarzenia także z morskimi falami, targanym wiatrem żaglem, kadłubem statku – dynamiczna sylwetka betonowo-szklanej budowli ma związek z położeniem budynku w sąsiedztwie morza.
W budynku znalazły się dwa kryte lodowiska, jednak wnętrze zaprojektowano tak, by można było tu organizować różnego rodzaju imprezy i zmieniać wielkość widowni w zależności od potrzeb; Hala Olivia była m.in. miejscem ważnych wydarzeń politycznych (np. zjazdów NSZZ Solidarność), targów, koncertów, widowisk. Najczęściej jednak z hali korzystają hokeiści, m.in. ligowa drużyna Stoczniowca Gdańsk. Po zakończonym w 2016 roku remoncie gmach nie tylko odzyskał swój architektoniczny blask, ale i stał się na powrót nowoczesnym obiektem sportowym – jako jedyny w Polsce dysponuje dwoma zakrytymi lodowiskami i zapleczem sportowym o wysokim standardzie.
Stadion Śląski w Chorzowie
Prawie 60 meczy reprezentacji Polski i 30 rozgrywek pucharów europejskich, zawody żużlowe i lekkoatletyczne, dziesiątki koncertów i wydarzeń kulturalnych – to wszystko już miało miejsce na mogącym pomieścić blisko 55 tysięcy widzów Stadionie Śląskim w Chorzowie. Arena jest jednym z najważniejszych elementów Wojewódzkiego Parku Kultury i Wypoczynku (dziś to Park Śląski), wielkiego terenu rekreacyjnego, który w latach 50. XX wieku powstał na granicy Katowic i Chorzowa z inicjatywy gen. Jerzego Ziętka. Zbudowany latach 1951-1956 obiekt projektu Juliana Brzuchowskiego miał kamienne elewacje i charakterystyczną, górującą nad okolicą 10-pietrową wieżę (została rozebrana w 2008 roku). W latach 2009-2017 stadion przeszedł gruntowny remont, dzięki któremu znów jest areną na światowym poziomie (jest drugim co do wielkości takim obiektem w kraju, większy jest tylko stołeczny Stadion Narodowy).
Centrum Rozwoju Com-Com Zone w Nowej Hucie
Na terenie kraju znaleźć możemy wiele prawdziwie kultowych obiektów sportowych, odznaczających się ciekawą historią i wyjątkową architekturą. Także wśród całkiem współczesnych realizacji nietrudno znaleźć te warte uwagi, zwłaszcza że w XX wieku znacznie poszerzył się wachlarz form, po które sięgali architekci projektujący dla sportowców.
Centrum Rozwoju Com-Com Zone w Nowej Hucie w Krakowie ma w sumie 6000 m2 powierzchni i mieści m.in. pływalnię, halę sportową, siłownię, centrum wspinaczkowe, cztery sale treningowe, trzy trawiaste boiska piłkarskie i dwa ze sztuczną murawą, saunę, restaurację i amfiteatr. Obiekt powstał w 2008 roku na terenie cieszącej się złą sławą Nowej Huty. Projektujący gmach Wojciech Obtułowicz miał stworzyć nie tylko przestrzeń do uprawiania sportu, ale i centrum integrujące lokalną społeczność, wspomagające społeczną rewitalizację tego obszaru. Zdecydował się nadać budowli wyrazistą formę brutalistycznej, betonowej "rzeźby", z ekspresyjnie ukształtowanym dachem, górującą nad budynkiem wieżą i surowymi, minimalistycznymi wnętrzami. Na tym nie koniec: architekt pozostawił widoczne zwykle ukrywane instalacje, rury, kable, urządzenia techniczne. Te architektoniczne "wnętrzności" doskonale komponują się z zimnymi, betonowymi wnętrzami, ponadto pozwalają użytkownikom zobaczyć, jak skonstruowany jest i jak działa budynek.
Fala Park w Wolsztynie
Zbudowane w 2012 roku w Wolsztynie Rodzinne Centrum Sportów i Rekreacji Fala Park jest żywym dowodem na to, że można zbudować obiekt atrakcyjny dla różnych grup użytkowników, estetyczny, nowoczesny, a jednocześnie niedrogi w budowie i eksploatacji. Gmach stanął zaledwie 300 metrów od zabytkowego rynku niewielkiego miasta, w parkowym otoczeniu na jeziorem. Taka lokalizacja wpłynęła na jego formę. Odpowiedzialni za projekt członkowie pracowni PL.architekci mówią:
Jeśli chodzi o architekturę to zależało nam przede wszystkim na maksymalnym wykorzystaniu atutów lokalizacji poprzez otwarcie obiektu widokowo na otoczenie. Wszystkie pomieszczenia, które wymagają światła dziennego skierowane są w stronę jeziora.
Gmach mieści m.in. tory bowlingowe, sale do squasha, spinningu, fitnessu, siłownię, ścianę wspinaczkową, a także prawdopodobnie jedyny w Polsce kort tenisowy, ulokowany… na dachu budynku. Przeszklone elewacje budynku zostały uzupełnione okiennicami z siatki ciągniono-giętej, która nie tylko dodaje obiektowi wrażenia nowoczesności, ale i chroni wnętrza przed nadmiernym nasłonecznieniem. Kolejnym elementem charakterystycznym jest ażurowa konstrukcja na dachu, chroniąca znajdujący się tam kort tenisowy, pozwalająca także z niego podziwiać rozległy widok na miasto i pobliskie jezioro.
Mimo że w sąsiedztwie obiektu dominuje stara zabudowa, Fala Park wyróżnia się na jej tle. Jak mówią projektanci z biura PL.architekci:
zdecydowana większość nowych budynków projektowana jest w historyzującym charakterze; te obiekty są zachowawcze i utrzymane w konwencji, która nie wnosi wartości dodanej. Chcieliśmy pokazać, że w starą tkankę można z powodzeniem wkomponować coś nowoczesnego i tanimi środkami uzyskać ciekawy efekt. W pewien sposób zależało nam więc na edukacji artystycznej i estetycznej mieszkańców.
Hala sportowa w Pankach
Licząca nieco ponad 1700 mieszkańców wieś Panki położona jest w połowie drogi między Częstochową a Kluczborkiem. Ta niewielka miejscowość w 2012 roku doczekała się nowoczesnej i wyjątkowej pod względem formy hali sportowej. Zaprojektowany przez pracownię ISBA_Grupa Projektowa budynek ma blisko 2000 m2 powierzchni użytkowej, a służy nie tylko uczniom miejscowej szkoły, ale i wszystkim mieszkańcom. Można tu korzystać z dużej sali gimnastycznej z pełnowymiarowym boiskiem oraz amfiteatralnie ułożonymi trybunami, a także z siłowni i przestrzeni fitness.
Założony na planie prostokąta budynek wyróżnia się ażurową elewacją z desek. Dzięki obłożeniu całej bryły drewnem nadano obiektowi swojski charakter i pasujący do otoczenia wygląd. Jednocześnie za sprawą widocznej od zewnątrz konstrukcji gmachu z dźwigającymi strop drewnianymi łukami i naciągami można się zorientować, że choć podobny do stodoły, obiekt jest na wskroś nowoczesny.
[{"nid":"5683","uuid":"da15b540-7f7e-4039-a960-27f5d6f47365","type":"article","langcode":"pl","field_event_date":"","title":"Jak by\u0107 autorem - w kinie?","field_introduction":"Polskie warto\u015bciowe artystycznie kino i kino autorskie - to niemal synonimy. Niewiele znale\u017a\u0107 mo\u017cna wyj\u0105tk\u00f3w, kt\u00f3re potwierdza\u0142yby t\u0119 regu\u0142\u0119. Wyj\u0105tki te by\u0142y rzadkie w przesz\u0142o\u015bci, dzi\u015b s\u0105 nieco cz\u0119stsze, ale i dobrych film\u00f3w dzi\u015b mniej ni\u017c to kiedy\u015b bywa\u0142o.","field_summary":"Polskie warto\u015bciowe artystycznie kino i kino autorskie - to niemal synonimy. Niewiele znale\u017a\u0107 mo\u017cna wyj\u0105tk\u00f3w, kt\u00f3re potwierdza\u0142yby t\u0119 regu\u0142\u0119. ","topics_data":"a:2:{i:0;a:3:{s:3:\u0022tid\u0022;s:5:\u002259606\u0022;s:4:\u0022name\u0022;s:5:\u0022#film\u0022;s:4:\u0022path\u0022;a:2:{s:5:\u0022alias\u0022;s:11:\u0022\/temat\/film\u0022;s:8:\u0022langcode\u0022;s:2:\u0022pl\u0022;}}i:1;a:3:{s:3:\u0022tid\u0022;s:5:\u002259644\u0022;s:4:\u0022name\u0022;s:8:\u0022#culture\u0022;s:4:\u0022path\u0022;a:2:{s:5:\u0022alias\u0022;s:14:\u0022\/temat\/culture\u0022;s:8:\u0022langcode\u0022;s:2:\u0022pl\u0022;}}}","field_cover_display":"default","image_title":"","image_alt":"","image_360_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/360_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=dDrSUPHB","image_260_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/260_auto_cover\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=X4Lh2eRO","image_560_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/560_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=J0lQPp1U","image_860_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/860_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=sh3wvsAS","image_1160_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/1160_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=9irS4_Jn","field_video_media":"","field_media_video_file":"","field_media_video_embed":"","field_gallery_pictures":"","field_duration":"","cover_height":"266","cover_width":"470","cover_ratio_percent":"56.5957","path":"pl\/node\/5683","path_node":"\/pl\/node\/5683"}]