2013 w fotografii: kobiety, klasycy, książki

no-image, 2013 w fotografii: kobiety, klasycy, książki

Rok 2013 w polskiej fotografii minął pod znakiem kobiet – zawsze silnie zmaskulinizowany świat autorów zdjęć pokazał swoje drugie oblicze. W tym roku nie tylko młode autorki zdobyły światowy rozgłos – przywrócono pamięci również dorobek artystek i reporterek sprzed lat.

Ilona Szwarc, "Kayla" fotografia z cyklu "American Girls", 212, fot. dzięki uprzejmości fotografki

Pierwszym ważnym wydarzeniem było ogłoszenie wyników najsłynniejszego konkursu fotograficznego świata – World Press Photo. Polacy od lat zdobywają tu różne nagrody; w tym roku laury powędrowały do rąk Anny Bedyńskiej i Ilony Szwarc. Portret albinoski Zuzi zapewnił Bedyńskiej trzecie miejsce w kategorii „Pozowane portrety”. Ilona Szwarc zdobyła trzecią nagrodę w kategorii „Ludzie” także portretem – wizerunkiem pozującej ze swoją lalką dziewczynki z Bostonu. Portrety ludzi dotkniętych albinizmem autorstwa Anny Bedyńskiej dostrzeżono także w prestiżowych konkursach w Polsce: fotografka została nagrodzona i w Grand Press Photo, i BZ WBK Press Photo.

Anna Bedyńska, "Zuzia" - III miejsce w konkursie World Press Photo 2013 w kategorii "Pozowane portrety", fot. materiały prasowe World Press Phot

„Odkryciem roku” można określić prace Karoliny Jonderko, pochodzącej ze Śląska 28-letniej fotografki, której prace w tym roku nagrodzono w konkursie Grand Press Photo (I miejsce za fotoreportaż z kategorii „Ludzie”) oraz Photo Annual Award 2013, dotarły do finału konkursu International Photography Awards, pokazywane były podczas 20. Noorderlicht Photofestival w Holandii. Jonderko tworzy cykle formalnie prostych fotografii, które jednak tematem oraz nastrojem skupienia oddziałują silnie na emocje. Taki jest cykl „Lost”, pokazujące pokoje osób uznanych za zaginione czy zbiór autoportretów, na których autorka pozuje w ubraniach swojej zmarłej mamy.

Karolina Jonderko, Napo Images, fotografia z cyklu "Lost", fot. fot. materiały prasowe Grand Press Photo 2013

Sukcesy w tym roku odnosiły też m.in. trójmiejska reporterka, Renata Dąbrowska, autorka m.in. porterów stu innych rozsianych po całej Polsce Renat Dąbrowskich czy Agnieszka Rayss, autorka portretów białoruskich weteranek wojennych czy cyklu poetyckich zdjęć, pokazujących Wisłę.

Agnieszka Rayss o projekcie Sputnik Photos "Stand by" from Culture.pl on Vimeo.

W oddawaniu należytego miejsca kobietom w dziejach fotografii wielkie zasługi ma warszawska galeria Archeologia Fotografii, dzięki której poznaliśmy już dorobek Marii Chrząszczowej, Zofii Chomętowskiej czy kronikarek, fotografujących powojenną stolicę.

The Chroniclers - Photographs by Zofia Chomętowska and Maria Chrząszczowa - Image Gallery

Styl wyświetlania galerii

wyświetl slajdy

W tym roku Fundacja Ośrodka KARTA wydała liczący 250 fotografii album Ireny Jarosińskiej, jednej z najciekawszych polskich fotografek XX wieku, jednej z pierwszych fotoreporterek, o której koledzy mówili, że „spała w utrwalaczu”, zaś krakowskie Muzeum Historii fotografii pokazało zbiór zdjęć, wykonanych na początku XX wieku przez młodą farmaceutkę z Limanowej, Klementynę Zubrzycką.

Irena Jarosińska: Picture Writing - Image Gallery

Styl wyświetlania galerii

wyświetl slajdy

Bezprecedensowe w szerzeniu wiedzy na temat polskiej fotografii jest przedsięwzięcie, którego podjęła się Fundacja Sztuk Wizualnych we współpracy z Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Muzeum w Gliwicach i Fundacją im. Zofii Rydet. Instytucje te zdigitalizują cały, liczący 17 tysięcy negatywów (!) „Zapis socjologiczny”, projekt zrealizowany przez Zofię Rydet w latach 1978–1997. To monumentalne, unikatowe w skali świata dzieło jest skarbnicą wiedzy nie tylko dla badaczy fotografii, ale i antropologów, socjologów czy kulturoznawców. 6 grudnia uruchomiono platformę zofiarydet.com, dzięki której każdy będzie miał dostęp do tego wyjątkowego zbioru zdjęć.

Sociological Record 1978-1990 by Zofia Rydet – Image Gallery

Styl wyświetlania galerii

wyświetl slajdy

2013 rok obfitował w warte uwagi wystawy fotograficzne, w tym jeszcze niedawno bardzo rzadkie w Polsce pokazy prac gwiazd światowego formatu. Klasykę polskiego fotoreportażu pokazały tak szacowne instytucje jak Muzeum Narodowe (wystawa prac czterech pracujących w latach 1951-1969 dla magazynu „Świat” fotoreporterów, Konstantego Jarochowskiego, Jana Kosidowskiego, Wiesława Prażucha i Władysława Sławnego) czy Zachęta Narodowa Galeria Sztuki (ekspozycja pt. „Czas wolny”, zdjęcia Romualda Broniarka, Aleksandra Jałosińskiego, Bogdana Łopieńskiego, Jana Morka, Wojciecha Plewińskiego i Tadeusza Rolkego; przy okazji wystawy ukazała się książka z wywiadami z autorami zdjęć).

Free Time in PRL - Image Gallery

Styl wyświetlania galerii

wyświetl slajdy

Na dotyczącej wątków religijnych w sztuce amerykańskiej wystawie w Zachęcie można było zobaczyć prace takich gwiazd światowej fotografii, jak David LaChapelle czy William Klein, a w działającej w Warszawie Leica Gallery w 2013 roku prezentowano zdjęcia klasyka Elliotta Erwitta i współczesnej sławy, Jacoba Aue Sobola.

Four Visions of the World through Polish Reportage [gallery]

Styl wyświetlania galerii

wyświetl slajdy

O ile klasyków fotografii można oglądać na wystawach w ważnych instytucjach kultury, o tyle młodzi artyści swoje prace coraz częściej udostępniają widzom w postaci autorskich książek i albumów. Mimo że najczęściej wydawane własnym sumptem (tzw. self-publishing), w małych, kolekcjonerskich nakładach, publikacje te są bardzo wysoko cenione za starannie opracowaną formę. Album „Karczeby” Adama Pańczuka znalazł się w tym roku finale konkursu na najlepszą fotograficzną publikację podczas targów Paris Photo (rok wcześniej ten sam sukces odniósł album „7 Rooms” Rafała Milacha, obsypany także wieloma innymi nagrodami). W konkursach w kraju i zagranicą dostrzeżono też album kolektywu Sputnik Photos pt. „Stand by” (siedmiu autorów fotografowało Białoruś) czy pięknie wydaną opowieść Michała Łuczaka o zburzonym w 2010 dworcu w Katowicach pt. „Brutal”. Autorskich książek fotograficznych ukazuje się tak wiele, że w 2013 roku po 4 latach przerwy reaktywowano konkurs Fotograficzna Publikacja Roku. Główną nagrodę w czerwcu wręczono kolektywów Sputnik Photos za opublikowany w oryginalny sposób zbiór zdjęć, pokazujących, jak Wisła istnieje w strukturze Warszawy i w świadomości mieszkańców stolicy.

Photographs from the album Stand By by Sputnik Photos - Image Gallery

Styl wyświetlania galerii

wyświetl slajdy

W październiku 2013 roku odbyła się jedenasta już edycja aukcji „Fotografia Kolekcjonerska” (koordynowanej nota bene przez fotografkę, Katarzynę Sagatowską). W tym roku pobity został rekord: ponad 60% z oferowanych na aukcji zdjęć znalazło nabywców, a większość z nich za fotografie płaciła ceny znacznie wyższe niż wywoławcze. Polskiemu rynkowi oczywiście nadal daleko do światowego poziomu, jednak wielość wydarzeń związanych z fotografią oraz międzynarodowa kreatywność polskich twórców pozawalają sądzić, że fotografia w Polsce przestała być sztuką niszową.