Pawilon Polski (proj. Józef Czajkowski) na Międzynarodowej Wystawie Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu, w atrium rzeźba Henryka Kuny "Rytm", 1925, repr. za: Biblioteka ASP w Warszawie, fot. dzięki uprzejmości Zachęty Narodowej Galerii Sztuki
Od Pomnika Lotnika do druków ulotnych, od Świątyni Opatrzności do dekoracji witryn sklepowych - wszystko to zgromadzono na wystawie "Sztuka wszędzie" ukazującej związki między sztuką, państwem i przemysłem w latach 1904-1944.
- Wystawa po raz pierwszy w tak szerokim ujęciu pokazuje zjawisko przenikania się sztuki i życia w okresie II Rzeczypospolitej - podkreśla kuratorka Maryla Sitkowska. - To nie tylko ekspozycja, ale duży projekt badawczo-historyczny pomyślany w nowoczesny sposób.
"Sztuka wszędzie" opowiada o Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (do 1923 roku - Szkole Sztuk Pięknych) od czasu jej powstania w 1904 roku, poprzez najbardziej twórczy okres międzywojnia, aż do wojennych losów wykładowców i studentów uczelni. Szczególne miejsce na wystawie zajmuje sztuka stosowana. Jak zauważa Sitkowska, wykładowcy uczelni nie dzielili twórczości na "czystą" i "użytkową", nauczaniu sztuki miało towarzyszyć wdrażanie wzorów do produkcji przemysłowej. Czyniło to z ASP rodzaj doświadczalnego instytutu - rzecz w owym czasie niespotykana w wyższym szkolnictwie artystycznym.
Kładąc nacisk na użytkowość sztuki, Akademia miała ogromny udział w budowie odrodzonej po zaborach Polski. Po 1918 roku od artystów oczekiwano wypracowania stylu narodowego harmonijnie łączącego tradycję z nowoczesnością. Sprawdzianem oficjalnej estetyki II RP, a zarazem pierwszym wystąpieniem Szkoły na forum światowym, był udział w Międzynarodowej Wystawie Sztuk Dekoracyjnych w Paryżu w 1925 roku.
Polski pawilon okazał się prawdziwą sensacją. Jako jeden z najczęściej opisywanych i najpowszechniej chwalonych zdobył ostatecznie drugą nagrodę. Pokazaliśmy m.in. strzelisty, przypominający skrzyżowanie gotyckiej kaplicy z chińską pagodą, pawilon projektu Józefa Czajkowskiego, niby-góralskie panneaux Zofii Stryjeńskiej, drewnianą Kapliczkę Bożego Narodzenia Jana Szczepkowskiego i klasycyzującą rzeźbę "Rytm" Henryka Kuny. W Zachęcie zrekonstruowano część architektury pawilonu.
Skutkiem paryskiego sukcesu było powstanie Spółdzielni Artystów "Ład", która na wiele dziesięcioleci stała się synonimem dobrego gustu i jakości polskiego wzornictwa (dokumentują to np. obecne na wystawie meble Jana Kurzątkowskiego). "Ład" skupił nauczycieli i uczniów ASP, na początku korzystał też z jej warsztatów. Z kolei w dwóch pracowniach graficznych uczelni powstały Stowarzyszenie Artystów Grafików Ryt i Koło Artystów Grafików Reklamowych - poprzednicy "polskich szkół" grafiki, ilustracji i plakatu. Również w pracowniach malarskich i rzeźbiarskich przenikały się zagadnienia czysto studyjne z zadaniami konkursowymi oraz konkretnymi zamówieniami państwowymi.
Wystawa przypomina spektakularne realizacje w przestrzeni miejskiej, m.in. Pomnik Lotnika autorstwa Edwarda Wittiga czy projekty Świątyni Opatrzności. Prezentowane są także wybrane fragmenty wnętrz polskich transatlantyków - M/s Batory i M/s Piłsudski. Wszystkie one w zamyśle autorki koncepcji ekspozycji mają pokazywać owocną współpracę instytucji państwowych i środowiska artystycznego w okresie dwudziestolecia międzywojennego.
Jedną z sal poświęcono reklamie i grafice książkowej. Wśród licznych plakatów, druków ulotnych, szyldów i dekoracji witryn można odnaleźć słynne hasło "Cukier krzepi" (autorstwa Melchiora Wańkowicza) czy zaproszenia na bale organizowane na ASP w ówczesnej siedzibie przy Wybrzeżu Kościuszkowskim.
- Wezwanie "Sztuka wszędzie" było i pozostaje pełne treści - tłumaczy znaczenie tytułu wystawy Sitkowska. - Dziś, tak jak przed kilkudziesięciu laty, jest wołaniem o kulturę dnia codziennego - w najbliższym otoczeniu, w przedmiotach powszechnego użytku, w przestrzeni publicznej i prywatnej.
Ze względu na termin wystawy, pokrywający się z mistrzostwami Euro 2012 część ekspozycji poświęcono związkom sportu i sztuki w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Są na niej prace przedstawiające zawody i sylwetki atletów, a także statuetki i inne wyróżnienia wręczane zwycięzcom.
Kurator: Maryla Sitkowska.
Organizatorzy: Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki.
Patronem medialnym wystawy jest portal Culture.pl.
Otwarcie: 4 czerwca 2012, godz. 17:00.
Wystawa czynna do 26 sierpnia 2012.
Zachęta Narodowa Galeria Sztuki
Plac Małachowskiego 3
00-916 Warszawa
Tel: (+48 22) 827 58 54
Fax: (+48 22) 827 78 86
www.zacheta.art.pl
Źródło: informacje prasowe, www.zacheta.art.pl, "Gazeta Wyborcza" (dodatek "Spacerownik - Akademia Sztuk Pięknych")
Oprac. PK