Wydawnictwo Sternberg Press wyspecjalizowane jest w publikacji książek dotyczących krytyki sztuki, jej teorii i historii, wydaje też zaprojektowane przez samych artystów albumy i katalogi. Wśród ich publikacji jest też sporo tomów, poświeconych architekturze. Jest książka, poruszająca kwestię mieszania się lokalnych i zagranicznych wpływów w nowoczesnej architekturze Indii, Maroka, Izraela i Chin; jest rozprawa szwajcarskiego artysty, Rémy’ego Zaugga na temat architektury muzeów (czyli np. jej wpływu na odbiór prezentowanych dzieł); jest tom, dotyczący związków architektury i polityki, mówiący o tym, jak za pomocą budownictwa walczy się o sprawiedliwość społeczną.
Jedną z nowszych pozycji w katalogu wydawnictwa jest książka Kirsty Bell "The Artist’s House. From Workplace to Artwork" ("Dom artysty. Od miejsca pracy do dzieła sztuki"). To zbiór tekstów, opracowanych na podstawie rozmów autorki ze współczesnymi artystami oraz jej analiz życiorysów tuzów sztuki XX wieku. We wszystkich opisanych przypadkach autorka chciała dowiedzieć się, jaki wpływ na artystę ma przestrzeń, w której on żyje. Na ile kształtuje ją sam, a na ile zewnętrzny świat inspiruje artystyczne działania.
W gronie twórców którym przyjrzała się Kirsty Bell są Polacy – znani nie tylko w naszym kraju Paweł Althamer, Mirosław Bałka, Monika Sosnowska. Wśród XX-wiecznych klasyków autorka umieściła takie postacie, jak Kurt Schwitters, Alice Neel, Carlo Mollino, Louise Bourgeois i Edward Krasiński; poza Polakami w gronie współczesnych artystów – bohaterów książki znaleźli się Jorge Pardo, Danh Vo, Gregor Schneider, Frances Stark, Marc Camille Chaimowicz, Dominique Gonzalez-Foerster, Mark Leckey, Gabriel Orozco, Rirkrit Tiravanija, Andrea Zittel.
Mirosław Bałka, mieszkający w Otwocku, od lat zgłębia dzieje ludności Żydowskiej, zamieszkującej tę podwarszawską miejscowość; losy wymordowanego w czasie wojny narodu, ślady ich niegdysiejszej obecności są bardzo częstym motywem twórczości Bałki. Paweł Althamer zasłynął akcjami, organizowanymi na osiedlu, na którym mieszka – wraz z mieszkańcami wielkopłytowego bloku tworzył projekty szeroko komentowane jako działania artystyczne, a zarazem mające wyraźne tło społeczne.
Ulokowana w wieżowcu w śródmieściu Warszawy pracownia Edwarda Krasińskiego (którą długo dzielił z przyjacielem, Henrykiem Stażewskim) przez lata użytkowania zamieniła się w przestrzenne dzieło sztuki, wypełnione tworzonymi przez artystę obiektami, meblami, tajemniczymi sprzętami, które przenikają się z gromadzonymi tu działami sztuki. W 2004 roku opiekę nad pracownią przejęła Fundacja Galerii Foksal, zachowując układ skomplikowanej wykreowanej przez artystę przestrzeni, którą kuratorzy galerii określają mianem "wizualnej pułapki zastawionej na odwiedzających".
Jednych artystów inspiruje do działania ich najbliższe otoczenie, inni sami tworzą własne terytorium, w którym zaciera się granica pomiędzy funkcjonalnością miejsca do mieszkania a dziełem sztuki. Jeszcze inni we współpracy z architektami szukają dla siebie optymalnej przestrzeni do życia i tworzenia, która odpowiadałabym zarówno „przyziemnym” potrzebom mieszkaniowym, jak i pasowała do artystycznego temperamentu lokatorów. Jako przykład takiej strategii Kirsty Bell podaje dom Moniki Sosnowskiej, zaprojektowany przez Piotra Brzozę, Marcina Kwietowicza i Grażynę Czarnotę na warszawskim Targówku. Ciesząca się złą sławą, poprzemysłowa dzielnica miała wpływ na kształt budowli. Dom otrzymał formę zbioru surowych brył, zgrupowanych wokół wewnętrznego dziedzińca i od ulicy odgrodzonych szarym murem. Cztery pawilony (mieszkalny, gościnny, mieszczący pracownię i garaż) nawiązują skalą i kształtem do sąsiedniej zabudowy, do jej industrialnego charakteru, minimalistyczną stylistyką zaś do gustu i stylu mieszkającej tu artystki. Od 2009 roku, gdy został zaprojektowany, dom jest opisywany zarówno jako realizacja architektoniczna, jak i obiekt z pogranicza sztuki.
Kirsty Bell
"The Artist’s House. From Workplace to Artwork" ("Dom artysty. Od miejsca pracy do dzieła sztuki")
Projekt: Joseph Logan
Wydawnictwo Sternberg Press, 2013
www.sternberg-press.com
Autorka: Anna Cymer, 23.12.2013