Monodia Polska
Adam Strug prowadzi Monodię Polską, zespół śpiewaczy, w którym możemy usłyszeć Mateusza Kowalskiego, Piotra Piszczatowskiego, Szczepana Pospieszalskiego, Maxa Muchę, Krzysztofa Napiórkowskiego, Jakuba Koronę, Wojciecha Lubertowicza, Janusza Prusinowskiego, Jacka Zembrowskiego, trzech braci Woźniaków – Jana, Hipolita i Tymoteusza, oraz Adama Struga.
Monodia to jednogłosowy śpiew a capella (ewentualnie w towarzystwie instrumentów dawnych, na przykład liry korbowej). Muzycy wykonują (i odkopują) barokowe partytury dworskie i klasztorne, które towarzyszyły obrzędom polskiego gminu. Śpiewają w stroju nietemperowanym, czyli niepodporządkowanym tonacji dur-moll, który opanował europejską muzykę wraz ze śpiewem operowym i dyktatem instrumentów klawiszowych.
Requiem ludowe
W 2015 roku Adam Strug spotkał się z Kwadrofonikiem, kwartetem składającym się z duetu fortepianowego (Emilia Sitarz i Bartłomiej Wąsik, czyli Lutosławski Piano Duo) i dwóch zestawów perkusyjnych (Magdalena Kordylasińska i Miłosz Pękala, czyli Hob-Beats Duo). W ich repertuarze znajdują się utwory współczesne, często napisane specjalnie dla zespołu i aranżacje wielkich dzieł muzyki klasycznej. Owocem ich współpracy jest ''Requiem ludowe'', w którym barokowe melodie i teksty z XIX-wiecznego ''Śpiewnika peplińskiego'' spotykają się z brzmieniem muzyki XX-wieku, minimalizmem i preparacją fortepianu.
Jacek Skolimowski pisał w Newsweeku:
Dziesięć utworów układa się w spójną całość, podzieloną na trzy części: ''Śmierć'', ''Wędrówka'' i ''Wieczność''. Każda ma właściwy sobie nastrój i powagę, ale bez zbędnego patosu, ich treść jest trudna, lecz równocześnie przejmująca i zrozumiała dla każdego. Forma requiem może kojarzyć się bardziej z dziełami Mozarta czy Brahmsa, ale przecież do dziś takiej tematyki dotykają choćby Nick Cave czy Leonard Cohen.
Z kolei Paweł Tryba na łamach wpolityce.pl zauważał:
Na szczególną uwagę zasługuje ''Alfabet'', w którym dziecięce głosy skandują kolejne litery, a Strug odpowiada im coraz bardziej rozedrganym, przerażonym głosem. Takiego stężenia grozy nie słyszałem nawet u Nicka Cave’a.
Muzyka autorska
Swoją pierwszą autorską płytę nagrał dopiero w 2012 roku. ''Adieu'' to 15 piosenek skomponowanych przez Adama Struga do słów Stanisława Balińskiego, Yunusa Emrego, Bolesława Leśmiana, Emila Zegdałowicza oraz autora albumu. Śpiewowi i akordeonowi Struga akompaniuje wielu instrumentalistów, między innymi Janusz Prusinowski (mandolina), Wojciech Lubertowicz (darabuka, tombak, bębny obręczowe), Frank Parker (perkusja), Piotr Piszczatowski (baraban), Michał Żak (klarnet, flety drewniane), Szczepan Pospieszalski (trąbka, flugehorn) i producent albumu, czyli Marcin Pospieszalski (kontrabas, bas bezprogowy, organy elektryczne). Usłyszymy też gościnnych wokalistów: Mietka Szcześniaka i Maniuchę Bikont.
Agata Kusto w Piśmie folkowym komentowała:
Wśród pozytywnych wrażeń należy podkreślić interesujące, dobrze brzmiące zestawy instrumentów; tworzą dobry klimat sięgający czasem do wczesnych brzmień polskiej szkoły jazzowej – pisała Agata Kusto w Piśmie folkowym. Domeną Struga okazują się utwory melancholijne, mroczne, a niektóre z nich to istne thrillery balladowe.
Dwa lata później, wspólnie ze Stanisławem Soyką, nagrał płytę poświęconą poezji Bolesława Leśmiana. Artyści poznali się za sprawą swoich wspólnych znajomych, okazało, że wzajemnie cenią swoją twórczość.
Chciałem zaistnieć jako autor piosenek, to znaczy chciałem, żeby inni gimnastykowali się nad tym, co napisałem. Pokazałem mu swoje piosenki do Leśmiana, zaproponował mi całą płytę. Na początku byłem przekonany, że to będzie płyta, na której zaśpiewa moje kawałki. Okazało się, że będzie akompaniować.
Paweł Tryba w recenzji albumu na portalu wpolityce.pl pisał:
Leśmian jest jedynym bohaterem krążka. Fortepian jest po to, by nadać mu śpiewności, głos – by go zinterpretować. Żadnej wartości dodanej, służba słowu i tyle. Miejscami na fortepianie gra Strug – sprawdza się. Miejscami dośpiewuje harmonię Soyka – na szczęście rezygnując ze swojej "czarnej" maniery wokalnej, która tu nijak by nie pasowała.
Za produkcję wydanej w 2015 roku płyty ''Mysz'' odpowiadał Wojciech Waglewski, który występuje tu również jako gitarzysta i gościnny wokalista. Tym razem usłyszymy wiersze Józefa Przerwy-Tetmajera, Vachela Lindseya w tłumaczeniu Roberta Stillera, Jana Zacharasiewicza, Pawła Hertza oraz patronującego śpiewakowi Leśmiana (i teksty napisane przez Struga). Artysta gra na akordeonie, a towarzyszy mu zespół: perkusja, kontrabas, trąbka i mandolina. Na łamach Dziennika Wojciech Przylipiak pisał:
Dzięki naleciałościom bałkańskim sporo piosenek z tego krążka nadaje się do tańca, ale takiego grubo po północy, kiedy na parkiet wdzierają się smutek i nostalgia. Pięknie współgrają tu klarnet, kontrabas czy trąbka. Całość została okraszona ciężkimi, surowymi gitarami.
Na portalu Onet.pl Kaśka Paluch zwracała uwagę:
O melodiach jeszcze nie było, a trzeba podkreślić, że horyzontalnie kompozycje z "Myszy" niosą się lekko, gładko i pięknie. I właściwie do tej pory nie postrzegałam Struga jako melodysty, ale teraz chyba zacznę.
Skąd Adam Strug czerpie siłę i inspirację do pisania swoich piosenek?
Skoncentrowałem się na muzyce tradycyjnej, dzięki temu mam w zasięgu ręki bijące źródełko muzyczne, które powoduje nieustającą żywotność śpiewaczą. Muzyka tradycyjna się nie starzeje, jest żywa. Obserwuję ludzi będących całe lata na scenie, sprawiają wrażenie muzycznie wypalonych.
Opowiadając o muzyce (nie tylko polskiej)
Działalność Adama Struga nie ogranicza się do komponowania i wykonywania muzyki, artysta zajmuje się także jej opisywaniem i popularyzowaniem. W latach 2017-2019 był gospodarzem cotygodniowej audycji "Muzyczna podróż po Polsce" na falach I Programu Polskiego Radia. W latach 2019-2020 prowadził czwartkowe wydanie magazynu "Źródła" Radiowego Centrum Kultury Ludowej w II Programie Polskiego Radia. Od 2022 roku w portalu SwipeTo publikowany jest podcast śpiewaka "Muzyka Adama, czyli czego słuchano w Edenie". W radiowych audycjach Struga dominują opowieści snute wokół muzyki polskiej, ale chętnie sięga także po muzykę z innych stron świata: od Ukrainy i Grecji, przez Syrię i Kuwejt do amerykańskiej awangardy.
O swojej wizji kondycji polskiej muzyki ludowej opowiadał w wyreżyserowanym przez Tomasza Knittla dokumencie "Agonia", którego Strug jest narratorem i scenarzystą. Konstatacje śpiewaka nie są zbyt optymistyczne – "Jesteśmy w swej masie kulturowymi apostatami" – deklaruje, kreśląc portret odchodzącej tradycji. Spotyka się z muzykami pochodzącymi z całej Polski, seniorami i jej młodszymi interpretatorami. Wielu z jego rozmówców nie spogląda w przyszłość polskiej muzyki w tak ciemnych barwach.
Warto również wspomnieć o emitowanym od 2020 roku na falach TVP 3 Warszawa autorskim programie Struga "Owszem Mazowsze", opowieści o postaciach tworzących społeczny i kulturalny obraz regionu: artystach, społecznikach, naukowcach, dziennikarzach, politykach. "To, co ich łączy, to twórczy obłęd, który uprawiają niezależnie od koniunktury lub dekoniunktury" – czytamy w opisie telewizyjnego programu.
Nagrody i wyróżnienia
W 2008 roku Adam Strug otrzymał Nagrodę Prezesa Polskiego Radia im. Czesława Niemena w dziedzinie sztuki wokalnej oraz Nagrodę Telewizji Polskiej. W 2014 roku śpiewak został laureatem Nagrody Prezesa Związku Kurpiów "Kurpik" za zasługi w promowaniu regionu. W 2019 roku Strug otrzymał doroczną Nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w kategorii "Twórczość ludowa". Albumy "Adieu" (2012) i "Requiem ludowe" (2015) otrzymały Folkowy Fonogram Roku – nagrodę przyznawaną przez Radiowe Centrum Kultury Ludowej. Film "Agonia" (2020), którego Adam Strug jest narratorem i scenarzystą, otrzymał Nagrodę Publiczności Warszawskiego Festiwalu Filmowego.
Dyskografia:
- Kapela Brodów – "Pieśni i melodie na rozmaite święta" (2001) organy
- Kapela Brodów – "Kolędy i inne pieśni" (2002) śpiew, fisharmonia
- Janusz "Janina" Iwański, Stanisław Soyka – "Neopositive" (2005) słowa utworu "Złe sny"
- Kapela Brodów – "Pieśni Maryjne" (2008) śpiew, fisharmonia
- Kapela Brodów – "Tańce Polskie" (2008) śpiew
- Monodia Polska – "Requiem Polskie" (2011) śpiew
- Adam Strug – "Adieu" (2012)
- Muzyka Źródeł - "Polskie pieśni religijne" (2012)
- Adam Strug – "Strug. Leśmian. Soyka". (2014)
- Adam Strug – "Mysz" (2015) – nominacja do Fryderyka 2016 w kategorii Album roku muzyka korzeni
- Adam Strug, Kwadrofonik – "Requiem Polskie" (2015)
- Adam Strug, Mateusz Kowalski (lira) – "Pieśń o bożym umęczeniu" (2015)
- Adam Strug – "Leśny Bożek" (2017)
Muzyka teatralna i filmowa:
- "Sprawa Traugutta", reż. Mariusz Kobzdej, TVP (2002)
- "Noc", reż. Andrzej Bartnikowski, Teatr Polski w Warszawie (2008)
- "Dziady. Widma", reż. Karolina Kolendowicz, Akademia Teatralna w Warszawie (2010)
- "Kontrasty", reż. Aleksandra Dziurosz, Warszawski Teatr Tańca (2011)
- "Dzień gniewu", reż. Antoni Żak, Teatr Nie Teraz w Tarnowie (2013)
- "Wyspiański wyzwala", reż. Małgorzata Warsicka, Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie (2016)
- "Urodziny prawie wszystkich", reż. Tomasz Cyz, Biblioteka Narodowa w Warszawie, Festiwal Nowe Epifanie (2016)
- "Żniwa", reż. Igor Gorzkowski, Polski Teatr Tańca (2017)
- "Mitologia dla dzieci", reż. Tomasz Cyz, Biblioteka Narodowa w Warszawie, Imieniny Jana Kochanowskiego (2018)
- "Przylecieli śliczni anieli", reż. Dominika Gniadek, TVP (2019)
Strona internetowa artysty: https://adamstrug.pl/