Marywil
Pierwsze centrum handlowe Warszawy wzorowane na siedemnastowiecznych paryskich pałacach. Marie Ville, czyli Miasto Marii, albo po prostu Marywil zostało zaprojektowane przez słynnego barokowego architekta Tylmana van Gameren z inicjatywy królowej Marii Kazimiery. Okazały gmach miał upamiętniać wojenne czyny jej męża – Jana III Sobieskiego, który podobno osobiście sadził drzewa na marywilskim dziedzińcu.
Wzniesiony w 1695 na planie pięcioboku zajmował zachodnią część dzisiejszego placu Teatralnego. Był galerią handlową i hotelem w jednym, mieścil królewskie apartamenty i mieszkania dla tłumnie przybywających do Warszawy kupców. Jak zauważa Hanna Widacka:
Marywil służył także jako scena rozmaitych uroczystości dworskich – zabaw, estrad, festynów, recepcji posłów cudzoziemskich itp. Miał również odegrać ważną rolę ideową u schyłku panowania Sobieskiego; w tym celu zamierzano wznieść pośrodku dziedzińca centralną świątynię – pomnik.
Z czasem powstała tu kaplica, a od około 1740 roku bilbioteka, będąca własnością rodziny Załuskich. Z dwóch milionów cegieł z rozebranego Marywilu wzmiesiono Teatr Wielki – Operę Narodową.
Hotel Angielski w Warszawie
Adres: Wierzbowa 6. W połowie XVII wieku był tu klasztor i drewniany kościół dla karmelitanek bosych reguły św. Teresy, po potopie szwedzkim pałac biskupa poznańskiego Stefana Wierzbowskiego, a od 1803 roku Hotel d`Angleterre. Reklamował się centralnym ogrzewaniem, biężącą ciepłą i zimną wodą, wannami, windami, telefonami i pokojami już od 5,50 zł. W przewodniku po Warszawie z 1937 roku czytamy:
Pod nr. 6 stoi Hotel Angielski, przebudowany w 1803 r. z dawnego pałacu Potockich, który wsławił się tem, że w grudniu 1812 r. w czasie ucieczki, z pod Moskwy zatrzymał się tu incognito cesarz Napoleon pod nazwiskiem ks. Caillaincourt, nie chcąc mieszkać w zamku, aby się nie rozeszła wiadomość o jego ucieczce od armji. ( cytat za : www.fotopolska.eu)
Oprócz Napoleona hotel wizytował m.in. Aleksander Fredro i Józef Poniatowski. Hotel Angielski został zniszczony we wrześniu 1939 roku i rozebrany w czasie okupacji. Dziś w tym miejscu znajduje się nowoczesny biurowiec Metropolitan zaprojektowany przez Normana Fostera.
Hotel Bristol
"Warszawa otrzymała obiekt o oryginalnej wiedeńskiej secesji w postaci dekoracji westbulu, hallu, czytelni oraz sali jadalnej i balowej" – donosiła stołeczna prasa w 1901 roku. Przedwojenni dziennikarze zachwycali się nie tylko luksusowymi wnętrzami nowo powstałego hotelu Bristol, ale też nowoczesnymi rozwiązaniami technologicznymi. Hotel dysponował 11 windami, które przewoziły swoich gości z szybkością 110 cm na sekundę.
Umeblowanie z mahoniu, porcelanowe wyposażenie z pięknym zegarem w dłoniach bogini. Drugi apartament był w stylu Ludwika XVI – boazeria z białego drzewa, meble w kolorze liliowo-różowym, lustra też kryształowe, alkowa zasłonięta ciężką kotarą, a w niej dwa stylowe łoża. Przy alkowie łazienka kąpielowa wyłożona białymi kafelkami. Całość oświetlona przez stylowe ample z brązu. Bristol był na owe czasy bardzo elegancji i nowoczesny. Było tu biuro podróży, urząd pocztowy, kwiaciarnie, pralnie dla gości i depozyt kosztowności. W hotelu było pięć numerów telefonicznych, a w całej Warszawie było na początku XX wieku około 800 ( źródło: "Historia polskich hoteli" w: www.polishhotels.pl).
W Bristolu Ignacy Jan Paderewski organizował polityczne debaty, Maria Skłodowska-Curie świętowała otrzymanie Nagrody Nobla, a Wojciech Kossak prowadził swoje atelier – jego obrazy zdobiły restauracyjne wnętrza. Podczas II wojny światowej jedyna bomba, która spadła na hotel zniszczyła właśnie jego pracownię malarską. Bristol znajduje się przy Krakowskim Przedmieściu, sąsiaduje z Pałacem Prezydenckim.
Hotel Europejski
Luksusowy hotel Warszawy wzniesiony w 1855 roku według projektu Henryka Marconiego. Słynął z wytwornych bali karnawałowych, o których rozpisywała się stołeczna prasa i legendarnej cukierni u Lourse'a z własną produkcją ciast, lodów i pasztetów, która przyciągała inteligencką klientelę.
Cukiernia znana była nie tylko z niezapomnianego smaku, ale też z pięknych wnętrz i opakowań sprowadzanych przez właściciela z Paryża. Były kryształy, stoły marmurowe, srebra i porcelany. W "Kurierze warszawskim" pisano:
Stolica nie miala jeszcze tak elegancko urządzonej cukierni. Meble do wyposażenia wnętrza zostały zamówione u znanego warszawskiego stolarza Heuricha. Szafy zostały wykonane z drzewa kasztanu i politurowane na jasno perłowy kolor. Na ścianach zawieszono wiele większych i mniejszych zwierciadeł, w których odbijały się piękne szklane słoje napełnione słodyczami. Drapaerie i wszelkie sprzęty odznaczają się gustem: śliczny widok przedstawia ten salon przez ogromne drzwi gotyckie z szkieł kolorowych - wieczorem, gdy jest oświetlony ( cytat za Beata Meller, mazowsze.hist.pl).
Hotel Europejski liczyl 240 pokoi, był pierwszą siedzibą Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, a w międzywojniu znajdowały się w nim siedziby poselstw Belgii, Brazylii, Finlandii i Hiszpanii. Położony jest w samym sercu miasta,przy szlaku wiodącym od Zamku Królewskiego do letniej rezydencji królewskiej w Wilanowie.
Hotel Bazar w Poznaniu
Spleciony z historią Polski symbol Poznania. Powstał w 1838 roku dzięki inicjatywie Karola Marcinkowskiego i bardzo szybko stał się ważnym ośrodkiem życia gospodarczego, politycznego i kulturalnego. W hotelowych pomieszczeniach odbywały się historyczne narady, zapadały decyzje wielkiej wagi. To tu obradował m.in. Komitet Wyborczy, który przygotowywał polskie listy kandydatów do Sejmu Pruskiego i Parlamentu Rzeszy. Tu powstały takie tytuły prasowe jak: "Dziennik Poznański", "Kurier Poznański" czy "Orędownik". Swój sklep żelazny prowadził w "Bazarze" Hipolit Cegielski.
Ale ten luksusowy hotel zapisał się w historii przede wszystkim dzięki pamiętnej wizycie Ignacego Jana Paderewskiego, która dała impuls do wybuchu powstania wielkopolskiego. Wybitny pianista i przyszły premier niepodległego państwa przybył do Poznania 26 grudnia 1918 roku i z okna znajdującego się nad wejściem do hotelu przemówił do wiwatującego tłumu zgromadzonego na Wilhelmplatz ( dzisiejszy Plac Wolności). Treść przemówienia nie zachowała się, jednak historycy są zgodni, że to ona porwała poznaniaków do walki. Bazar spłonął w 1945 roku, po wojnie został częściowo odbudowany. Trwają prace nad rekonstrukcją historycznych wnętrz.
Hotel Pod Różą w Krakowie
Pora na wizytę w najstarszych krakowskich apartamentach. Liczący ponad 200 lat Hotel Pod Różą mieści się w dawnym renesansowym pałacu należącym niegdyś do Prospera Provany, dworzanina królowej Bony. Źródła podają, że zatrzymywali się tu m.in. Aleksander I, Wielki Książę Konstanty oraz kompozytor Franciszek Liszt.
Położony jest przy ulicy Floriańskiej, jednej z pierwszych ulic Krakowa wytyczonych jeszcze w XIII wieku. Fasadę zdobi późnorenesansowy portal z łacińską inskrypcją, która życzy domowi: "aby stał dopóki mrówka nie wypije morskiej wody, a żółw nie obejdzie całego świata". Z hotelowych okiem roztacza się widok na Stare Miasto. Agnieszka Osiecka pisała:
(...) Znużeni długą podróżą śpimy w "Hotelu pod Różą", sny się zlatują i wróżą: - wrócicie do domu pod różą i będzie kanapa i kobra i będzie pogoda dobra i przyjdą do was wspomnienia...
Hotel Savoy w Łodzi
Istniejący do dziś najstarszy łódzki "drapacz chmur" wybudowany w 1911 roku. Korespondent warszawskiego tygodnika "Świat" nazwał sześciopiętrowy budynek "Europą w Łodzi", a zamieszkujący tu po I wojnie światowej wybitny austriacki pisarz żydowskiego pochodzenia Joseph Roth umieścił w nim akcję swojej debiutanckiej powieści. W "Hotelu Savoy" czytamy:
Wspaniały hotel z portierem w liberii, ze złotym szyldem, windami i czystymi pokojówkami w białych, nakrochmalonych czepkach wydaje się bardziej europejski niż wszystkie inne gospody na Wschodzie.
W latach 1914–1915 działał tu kabaret Bi-Ba-Bo, a po wojnie mieszkali aktorzy teatru Syrena, którzy hucznie świętowali tu sceniczne sukcesy. Przez lata działał słynny Klub Literatów "Pickwick", którego bywalcami byli m.in. poeci Konstanty Ildefons Gałczyński i Julian Tuwim, aktorzy Józef Węgrzyn i Adolf Dymsza, reżyser i dyrektor łódzkich scen, Leon Schiller.
Hotel Grand w Łodzi
Filmowa Łódź może pochwalić się także funkcjonującym nieprzerwanie od 122 lat Hotelem Grand. Neorenesansowy budynek z charakterystycznymi zdobieniami powstał w drugiej połowie XIX wieku według projektu Hilarego Majewskiego i także znalazł swoje miejsce w literaturze i filmie. Władysław Stanisław Reymont umieścił kawiarnię w fabule powieści "Ziemia obiecana", eleganckie hotelowe wnętrza i sale zagrały też w wielu filmach, m.in. w "Zaklętych rewirach" Janusza Majewskiego czy "Reichu" Władysława Pasikowskiego.
O związkach Łodzi z kinematografią przypomina także znajdująca się przed hotelem Aleja Gwiazd filmu polskiego. Lista gości także wygląda imponująco, bywali tu Henryk Sienkiewicz, Helena Modrzejewska, Jan Kiepura, Stefan Jaracz, Kornel Makuszyński, Zofia Nałkowska i wielu innych.
Hotel Victoria w Lublinie
Zniszczony przez nalot Luftwaffe hotel Victoria przy Krakowskim Przedmieściu w Lublinie uchodził za najbardziej luksusowy w całym mieście. To właśnie w tym XIX–wiecznym gmachu w 1918 roku powstał Tymczasowy Rząd Ludowy RP Ignacego Daszyńskiego, który z hotelowych balkonów przemawiał do tłumów. Wielokrotnie gościł tu także marszałek Józef Piłsudski. Zrujnowaną doszczętnie i wypaloną Victorię rozebrano w 1945 roku.
Hotel Polski w Kazimierzu Dolnym
Pierwszy hotel w modnym nadwiślańskim miasteczku powstał przy kazimierskim rynku w 1880 roku. Miał piękny drewniany taras, salę dancingową, pokoje po rublu i słynną na cały kraj kuchnię. Właściciel Aleksander Berens serwował swoim gościom m.in. flaki, nalewki, ryby i dziczyznę. Portal kazimierzdolny.pl podaje, że jednym z popisowych dań był lin zapiekany w śmietanie, a także sum lub miętus po żydowsku.
W 1939 roku w hotelu zakwaterowali się Niemcy, zamieniając salę dancingową na kasyno. Po wojnie do legendarnej "Esterki" zjeżdżali smakosze z całej Polski. Wśród nich m.in. bywalcy Ziemiańskiej: Julian Tuwim, Jan Lechoń, Antoni Słonimski, a także Hanka Ordonówna, Bolesław Wieniawa Długoszowski, Leon Schilller i Aleksander Zelwerowicz. W miejscu dawnej, zrujnowanej Esterki ma stanąć nowa, odrestaurowana. Trwają prace nad przywróceniem kultowemu miejscu dawnego blasku.
źródła: kazimierzdolny.pl, polishhotels.pl, warszawawpigulce,pl, wikipedia, europana, fotopolska, warszawa1939.pl, muzeum Pałac w Wilanowie, mazowsze.hist.pl, materiały prasowe, oprac. AL