Współpraca Kalety z Grzegorzem Jarzyną zaowocowała dobrymi rolami - Cyryla w zrealizowanej w Starym Teatrze Iwonie, księżniczce Burgunda Witolda Gombrowicza (1997) oraz przede wszystkim brawurowo zagranego Gustawa w misternym, arcyśmiesznym i bardzo współczesnym Magnetyzmie serca Aleksandra Fredry na scenie warszawskiego Teatru Rozmaitości (1999). Z reżyserem Kaleta spotkał się także przed kamerą Teatru Telewizji, zagrał Jerzego i Cara Mikołaja w Historii Witolda Gombrowicza (1999).
Na scenie Starego Teatru aktor z powodzeniem wystąpił w ważnych inscenizacjach Pawła Miśkiewicza i Krystiana Lupy. Grał we współczesnych niemieckich sztukach reżyserowanych przez Miśkiewicza - Elisia w Niewinie Dei Loher (2004) i Mężczyznę ze spinkami w Przedtem/Potem Rolanda Schimmelpfenniga (2006). Nieco wcześniej stworzył postać Mistrza w Mistrzu i Małgorzacie wg powieści Michaiła Bułhakowa w inscenizacji Lupy (2002).
"Ale najbardziej zaskakuje Mistrz Zbigniewa W. Kalety" - pisał o tej roli Roman Pawłowski. - "Młody aktor chyba po raz pierwszy na polskiej scenie zagrał w tej roli człowieka o zrujnowanej psychice, który rzeczywiście poza domem wariatów nie ma czego szukać. Jest zarazem śmieszny i tragiczny, kiedy w aksamitnej czapce, jąkając się, opowiada swoją historię Bezdomnemu (...)" ("Gazeta Wyborcza" 28.12.2002).
Kaleta wystąpił także w spektaklach Zaratustry w inscenizacji Lupy na motywach dzieła Fryderyka Nietzschego. Zmierzył się z trudnymi rolami - Zaratustry Dojrzałego w spektaklu przygotowanym na Hellenic Festival w Atenach (2004) i Zaratustry II w przedstawieniu na motywach To rzekł Zaratustra Fryderyka Nietzschego i Nietzsche. trylogia Einara Schleefa, którego premiera odbyła się już w Starym Teatrze (2005).
"W znacznej mierze dźwiga ciężar środkowej części 'Zaratustry' Lupy w Starym, kreując postać proroka z bólem rozpoznającego zrujnowany świat po śmierci Boga" - pisał o aktorze Jacek Sieradzki. - "Wierzy się w ten ból, w nadludzki wysiłek sprostania doświadczeniu; gdyby nie to, wątpliwa poetycka wartość Nietzscheańskich obrazów mogłaby być nie do zniesienia" ("Polityka" 18.08.2005).
W spektaklu Krystiana Lupy inspirowanym życiem i twórczością Andy'ego Warhola Factory 2 zagrał Paula Morrisseya (2008), ostatnio wcielił się w postać Wielkiego Maga w Personie. Tryptyku / Marilyn przygotowanym przez Lupę na deskach warszawskiego Teatru Dramatycznego (2009). W Starym Teatrze aktor współpracował także z Janem Klatą. Zagrał u niego Richarda Hnatta w Trzech stygmtach Palmera Eldritcha Philipa K. Dicka (2006) oraz Azję i Bohuna w Trylogii Henryka Sienkiewicza (2009).
W Starym Teatrze można go też oglądać w tytułowej roli w Sinobrodym - nadziei kobiet Dei Loher w reżyserii Arkadiusza Tworusa (2005) i Piekarza Meiningera w Piekarni Bertolta Brechta w reżyserii Wojtka Klemma (2008). Grał tutaj także w spektaklach Mikołaja Grabowskiego - ostatnio w Czekając na Turka Andrzeja Stasiuka (2009), trzy lata wcześniej wcielił się w tytułowego Tartuffe'a w sztuce Moliera.
"Kaleta buduje postać fascynującą swym zdeprawowaniem, jego Tartuffe ma chłodną determinację w spojrzeniu, przenikliwość szaleńca i genetyczną - jak się wydaje - niezdolność do odczuwania wyrzutów sumienia" - pisała o roli Agnieszka Fryz-Więcek. - "To wręcz - sięgając po termin medyczny - osobowość psychopatyczna (...)" ("Didaskalia" 2006, nr 73-74).
W Teatrze Telewizji aktor wystąpił ostatnio w przejmującej roli wiecznego studenta Skóry ze współczesnego dramatu Michała Walczaka Podróż do wnętrza pokoju w reżyserii Pawła Miśkiewicza (2004). Aktor świetnie poradził sobie z rolą młodego, zagubionego człowieka, który próbuje poukładać swoje życie i może być wyrazem problemów dzisiejszego pokolenia trzydziestoparolatków.
"Zbigniew Kaleta przeprowadził postać Skóry przez wąską kładkę między normalnością i szaleństwem, w jego aktorstwie było tyle obłędu, ile logiki" - pisał Roman Pawłowski ("Gazeta Wyborcza" 13.12.2004).
Kilka razy można go było zobaczyć także na dużym ekranie, przede wszystkim w rolach drugoplanowych. Zagrał m.in. fotografa Bolka Cofalika w Dużym zwierzęciu Jerzego Stuhra (2000). Ma na swoim koncie także jedną z głównych ról - Piotra w kameralnym filmie o czwórce przyjaciół Pod powierzchnią Marka Gajczaka (2006).
W 2009 Kaleta wcielił się w role Azji oraz Jurko Bohuna w Trylogii w reżyserii Jana Klaty na podstawie Ogniem i mieczem, Pana Wołodyjowskiego i Potopu Henryka Sienkiewicza. Za swój występ na deskach Narodowego Starego Teatru w Krakowie, Kaleta otrzymał nagrodę podczas 50. Kaliskich Spotkań Teatralnych.
Następnie wystąpił u Krystiana Lupy w Personie. Tryptyk/Marilyn (2009, Teatr Dramatyczny im. Gustawa Holoubka w Warszawie), Mikołaja Grabowskiego w Czekając na Turka na podstawie utworu Andrzeja Stasiuka (2009, Narodowy Teatr Stary w Krakowie) oraz u Jana Klaty w Weselu hrabiego Orgaza Romana Jaworowskiego (2010, Narodowy Teatr Stary w Krakowie).
Od 2009 roku, kiedy to Kaleta wystąpił na deskach Teatru Dramatycznego w Warszawie, nie występuje w teatrach poza Narodowym Starym Teatrem w Krakowie. W Mewie Antoniego Czechowa w reżyserii Pawła Miśkiewicza wcielił się w rolę Trigorina.
Kolejną realizacją, w której wystąpił, był spektakl Koprofagi, czyli znienawidzeni, ale niezbędni Jospeha Conrada w reżyserii Jana Klaty. O spektaklu pisała Jagoda Hernik-Spalińska:
"Koprofagi, czyli znienawidzeni, ale niezbędni", według dwóch powieści Conrada w Starym Teatrze w Krakowie, to dwa warianty jednej opowieści o manicheistycznej zasadzie odpowiedniości makrokosmosu i mikrokosmosu. W górze działa jeden mechanizm - w dole drugi, taki sam, tylko mniejszy. W górze walczy wielkie dobro z wielkim złem, w dole małe, ludzkie dobro z małym, ludzkim złem.” („Teatr”, 14.01.2012)
W tym samym roku wcielił się w postać Jankiela w Panu Tadeuszu czyli Ostatnim Zjeździe na Litwie Adama Mickiewicza w reżyserii Mikołaja Grabowskiego. W 2013 z kolei zagrał w Wandzie Sylwii Chutnik i Patrycji Dołowy w reżyserii Pawła Passiniego. O postaci Kalety pisał Tomasz Kaczorowski:
„W świecie wykreowanym przez Passiniego znajdziemy jeszcze Łopucha (Zbigniew W. Kaleta) i Śmiecha (Roman Gancarczyk). Dwie prześmieszne i prześmiewcze archetypowe postaci ze słowiańskich podań. (…) są oni lustrzanym odbiciem polskiej (ale może i szerzej: słowiańskiej) duszy. Czasem w krzywym zwierciadle, a czasem dobitnie i poważnie komentują i puentują wydarzenia na scenie. Nie zawsze rozumieją, ale próbują rozbrajać rzeczywistość na tak zwany "chłopski rozum".” (Nowa Siła Krytyczna, 10.07.2013)
Jako Hektor/Jakub wystąpił z kolei w Akropolis Stanisława Wyspiańskiego w reżyserii Łukasza Twarkowskiego (2013).
Akropolis _ TRAILER from Spectribe on Vimeo.
W 2014 Kaleta zagrał tytułową rolę w Królu Ubu Alfreda Jarry'ego w reżyserii Jana Klaty. Krytycy docenili go za stworzenie zabawnej kreacji.
Kolejnymi postaciami, które stworzył na deskach krakowskiego teatru, były: Sofia w Płatonowie Antoniego Czechowa w reżyserii Konstantina Bogomołowa oraz rola w Podopiecznych Elfriede Jeinek, sztuka wystawiana przez Pawła Miśkiewicza. Inspiracją dla Jelinek do napisania sztuki, była okupacja wiedeńskiego kościoła Votivkirche przez grupę nielegalnych imigrantów, którzy kilka miesięcy oczekiwali decyzji o przyznaniu prawa pobytu w Austrii. Łukasz Badula pisał dla portalu Kulturaonline.pl:
„Perfekcyjnej symulacji uchodźczego getta towarzyszy porażające skalą ekspresji zbiorowe aktorstwo. Właściwie trudno mówić o jakiś kreacjach, gdyż cała obsada funkcjonuje bardziej na zasadzie chóru niż solistów. Głosy ciągle się przenikają, a postaci krążą od sceny poprzez widownię aż do rusztowań. Apokaliptyczna histeria Zbigniewa Kalety, cielesna opresja Bartosza Bieleny, rozkojarzona i zakłopotana Marta Nieradkiewicz, prawiący czcze mądrości Jan Peszek - to tylko kilka z wielu epizodów, które budują aktorską potęgę spektaklu.”
Nagrody:
- 1998 - Nagroda za rolę Łokcia w spektaklu Miarka za miarkę Szekspira w reżyserii Tadeusza Bradeckiego ze Starego Teatru w Krakowie na 2. Ogólnopolskim Festiwalu Komedii TALIA '98 w Tarnowie;
- 2010 – Nagroda aktorska za role Jurko Bohuna i Azji w przedstawieniu Trylogia według Henryka Sienkiewicza w reżyserii Jana Klaty e Narodowym Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie podczas 50. Kaliskich Spotkań Teatralnych.
Autor: Monika Mokrzycka-Pokora, grudzień 2005; ostatnia aktualizacja: wrzesień 2016 (ND).