Silesian Quartet, ''Grażyna Bacewicz. Complete String Quartets''

Brytyjska wytwórnia Chandos przy wsparciu programu Instytutu Adama Mickiewicza Polska Music wydała wiosną 2016 roku płytę ze wszystkimi kwartetami smyczkowymi Grażyny Bacewicz w wykonaniu Kwartetu Śląskiego. Album został nagrodzony dwoma statuetkami ''Fryderyk 2017'' w kategorii ''Najlepszy album polski za granicą'' oraz ''Najwybitniejsze nagranie muzyki polskiej''.

"Pierwszy kwartet smyczkowy" Grażyna Bacewicz skomponowała w 1938 roku roku. Jego premiera odbyła się w 1939 roku w Paryżu, gdzie studiowała kompozycję (u Nadii Boulanger) i grę na skrzypcach (u André Toureta i Carla Flescha). "Drugi" powstawał w płonącej Warszawie, został ukończony w 1943 roku. "Trzeci" (1947), "Czwarty" (1947) i "Piąty" (1955) to kwartety napisane w niełatwej dla poszukujących artystów epoce socrealizmu. "Szósty" (1960) pojawił się razem z nową muzyce w Polsce, nawiązywał do dodekafonii i został zaprezentowany podczas czwartej Warszawskiej Jesieni. Ostatni, "Siódmy kwartet smyczkowy" został ukończony w 1965 roku, rok później na zamku w Łańcucie wykonał go po raz pierwszy bułgarski Dimov Quartet.

''Bacewicz, tak jak jej lepiej znani koledzy tacy jak Witold Lutosławski i Andrzej Panufnik, skupia się nie tylko na traumach związanych z politycznymi i wojennymi przejściami ich czasów, zajmuje się również zmianami stylistycznymi zachodzącymi w muzyce XX wieku. Jej kwartety smyczkowe są barometrem tych zmian'' - pisze w tekście wprowadzającym do płyty Adrian Thomas.

Grażyna Bacewicz urodziła się w 1909 roku w Łodzi, w polsko-litewskiej rodzinie. Muzykę (grę na fortepianie i skrzypcach oraz kompozycję) studiowała najpierw w rodzinnym mieście, później w Warszawie (kompozycję w klasie Kazimierza Sikorskiego, grę na skrzypcach pod kierunkiem Józefa Jarzębskiego i grę na fortepianie u Józefa Turczyńskiego), aż w końcu dotarła do Paryża.

Pierwsze sukcesy odnosiła nie jako kompozytorka, lecz jako skrzypaczka. W 1935 roku otrzymała pierwsze wyróżnienie na 1. Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym im. Henryka Wieniawskiego w Warszawie; współpracowała z Orkiestrą Polskiego Radia, zorganizowaną przez Grzegorza Fitelberga, w której grała partię pierwszych skrzypiec. Praca w orkiestrze dała jej możliwość wzbogacenia wiedzy o instrumentacji. W latach 50. poświęciła się prawie wyłącznie kompozycji i nauczaniu.

Szczególne miejsce w twórczości Grażyny Bacewicz zajmuje muzyka na instrumenty smyczkowe. Oprócz kwartetów smyczkowych napisała też siedem koncertów skrzypcowych, dwa koncerty wiolonczelowe i koncert altówkowy. Poza tym stworzyła pięć sonat na skrzypce i fortepian oraz dwie sonaty na skrzypce solo.

Płyta Kwartetu Śląskiego zbiera świetne recenzje. Richard Bratby na łamach Gramophone pisze:

''Chandos zaprezentował kwartety Bacewicz w kolejności chronologicznej, i trzeba powiedzieć, że nie ma lepszej drogi do świata dźwięków kompozytorki. Pójdź tą ściezką a trudno będzie nie przekonać się do tego, że to dzieła, które mogą być prezentowane obok cyklów kwartetów smyczkowych napisanych przez Tipetta, Brittena, Szostakowicza i Bartóka. Dwa pierwsze kwartety są ekstrawagancko neoklasyczne, wibrują Bacewiczowskim wyczuciem rytmu i dźwięcznością strun. Są tutaj nagłe uniesienia, tańczące końcówki i momenty lodowatego spokoju. (...) Modernistyczne barwy – perkusyjne pizzicata, metaliczne drżenia – dopełniają napiętą klasyczną formę 'Piątego'; w 'Szóstym' po raz pierwszy używa systemu dwunasto-tonowego, jej głos – jak u Strawińskiego – jest tak charakterystyczny, że nie słyszysz serii dwunastu tonów: słyszysz Bacewicz. 'Siódmy' łączy fantastyczny, żywy kontrast nastrojów w formie tak bardzo przekonującej, że najbliższe skojrzenia, które mi się nasuwa to Haydn – nie ma sposobu, żeby pochwalić kogoś bardziej."

Katie Lodge na łamach NE:MM stwierdza z kolei:

"Kwartet Śląski gra wszystkie kwartety z otwartym brzmieniem, nie dramatyzując, bardzo dobrze radząc sobie ze zmianami tempa; naprawdę nie ma do czego się przyczepić! To prawdziwa przyjemność znaleźć kwartet wykonujący utwory w sposób przybliżający je nowej publiczności, nie domagającego się nowej, wyróżniającej się interpretacji klasyka."

Kwartet Śląski istnieje nieprzerwanie od 1978 roku. Zespół doskonalił swoje umiejętności na kursach mistrzowskich prowadzonych przez artystów m.in z kwartetów jak LaSalle, Amadeus, Juiliard, Smetana czy Berg. Repertuar Kwartetu Śląskiego to ponad 400 utworów kameralnych, z czego około 300 to literatura XX i XXI wieku. Śląscy kameraliści dokonali ponad 100 prawykonań kwartetów smyczkowych kompozytorów polskich i obcych, z czego znaczna część jest im dedykowana.

Źródło: materiały prasowe

Polska Music: Szymanowski przebił szklany sufit