Ryszard Cieślak: "Pewnego dnia Grotowski przyniósł zmontowany przez siebie tekst "Księcia Niezłomnego". Nie przyniósł go do grupy, tylko poprosił mnie o spotkanie w kawiarni późnym wieczorem. Zaproponował mi rolę. Zrobiłem wielkie oczy. Powiedział, że to będzie bardzo, bardzo trudne, że wyobraża sobie finał, gdzie Książę naprawdę na końcu wchodzi w żywy, prawdziwy ogień.
- Czy Pan się zdecyduje, Panie Ryszardzie?
- Ale czy Pan sobie wyobraża, że zagramy to tylko raz?
Spotkanie tych dwóch artystów i ich wspólną pracę nad monologami do "Księcia Niezłomnego" Tadeusz Kornaś nazywa jedną z niezwykłych przygód w historii teatru. Pierwsze próby do spektaklu rozpoczęły się w 1963 roku w Opolu. Grotowski pracował osobno z Cieślakiem , który miał zagrać tytułową rolę, osobno z resztą zespołu. Kornaś pisze:
"Partytura działań była tak zjednoczona z wydobytymi z pamięci ciała wspomnieniami, że prawie zawsze w tych samych miejscach monologów od okolic splotu słonecznego Książę zaczynał drżeć. Jak mówi Grotowski, był to element, nad którym nie pracowano, lecz pojawiał się organicznie podczas każdego spektaklu. Po prostu ośrodki energetyczne zawsze uruchamiały się w danym momencie. Działanie tak głęboko sięgało wewnątrz ciała, że organizm reagował na nie w każdym przedstawieniu dokładnie w taki sam sposób. Cieślak, jak się domyślam, działał w czasie teraźniejszym, jakby za każdym razem podejmował rolę pierwszy raz."
Maja Komorowska pierwszą konfrontację z Cieślakiem wspomina tak: "To co wtedy zobaczyłam było wstrząsające. Miałam wrażenie czegoś niezwykłego. Pamiętam, że pomyślałam: dobrze, ten jeden raz, dobrze! Ale jak to powtarzać? Każdego kolejnego dnia, wieczoru?! (...) Ryszardowi udało się. To była dokładna, precyzyjna kompozycja, ale też nie istniały najmniejsze nawet przejawy sztuczności. (...) Metoda Grotowskiego znalazła tu pełną materializację, uwiarygodniła się. W każdym razie ten wybuch, erupcja emocji i prawdy - to nie był już tylko teatr."
Nad tą inscenizacją twórcy pracowali latami, choć jak przyznaje Grotowski próby trwały do samego końca grania spektaklu. "Książę Niezłomny" nigdy nie został w całości zarejestrowany, w centrum w Pontederze można jednk obejrzeć filmowy fragment legendarnego monologu Cieślaka i fragment zarejestrowanego w Oslo przedstawienia.
Poznaj cały Alfabet Jerzego Grotowskiego - najważniejsze spektakle, nazwiska, miejsca w twórczej biografii reformatora teatru wybrane prze Culture.pl
"Książę Niezłomny" jest jednym z najsłynniejszych przedstawień Grotowskiego. Prezentowany był w teatrach w całej Polsce, a także za granicą: w Sztokholmie, Kopenhadze, Oslo, Paryżu, Amsterdamie, Liège, Spoleto, Belgradzie, Meksyku, Londynie, Nowym Jorku, irańskim Sziraz, Bejrucie i Teheranie.
źródła: grotowski.net., blog Tadeusza Kornasia, oprac. AL