Tu możesz zrobić sobie zdjęcie w kostiumie Majki Jeżowskiej, zagrać na elektronicznej perkusji i wykonać swoją wersję "Snu o Warszawie". To jedyne tego typu miejsce w kraju: interaktywne i performatywne muzeum poświęcone w całości fenomenowi polskiej piosenki. I, jak twierdzi jego dyrektor Jarosław Wasik, to miejsce dla osób w wieku "od 6 do 106 lat".
Od 1963 roku Krajowy Festiwal Polskiej Piosenki nie odbył się tylko raz – imprezy nie zorganizowano w roku 1982 z powodu trwającego stanu wojennego. Przez kilkadziesiąt lat w Opolu pisała się historia rodzimej muzyki, to tam rozpoczynały się kariery takich artystek jak Ewa Demarczyk, Beata Kozidrak czy Izabela Trojanowska. Wydaje się zatem naturalne, że to właśnie w Opolu – nazywanym Stolicą Polskiej Piosenki – powstała instytucja, która ma misję, by "ocalić od zapomnienia" polskie dzieje tej formy muzycznej, a także, by nieustannie przypominać, że piosenki mają nie tylko swoje wykonawczynie i wykonawców, lecz również autorów i kompozytorów.
Muzyka zamknięta w ścianie
Dla zwiedzających obecny budynek Muzeum – jest to zaadaptowana przestrzeń pod widownią słynnego Amfiteatru Tysiąclecia – otwarto w sierpniu 2016 roku. Inaugurację uświetnił koncert zespołu Hey w towarzystwie takich twórczyń i twórców, jak Natalia Przybysz, Grażyna Łobaszewska czy Małgorzata Ostrowska. W jednym z wywiadów opublikowanych niedługo przed oficjalnym otwarciem instytucji jej dyrektor Jarosław Wasik – wokalista, autor tekstów, doktor nauk humanistycznych – stwierdził, że Muzeum Polskiej Piosenki w Opolu pomyślane zostało jako miejsce "dla ludzi w wieku od 6 do 106 lat". Niewątpliwie jest to bardzo żywe miejsce – oparte na rozwiązaniach technologicznych, które nie tylko pozwalają przedstawić zarys historii polskiej piosenki od lat 20. XX wieku, ale również w immersyjny sposób zaangażować odwiedzających. Za projekt stałej ekspozycji oparty na koncepcji "ścian muzycznych" przedstawiających dzieje piosenki i umożliwiających personalny odsłuch utworów i nagrań wideo w ramach audioprzewodnika odpowiada Danuta Słomczyńska.
Śpiewać każdy może
Przeniesienie nagrań w sferę osobistego odbioru poskutkowało paradoksalnym charakterem tego miejsca – w Muzeum Polskiej Piosenki jest… wyjątkowo cicho. Udało się tym samym uniknąć dźwiękowego chaosu, nadmiaru, a osoby zwiedzające Muzeum, poprzez wybór utworów, których chcą posłuchać, mają szansę stworzyć coś w rodzaju ścieżki dźwiękowej swojej wizyty w opolskiej instytucji. Muzeum Polskiej Piosenki to nie tylko historia i obszerne archiwum (w zbiorach znajduje się kilkadziesiąt tysięcy (!) obiektów, pamiątek po twórcach, wykonawcach, autorach), ale także elementy rozrywkowe i popularyzatorskie: największą bodaj atrakcją tego miejsca są budki nagraniowe – wygłuszone kabiny, w których – zgodnie ze słynną frazą "śpiewać każdy może" – można nagrać swoje wersje najpopularniejszych polskich piosenek, a następnie przesłać je na dowolny adres mailowy. Wirtualne lustro umożliwia z kolei cyfrowe "przymierzenie" autentycznych festiwalowych kostiumów znajdujących się w zbiorach Muzeum. Na miejscu można także odwiedzić pokój do gry na elektrycznej perkusji.
Kryształki Swarovskiego
W 2023 roku Festiwal w Opolu obchodzi swoje 60-lecie, a w obchodach jubileuszu udział bierze, oczywiście, także Muzeum. Z tej okazji w maju 2023 roku otwarto wystawę czasową "60 x Opole. Festiwal Legenda", na której znalazł się między innymi… wyszywany kryształkami Swarovskiego kostium Michała Wiśniewskiego, w którym w roku 2002 na scenę opolskiego amfiteatru wjechał na motorze. Ekspozycję stworzyły także inne przejawy festiwalowej mody, jak również rozmaite przedmioty – od broszur, przez festiwalowe przypinki i legitymacje, po okolicznościowe ręczniki produkowane w czasach PRL.
Od 2013 roku Muzeum Polskiej Piosenki w Opolu wydaje periodyk "Piosenka – rocznik kulturalny" pod redakcją Jana Poprawy, czasopismo mające ambicję stać się w przyszłości pierwszym naukowym wydawnictwem poświęconym w pełni tej formie muzycznej. "Zamierzeniem naszym było przywrócenie rangi słowu »piosenka«. Słowu sponiewieranemu, dziedzinie nie do końca określonej, a już na pewno nie opisanej", pisał Poprawa we wstępie do drugiego wydania rocznika.
Przyjemne i pożyteczne
Muzeum Polskiej Piosenki w Opolu ma na swoim koncie szereg nagród i wyróżnień: w 2016 roku otrzymało tytuł Najlepszego Produktu Turystycznego (certyfikat przyznawany przez Opolską Regionalną Organizację Turystyczną), w 2018 roku Muzeum przyznano natomiast nagrodę marszałka w konkursie na Najlepszą Przestrzeń Publiczną Województwa Opolskiego (w uzasadnieniu pisano między innymi, że Muzeum stanowi "dopełnienie najbardziej rozpoznawalnego symbolu stolicy województwa – Amfiteatru Opolskiego – obiektem o unikatowej w skali kraju ofercie kulturalnej". W 2019 roku w ramach Živa Award, konkursu dotyczącego muzeów i miejsc dziedzictwa w krajach słowiańskich, opolska instytucja otrzymała specjalne wyróżnienie w dziedzinie kreatywności, która – zdaniem jury – pozwoliła twórcom połączyć atrakcyjność doświadczenia z jego potencjałem wiedzotwórczym.