Israel Lai: Mówienie po polsku jest jak matematyka [WYWIAD]

israel_w_pl_2.jpg, default, Israel Lai: Mówienie po polsku jest jak matematyka [WYWIAD], Israel Lai na Polyglot Gathering na Słowacji w 2019, fot. z archiwum prywatnego, center, #000000

#dziedzictwo

Czy polski naprawdę jest najtrudniejszym językiem na świecie? Co łączy polski z kantońskim? Czy polska ortografia jest łatwa? Israel Lai z Hongkongu opowiada o nauce języka polskiego, muzyce i… zupach.

Jak narodził się twój pomysł na naukę polskiego?

Pojawił się chyba w 2015 roku, kiedy przyjechałem do Warszawy, żeby oglądać Konkurs Chopinowski. Powód był prosty: często słyszałem, że polski jest najtrudniejszym językiem na świecie – co jednak okazało się nieprawdą. W 2016 roku byłem na wymianie studenckiej w Szwecji. Znałem już szwedzki i szukałem czegoś nowego, trudnego. Zacząłem od kursu internetowego. Codziennie, w drodze na zajęcia do innego miasta, uczyłem się nowych słów i zdań.

Jakie języki obce już wtedy znałeś? Czy któryś z nich okazał się trudniejszy od polskiego?

Oczywiście kantoński, angielski i mandaryński. Całkiem dobrze znałem niemiecki, francuskiego z kolei uczyłem się w szkole. Podczas studiów w Szwecji codziennie ćwiczyłem szwedzki. Polski okazał się najbardziej skomplikowany, ale nie najtrudniejszy. To jednak język europejski, podobny chociażby do angielskiego. Dużo trudniejszy był dla mnie japoński, bo wymaga zupełnie innego myślenia.

Polskie myślenie jest łatwiejsze?

Kiedyś stwierdziłem, że mówienie po polsku jest podobne do matematyki. Ciągle trzeba myśleć o końcówkach, związkach między słowami i tym, jaki mają wpływ na przypadki. Mam już pewne wyczucie do przypadków, np. dopełniacza, który moim zdaniem jest najważniejszy. Wtedy całe zdanie układa się w łańcuch: rzeczownik, czasownik itd. Mam logiczny mózg, zawsze szukam wzorów, połączeń i logiki, dlatego relatywnie łatwo mi zrozumieć gramatykę – uczę się zdań i zastanawiam się, co się w nich dzieje.

Samodzielna nauka w Szwecji wystarczyła, żeby nauczyć się języka na dobrym poziomie?

Na początku nie miałem celu, chciałem odkrywać język, ale niekoniecznie całkiem opanować. Gdy wróciłem do Hongkongu, nie kontynuowałem nauki. Słuchałem czasem podcastów po polsku – zwłaszcza RealPolish, który zna chyba każdy, kto uczył się polskiego. Później, w 2019 roku, pojechałem na Polyglot Gathering na Słowacji. Okazało się, że kolejne ma się odbyć w Teresinie, w Polsce (ostatecznie z powodu pandemii odbędzie się dopiero w tym roku). Miałem więc nowy cel – chciałem poprawić mój polski. Miałem już podstawy, rozumiałem gramatykę. Zacząłem się pilniej uczyć, więcej czytałem, szukałem podcastów, brałem lekcje online. W październiku 2021 postawiłem sobie zadanie: codziennie mówić w języku obcym, niekoniecznie polskim, ale głównie. W międzyczasie wygłosiłem dwie prelekcje po polsku, na temat Hongkongu oraz tamtejszej wielojęzyczności. Chociaż czytałem tekst z kartki, sam proces przygotowywania się poprawił moje słownictwo.

Format wyświetlania obrazka

standardowy [760 px]

Israel Lai z rodziną w Gdańsku, fot. z archiwum prywatnego

Obrazek

israel_z_rodzina_w_gdansku.jpg

Czy jest coś, co łączy polski i kantoński?

Bardzo podoba mi się swoboda w budowaniu zdań po polsku. Kolejność słów nie ma aż takiego znaczenia jak w angielskim albo niemieckim. To dla mnie wygodne, bo po kantońsku też możemy np. dodać wyraz na końcu zdania. Niedawno odkryłem, że czasami gdy mówię po polsku, używam kantońskiego sposobu myślenia.

Mimo to polski musi być dla Azjatów trudny – wymowa, gramatyka, ortografia…

Gramatyka jest skomplikowana, więc nauka zajmuje dużo czasu. Ja znam już kilka języków, wiem jak one działają, więc było mi łatwiej. Szczególnie pomaga znajomość niemieckiego, bo występują w nim przypadki. Ortografia jest moim zdaniem bardzo łatwa, skomplikowana, ale regularna. Nie rozumiem, czemu Polacy uważają ją za trudną. Na przykład w niemieckim jest więcej wyjątków. Ale początkujących może to odrzucać – np. takie słowo jak "zamarznąć", które czyta się inaczej, niż zwykle. Dla Azjatów wymowa na pewno będzie trudna, bo takich dźwięków, jak ma polski, nie ma w żadnym języku azjatyckim. Nawet jeśli istnieją podobne, to nie następuję po sobie, jak np. w moim ulubionym słowie "wstrząsający". "Trz" jest jedną z najtrudniejszych kombinacji, nawet dla Słowian.

Czy jesteś już w stanie swobodnie zrozumieć rozmowę Polaków na ulicy?

Chciałbym, żeby tak było, ale niestety, żeby zrozumieć, potrzebna jest znajomość kontekstu. Ostatnio na stacji w Oxfordzie słyszałem rozmowę dwóch Polaków. Wiedziałem, że mówią po polsku, rozumiałem każde słowo, ale nie wiedziałem, o czym rozmawiają. Tak też bywa, kiedy jestem w Polsce. Ale w sytuacji, gdy o coś pytam albo proszę, to rozumiem odpowiedź.

Jesteś kompozytorem. Czy myślisz, że zdolności muzyczne mogą wpływać na predyspozycje do uczenia się języków?

Z mojej perspektywy na pewno pomagają w nauce wymowy. Melodia i rytm to ważne elementy wymowy, a nauczyciele rzadko tego uczą. Jako kompozytor często muszę wychwytywać drobne różnice między dźwiękami, więc jestem do tego procesu przyzwyczajony. Podobnie w przypadku melodii języka. Staram się zwracać na nią uwagę, żeby brzmieć jak native speaker. Gdy pytałem Polaków, czy polski ma różne akcenty lub dialekty, często odpowiadali, że nie. A sam zauważyłem, że akcent w Poznaniu brzmi inaczej niż w standardowym polskim.

Format wyświetlania obrazka

standardowy [760 px]

Israel Lai jako dyrygent na premierze swojego utworu, fot. z archiwum prywatnego

Obrazek

israel_koncert.jpg

Jakich polskich kompozytorów cenisz?

Interesuję się nowszą muzyką, przede wszystkim kompozytorami XX wieku. Lubię Pendereckiego i Lutosławskiego. Gdy studiowałem w Oxfordzie, Penderecki miał tam przyjechać, ale niestety zachorował i wkrótce zmarł. Na studiach muzycznych w Hongkongu uczyliśmy się o jego najsłynniejszym utworze, "Trenie – Ofiarom Hiroszimy". Myślę, że to ważny utwór w historii muzyki, ale w dorobku tego kompozytora znajdziemy i lepsze. Z kolei w Hongkongu najbardziej znanym Polakiem jest zdecydowanie Chopin, a także Szymanowski. Polska literatura nie jest zbyt popularna, ale już w 2017 roku znałem twórczość Mickiewicza. Na podstawie jego "Świtezianki" napisałem utwór "Gniew Świtezianki". Chciałem zdekonstruować dźwięki języka polskiego i użyć ich jako muzycznych.

Jak utrzymujesz codzienny kontakt z językiem polskim? Czytasz polskie książki?

Fikcja niezbyt mnie interesuje. Mimo to przeczytałem angielską książkę fantasy przetłumaczoną na polski. Teraz tego żałuję, bo przecież polska literatura słynie z fantasy, chociażby z "Wiedźmina". Rok temu zacząłem kupować non fiction po polsku, np. o literaturze, kulturze, mitologii słowiańskiej. Kupiłem także "Włam się do mózgu" Radka Kotarskiego, ponieważ interesuję się metodami uczenia. Niedawno pomyślałem też, że skoro niewystarczająco czytam po polsku i nie orientuję się w wiadomościach z Anglii, mogę rozwiązać oba problemy naraz i zacznę czytać angielskie wiadomości po polsku.

Trudniej jest pewnie znaleźć okazje do ćwiczenia mówienia…

To najtrudniejsza dla mnie część nauki polskiego. Lubię mówić do siebie, żeby ćwiczyć budowanie zdań i aktywować potrzebne mięśnie. Uważam, że zanim się mówi, trzeba najpierw mieć co, w przeciwnym razie powtarzałbym tylko podstawy, jak "nazywam się" i "studiuję w…". Teraz trudno mi znaleźć kogoś, z kim mógłbym ćwiczyć. Jest dużo youtuberów, którzy podchodzą do nieznajomych i zagadują w języku obcym. Ja tak nie potrafię, nie jestem ekstrawertykiem. Nawet w języku ojczystym nie lubię rozmawiać z nieznajomymi. Najpierw wolę się przekonać, czy pasują mi pod względem osobowości.

A Polacy pasują pod tym względem?

Poznałem już sporo Polaków, to w większości bardzo miłe osoby. Od ubiegłego roku zacząłem się angażować na polskim Twitterze. Lubię dyskutować z ludźmi, porównywać nasze społeczeństwa. Mam ucznia, którego uczę kantońskiego, często odkrywamy coś wspólnego dla naszych kultur. W Hongkongu znamy lepiej kultury zachodnioeuropejskie, brytyjską, amerykańską, a polską mniej. Tymczasem okazuje się, że mamy bardzo wiele wspólnego, np. jeśli chodzi o obchodzenie świąt, podejście do rodziny, nawet zamiłowanie do zup. To mnie naprawdę zaskoczyło.

Wywiad przeprowadziła: Aleksandra Woźniak

Israel Lai – kompozytor, poliglota, prowadzi bloga i kanał na YouTube o językach "Rhapsody in Lingo". Pochodzi z Hongkongu, aktualnie mieszka w Wielkiej Brytanii.

Język Polish

Ta cudowna polszczyzna