Absolwentka polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, w 1958 roku zdała eksternistyczny egzamin aktorski. Przez większość kariery związana była z gdańskim Teatrem Wybrzeże (1966–2003). Należy do najznakomitszych aktorek swojego pokolenia.
Aktorka, której styl – rozpięty na dwóch biegunach przecinających się wzajem w szczególnej syntezie – nazwać by można kameralnym monumentalizmem – pisał Andrzej Żurowski. – Jeżeli naturalnie określenie "kameralizm" będziemy potrafili odnaleźć w teatrze wielkiej inscenizacji aktorskiej, zaś określeniu "monumentalizm" odbierzemy jego pozorne atrybuty chłodu i powściągliwości. (w: "35-lecie pracy artystycznej Haliny Winiarskiej", Państwowy Teatr Wybrzeże, 1991)
Winiarska rozpoczęła pracę aktorską w 1952 roku w amatorskim Teatrze Nurt z Nowej Huty. Potem występowała na scenach teatrów: Dramatycznego im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku i w Teatrze im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie. Grała też w półamatorskim teatrze lalkowym prowadzonym przez Marię Kędrzynę. Lata 1959–1966 spędziła na scenie Teatru Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze oraz w teatrach poznańskich – Nowym i Polskim. Jedną z jej pierwszych poważnych ról była Kama w "Faraonie" według Bolesława Prusa w reżyserii Ireny Górskiej w białostockim teatrze (1957). Ta rola była równocześnie egzaminem aktorskim Winiarskiej, po którym dostała uprawnienia zawodowego aktora. W Zielonej Górze zagrała z kolei swoją pierwszą postać z repertuaru klasycznego, wcieliła się w tytułową Elektrę z tragedii Sofoklesa reżyserowanej przez Jerzego Zegalskiego (1960). Jak wspominał reżyser Jerzy Okopiński, który współpracował z nią później wielokrotnie:
Ukazała się główna bohaterka dramatu. Pamiętam, coś się stało – coś się we mnie wtedy poruszyło i przykuło jedynie na niej uwagę. To chyba jej skupienie, szlachetność sylwetki i gestu, wyraziste oczy i wdzięczny, nośny głos. (w: "35-lecie pracy artystycznej Haliny Winiarskiej", Państwowy Teatr Wybrzeże, 1991)
Niedługo potem Winiarska na zielonogórskiej scenie zagrała u Okopińskiego kolejne role z dramatycznej klasyki: Królową w "Królu Ryszardzie II" Szekspira (1962) i Ifigenię w "Ifigenii w Taurydzie" Johanna Wolfganga Goethego (1962). W Teatrze Nowym w Poznaniu wystąpiła z kolei m.in. jako tytułowa Maria Stuart Fryderyka Schillera (1964) i Marta w "Kto się boi Wirginii Woolf" Edwarda Albee'ego (1965) – oba spektakle w reżyserii Jerzego Hoffmanna.
W 1966 roku Winiarska związała się na stałe z gdańskim Teatrem Wybrzeże, gdzie na początku zagrała Ewę w dramacie Tadeusza Różewicza "Wyszedł z domu" w reżyserii Jerzego Golińskiego (1967). Ta postać była zaprzeczeniem jej dotychczasowych monumentalnych bohaterek.
W swych wybuchach rozpaczy, w chwilach wyznań zgoła ekshibicjonistycznych była tak wyrazista, a zarazem prosta i prawdziwa, że aż wzbudzała podziw – pisał Marek Dulęba. ("Dziennik Bałtycki" 1967, nr 121).
W następnych sezonach w Teatrze Wybrzeże stworzyła wiele interesujących ról z repertuaru współczesnego. Zagrała m.in. Yse w "Punkcie przecięcia" Paula Claudela w reżyserii Piotra Paradowskiego (1968), Damę w "Ostatnie dobranoc Armstronga" Johna Ardena w reżyserii Tadeusza Minca (1969), tytułową Matkę w dramacie Witkacego w reżyserii Minca (1969), czy Alicję w "Maleńkiej Alicji" Edwarda Albee'go w reżyserii Stanisława Hebanowskiego (1971). Zdaniem Andrzeja Żurowskiego to właśnie repertuar klasyczny, z jego uniwersalnym wymiarem, uwarunkował kształt późniejszych, współczesnych postaci scenicznych granych przez Winiarską. Tworzyła
Kreacje szersze niż portrety kobiet – portrety kobiecości właśnie – pisał. – Aktorsko rozpięte pomiędzy w pełni sformowaną osobowością postaci a projekcją tej osobowości w jej wymiar ponadindywidualny. ("Teatr" 1976, nr 19)
Sama Winiarska mówiła natomiast:
Sztuki antyczne dają ogromną wiedzę o rzemiośle aktorskim. Wszystkie te role (...) nauczyły mnie niezwykłej dyscypliny, intelektualnego rygoru, odpowiedzialności za słowo. ("Rzeczpospolita" 1997, nr 56)
Winiarska gra zazwyczaj w sposób powściągliwy, ale jednocześnie precyzyjnie zaznacza emocje swoich protagonistek, które pulsują podskórnie i bardzo mocno. Potrafi przy tym doskonale oddawać złożoność kreowanych postaci. Umiejętnie pokazuje również metaforyczny wymiar roli. Kreuje na scenie po prostu i aż człowieka, i jest to niejednokrotnie obraz próbujący przybliżyć się do wymiaru uniwersalnego. Wielorakie aktorskie doświadczenia Winiarskiej zbiegły się w jednej z jej największych kreacji, jaką była rola Molly Bloom w "Ulissesie" według Jamesa Joyce'a w inscenizacji Zygmunta Hübnera (1970).
Znakomita aktorka dramatu poetyckiego, rolę Molly upiększyła i uliryczniła, nie oszczędzając jej przy tym drażliwych momentów – notowała Elżbieta Wysińska. – Dzięki Winiarskiej finał wielkiego monologu Molly, głoszący pogodzenie z naturą, zabrzmiał w finale przedstawienia uwznioślonym, poetyckim akordem: było to słowo "tak", wypowiedziane we wzrastającej jasności, w potężniejącym ciepłym świetle. ("Teatr" 1970, nr 7)
Józef Kellera pisał natomiast:
Ta aktorka naprawdę pojęła Joyce'a i jego technikę strumienia świadomości, i postać, i stosunek do postaci; myślała głośno, "prywatnie", a przykuwała uwagę, intymnie rozluźniona z pozoru, a pełna wyrazu i siły; wulgarna i cudownie witalna, babowata i dziewczęca. ("Odra" 1970, nr 10)
W latach 70. Winiarska powróciła z sukcesem do antycznych bohaterek. Zagrała m.in. dojrzałą, doświadczoną życiowo tytułową Helenę z tragedii Eurypidesa w spektaklu reżyserowanym przez Hebanowskiego (1973). Pokazała poważne oblicze mądrej, ale jednocześnie nie pozbawionej wdzięku i emocji kobiety. Z kolei Szekspirowska królowa Gertruda z "Hamleta" w reżyserii Okopińskiego (1974) pomyślana została jako bezwolna postać, uosobienie bezradnej kobiecości, która nie potrafi przeciwstawić się brutalnemu Klaudiuszowi. Sukcesem Winiarskiej była też Rebeka West z "Rosmersholmu" Henryka Ibsena w reżyserii Hebanowskiego (1975). Artystka znana z tego, że potrafiła bez patosu uwznioślać swoje bohaterki, przemieniła Rebekę z XIX-wiecznego salonu, w "heroinę w szlafroku i bamboszach". (Andrzej Żurowski "Teatr" 1975). Nakreśliła wiele różnych twarzy swojej bohaterki, ta wielowymiarowość była pełna kontrastów, ale jednocześnie aktorka potrafiła stworzyć integralną postać. Ciekawa była też jej Rachela w "Weselu" Stanisława Wyspiańskiego w reżyserii Hebanowskiego (1976) – "(...) przecząca tradycji i legendzie (...) dama z secesyjnych salonów, a nie podkrakowska intelektualistka (...)" (Sławomir Sierecki, "Głos Wybrzeża" 1976, nr 204), a także poetycka rola w "Samuelu Zborowskim" Juliusza Słowackiego, kolejnym spektaklu w reżyserii Hebanowskiego (1977). W 1980 roku aktorka zaangażowała się w działalność "Solidarności". Ona i jej mąż, aktor Jerzy Kiszkis, byli internowani w czasie stanu wojennego. W latach 80. Winiarska najciekawsze role stworzyła w przedstawieniach Krzysztofa Babickiego jako Żona Hioba w "Hiobie" według "Księgi Hioba" (1982) i Lubow Raniewska w "Wiśniowym sadzie" Antoniego Czechowa (1985):
Jej pierwsze wejście: olśniewająca dama zjawia się po latach w domu, (...) i pada pierwsze słowo nabrzmiałe głębią tonu Winiarskiej i tutaj łagodnego dojrzałego liryzmu. Artystka wspaniale rysuje całą biografię Raniewskiej, czuje się jej bujną przeszłość, pewną mijającą dziecięcość, nieomal infantylizm kapryśnej damy. Ale nade wszystko czuje się tę damę. Wielką klasę. Klasę artystki udzielonej bohaterce. (Andrzej Żurowski, "Życie Literackie" 07.07.1985)
Ciekawie nakreśliła również postać tytułowej bohaterki w "Domu Bernardy Alba" Federica Garcii Lorki w reżyserii Stanisława Różewicza (1983). Była dystyngowanym uosobieniem zła z twarzą zastygłą w maskę, spod której tylko czasami wydobywały się emocje.
W latach 90. Winiarska zagrała m.in.: Barbarę Pietrownę Stawrogin w "Biesach" według Fiodora Dostojewskiego w reżyserii Babickiego (1992), Pastora w "Godzinie" kota Pera Olova Enquista w reżyserii Babickiego (1993), Helen w "Drodze do Mekki" Athola Fugarda w reżyserii Adama Orzechowskiego (1994) oraz A w "Trzech wysokich kobietach" Edwarda Albee'go, spektaklu Michała Kwiecińskiego (1995). W kolejnych sezonach Winiarską można było zobaczyć m.in. w "Zmierzchu" Izaaka Babla w reżyserii Tadeusza Bradeckiego jako Nechamę (1997), w "Ryszardzie III" Szekspira w reżyserii Krzysztfoa Nazara, gdzie grała Królową Małgorzatę (2000), a wreszcie jako Klarę Zachanassian w "Wizycie starszej pani" Friedricha Dürrenmatta w reżyserii Jacka Bunscha (Teatr Miejski im. Witolda Gombrowicza w Gdyni, 2004). W 2011 roku po kilkuletniej przerwie, Winiarska powróciła na deski teatru występem w Klubie Żak w Gdańsku w Śnie Eurydyki w reżyserii Joanny Grabowieckiej, wtedy studentki piątego roku na Wydziale Reżyserii Akademii Teatralnej im. Zelwerowicza w Warszawie. Sen Eurydyki był projektem interdyscyplinarnym, opartym na poemacie Czesława Miłosza "Orfeusz i Eurydyka".
Aktorka ma na swoim koncie także kilkanaście ról filmowych, m.in. w opartym na autentycznych wydarzeniach filmie "Zagrożenie" Wacława Florkowskiego (1976), w którym zagrała byłą więźniarkę Marię – główną oskarżycielkę w procesie wytoczonym strażniczce obozu w Majdanku. Winiarska wystąpiła także w kilkudziesięciu spektaklach telewizyjnych. Była m.in. Panią Alwing w "Upiorach" Ibsena w reżyserii Marcela Kochańczyka (1979), Hrabiną w "Wallensteinie" Schillera w reżyserii Babickiego (1989) i Klytajmestrą w "Elektrze" Eurypidesa w reżyserii Piotra Chołodzińskiego (1994).
Odznaczenia i nagrody
- 1961 – nagroda za role w Teatrze Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze : Eweliny w przedstawieniu "Człowiek z budki suflera" Tadeusza Rittnera w reżyserii Marii Straszewskiej oraz Róży w przedstawieniu "Ocalenie" Ireny Kubickiej i Alicji Zatrybówny w reżyserii Marka Okopińskiego na 1. Kaliskich Spotkaniach Teatralnych
- 1962 – nagroda za rolę Anżeliki w przedstawieniu "Przedziwny kochanek" Pierre'a Corneille'a w reżyserii Marii Straszewskiej w Teatrze Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze na 2. Kaliskich Spotkaniach Teatralnych
- 1963 – wyróżnienie za rolę Joanny w przedstawieniu "Niepokój przed podróżą" Jerzego Broszkiewicza w reżyserii Marii Straszewskiej w Teatrze Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze na 4. Ogólnopolskim Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu
- 1969 – Nagroda za rolę Damy w przedstawieniu "Ostatnie dobranoc Armstronga" Johna Ardena w reżyserii Tadeusza Minca w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku na 11. Festiwalu Teatrów Polski Północnej w Toruniu
- 1970 – Order Stańczyka – Nagroda redakcji miesięcznika "Litery" za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury i sztuki w 1969 roku
- 1971 – Nagroda im. Iwo Galla; Nagroda Ministra Kultury i Sztuki III stopnia za rolę Molly w przedstawieniu "Ulisses" według Jamesa Joyce'a w reżyserii Zygmunta Hübnera w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku; nagroda za rolę tytułową w przedstawieniu "Maleńka Alicja" Edwarda Albee'ego w reżyserii Stanisława Hebanowskiego w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku na 13. Festiwalu Teatrów Polski Północnej w Toruniu
- 1973 – Złoty Krzyż Zasługi; Zasłużony Działacz Kultury; nagroda za rolę tytułową w przedstawieniu "Helena" Eurypidesa w reżyserii Stanisława Hebanowskiego w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku na 15. Festiwalu Teatrów Polski Północnej w Toruniu
- 1974 – Nagroda Komitetu ds. Polskiego Radia i Telewizji za kreacje aktorskie w programach telewizyjnych
- 1975 – Medal 30-lecia PRL
- 1976 – Odznaka za Zasługi dla Ziemi Gdańskiej
- 1977 – Zasłużony Działacz Kultury
- 1985 – nagroda za rolę Raniewskiej w "Wiśniowym sadzie" Antoniego Czechowa w reżyserii Krzysztofa Babickiego w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku na 25. Kaliskich Spotkaniach Teatralnych
- 1986 – Nagroda jury za rolę Temidy w "Prometeuszu" Jerzego Andrzejewskiego w reżyserii Jacka Andruckiego w Teatrze im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku oraz dziennikarzy za tę rolę oraz za postać Raniewskiej w "Wiśniowym sadzie" Antoniego Czechowa w reżyserii Krzysztofa Babickiego z Teatru Wybrzeże w Gdańsku na 28. Festiwalu Teatrów Polski Północnej w Toruniu
- 1989 – Złoty Wawrzyn Grzymały – nagroda Bydgoskiego Towarzystwa Teatralnego dla najlepszych aktorów
- 1990 – Nagroda Wojewody Gdańskiego za osiągnięcia w dziedzinie kultury i sztuki
- 1992 – nagroda artystyczna za rok 1991 Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki – za całokształt twórczości ze szczególnym wyróżnieniem roli Matki Henrietty w przedstawieniu "Dialogi karmelitanek" Georges'a Bernanosa w reżyserii Przemysława Basińskiego w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku
- 1993 – nagroda Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki za rolę Augusty w filmie Magdaleny i Piotra Łazarkiewiczów "Odjazd"
- 1994 – nagroda aktorska I stopnia i Bursztynowy Pierścień Wikenhausera za rolę Pastora w przedstawieniu "Godzina kota" Pera Olova Enquista w reżyserii Krzysztofa Babickiego w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku na 29. Ogólnopolskim Przeglądzie Teatrów Małych Form w Szczecinie
- 1997 – Nagroda Wojewody Gdańskiego z okazji półwiecza Teatru Wybrzeże w Gdańsku za całokształt aktorskich dokonań na tej scenie
- 2001 – tytuł Radiowej Osobowości Roku przyznawany przez Radio Gdańsk za radiową wersję roli Aleksandry Piątkowskiej w słuchowisku "Wróżby kumaka" według Güntera Grassa; nagroda Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki za rolę Aleksandry Piątkowskiej w przedstawieniu "Wróżby kumaka" według Güntera Grassa w reżyserii Krzysztofa Babickiego w Nadbałtyckim Centrum Kultury w Gdańsku
- 2003 – Nagroda Marszałka Województwa Pomorskiego za całokształt twórczości aktorskiej przyznana z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru; Nagroda Marszałka Województwa Pomorskiego za całokształt twórczości aktorskiej z okazji 50-lecia pracy artystycznej; Nagroda Prezydenta Miasta Gdańska w dziedzinie kultury
- 2005 – nagroda za rolę Wandy w słuchowisku "Ulica Sieroca" Mieczysława Abramowicza na 5. Festiwalu Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji "Dwa teatry" w Sopocie
- 2007 – Srebrny Medal Gloria Artis – Zasłużony Kulturze; Nagroda Prezydenta Miasta Gdańska w dziedzinie kultury
- 2010 – Pomorska Nagroda Artystyczna za wybitne zasługi dla pomorskiej kultury
- 2012 – Nagroda Prezydenta Miasta Gdańska „Neptuny”
- 2013 – Nagroda Prezydenta Miasta Gdańska w dziedzinie kultury
Autor: Monika Mokrzycka-Pokora, wrzesień 2007; ostatnia aktualizacja listopad 2016 (ND).