Kulczyk Holding artystycznie upamiętnił przystąpienie Polski do UE stając się wydawcą kalendarza na rok 2005. Firma zamówiła u 12 wybitnych polskich malarzy obrazy inspirowane poszczególnymi, pierwszymi dwunastoma wersami Ody do radości Friedricha von Schillera z 1785. Nowego przekładu polskiego Ody..., także dla Kulczyk Holding, dokonał Antoni Libera. Oto wybrana wersja Ody... i nazwiska malarzy:
"O radości iskro święta" | "Z Elizejskich, boskich stron" Włodzimierz Stelmaszczyk luty 2005 |
"O, niebiańska, niepojęta" | "Już idziemy przed twój tron" |
"Twoja magia znowu scala" | "Podzielony, gniewny świat" |
"A gdy miłość się rozpala" | "Człowiek człowiekowi - brat" |
"A więc złączmy nasze dłonie" Jacek Sroka wrzesień 2005 | "Bracia z wszystkich wsi i miast" Franciszek Maśluszczak październik 2005 |
"Wierzcie, tam, na nieboskłonie" Rafał Olbiński listopad 2005 | "Ojciec czuwa pośród gwiazd" |
Oda do radości była od 29 maja 1986 hymnem Wspólnot Europejskich a od Traktatu z Maastricht w 1992 jest oficjalnym hymnem Unii Europejskiej.
Nowe obrazy sfotografował Janusz Kobyliński. Po kalibracji kolorystycznej Jacka Jutrzenki drukarnia Arso Polański wydrukowała kalendarz według projektu graficznego Carre Noir, oddziału w Polsce. Publikacja ta (59cm x 84 cm) stała się poszukiwanym rarytasem europejskiego rynku wydawniczego już w grudniu 2004.
Kalendarz, z nowym portretem Beethovena na okładce namalowanym przez Waldemara Świerzego, przypomina album z unikalną kolekcją obrazów inspirowanych wspólnym dziedzictwem kulturowym, w którym europejskość jest polskością a polskość powiększa kanon sztuki światowej.
Atrakcyjna forma graficzna tego kalendarza wynika z połączenia 12 liter "oda do radości" z 12 gwiazdami z flagi Unii Europejskiej i formalnego nawiązania przez malarzy do wierszy hymnu.
W Unii Europejskiej hymny najczęściej wykonywane są z francuską albo angielską wersją Ody....
Przekład francuski:
Etincelle, Oh! Joie divine Jaillie de l'Elyséum L'allégresse nous anime Pour entrer dans ton royaume.
Par ta magie sont unanimes Des peuples jadis divisés, La ou ton aile domine Regne la fraternité.
Soyons unis comme frères D'un baiser au monde entier Amis batissons une ere De paix pour l'humanité. | Przekład angielski:
Joy, Oh! Divine scintillation Sparkling from Elysium, With a cheerful animation Goddess, to thy shrine we come.
These our nations once divided Now your magic spells unite, Where your wing does beat around them Brotherhood and love delight.
With a kiss bestowed on millions Embraced in fraternity, Let us build a world of union And peace for all humanity. |
Antoni Libera trzykrotnie przekładał utwór Schillera. Gdy przystępował do pracy znał tłumaczenia Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Karola Brzozowskiego, Jacka Cygana i Andrzeja Lama.
Konstanty I. Gałczyński:
O, radości, iskro bogów,
kwiecie Elizejskich Pól,
święta, na twym świętym progu
staje nasz natchniony chór.
Jasność twoja wszystko zaćmi,
Złączy, co rozdzieli los
Wszyscy ludzie będą braćmi
tam, gdzie twój przemówi głos.
Ona w sercu, w zbożu, w śpiewie,
ona w splocie ludzkich rąk,
z niej najlichszy robak czerpie,
w niej największy niebios krąg.
Wstańcie, ludzie, wstańcie wszędzie,
ja nowinę niosę wam:
na gwiaździstym firmamencie
bliska radość błyszczy nam.
Karol Brzozowski:
Kto przyjaciel, ten niech zaraz stanie tutaj pośród nas,
i kto wielką miłość znalazł ten niech z nami dzieli czas.
Z nami ten, kto choćby jedną duszę rozpromienić mógł.
Ale kto miłości nie zna, niech nie wchodzi tu za próg.
Patrz, patrz: wielkie słońce światem biegnie sypiąc złote skry,
jak zwycięzca, jak bohater - biegnij, bracie, tak i ty.
Radość pryska z piersi ziemi, Radość pije cały świat.
Dziś wchodzimy, wstępujemy na Radości złoty ślad.
Ona w sercu, zbożu, w śpiewie, ona w splocie ludzkich rąk,
Z niej najlichszy robak czerpie, z niej najwyższy niebios krąg.
Bracie, miłość niezmierzona mieszka pod namiotem z gwiazd,
Całą ludzkość weź w ramiona i ucałuj jeszcze raz.
Wstańcie, ludzie, wstańcie wszędzie, ja nowinę niosę wam:
Na gwiaździstym firmamencie miłość mieszka tam.
Jacek Cygan:
O radości iskro Bogów
córko naszych szarych dni
wstępujemy pełni ognia
chciwie w bramy świątyń Twych
Magia Twoja działać zacznie
sprzęgnie to, co rozbił czas
wszyscy ludzie będą braćmi,
kiedy radość zabrzmi w nas.
Siła Twoja działać zacznie
Sprzęgnie to co rozbił czas
wszyscy ludzie będą braćmi
kiedy radość zabrzmi w nas.
Komu rozdam przyjaźń w darze
Niech przyjaźnią darzy świat
Kto miłości poznał twarz niech
w sercu nosi drogą twarz.
Ten kto kiedyś choć w jednej duszy
miłość rozniecił niech tu trwa,
ale kto ma w sercu suszę
z płaczem niech pożegna nas
ten kto kiedyś choć w jednej duszy
miłość rozniecił niech tu trwa.
Andrzej Lam:
O radości, iskro bogów,
Córo Elizejskich Pól,
Na świętości twojej progu
Śpiewa nam niebiański chór.
Twoja moc cudowna zaćmi
Zgubny podział, gorzkie łzy;
Wszyscy ludzie będą braćmi,
Gdy twe skrzydło w locie lśni.
Złączcie ręce, miliony!
Pokochajcie cały świat!
Bracia - Ojciec upragniony
Mieszka nad sklepieniem gwiazd.
Pierwszy przekład Antoniego Libery nawiązuje do oryginału Schillera:
Freude, schöner Götterfunken Tochter aus Elysium, Wir betreten feuer-trunken, Himmlische, dein Heiligtum!
Deine Zauber binden wieder Was die Mode streng geteilt; Alle Menschen werden Brüder, Wo dein sanfter Flügel weilt.
Seid umschlungen, Millionen! Diesen Kuss der ganzen Welt! Brüder, über'm Sternenzelt Muss ein lieber Vater wohnen. | O, radości, iskro święta, Łuno Elizejskich zórz, Spływasz na nas, niepojęta, Rozświetlając głębię dusz.
Twoja czarodziejska siła Łączy podzielony świat; Odkąd tylko nas olśniła, Człowiek człowiekowi - brat.
Więc podajmy sobie dłonie! Obejmijmy cały glob! Spójrzcie tam, w gwieździsty strop: Nad nim światło Ojca płonie. |
W wersji drugiej strofy pierwszej i chóru (wybranej przez Kulczyk Holding) Libera dokonał fundamentalno-ideologicznej zmiany, którą adresuje do konwentu Parlamentu Europejskiego, który nie chciał wprowadzić do preambuły pojęcia Boga i wartości chrześcijańskich. Otóż w Chórze zamiast eksperymentalno-scjentystyczno-pozytywistycznego "Spójrzcie" mamy teraz: "Wierzcie". Na poprzednią formułę francuscy niedowiarkowie mogliby odpowiedzieć "spojrzeliśmy, ale nic nie widzimy", na to - już takiej łatwej odpowiedzi nie znajdą.
O, radości, iskro święta,
Z Elizejskich, boskich stron!
O, niebiańska, niepojęta [nieobjęta],
Już idziemy przed twój tron.
Twoja magia znowu scala
Podzielony, gniewny świat;
A gdy miłość się rozpala,
Człowiek człowiekowi - brat.
A więc złączmy nasze dłonie,
Bracia z wszystkich wsi i miast!
Wierzcie, tam, na nieboskłonie
Ojciec czuwa pośród gwiazd.
Najtrafniejsza jest wersja trzecia Antoniego Libery, napisana 10 lipca 2004:
O, radości, iskro święta,
Jak rozgrzewasz serca nam!
Z Elizejskich słońc poczęta,
Wiedziesz do niebiańskich bram.
Twoja magia znowu scala
Podzielony, gniewny świat;
I już miłość się rozpala -
Człowiek człowiekowi - brat.
A więc złączmy nasze dłonie,
Przyjaciele z wszystkich miast!
Wierzcie, tam, na nieboskłonie
Ojciec czuwa pośród gwiazd.
Który przekład polskiej wersji hymnu Unii Europejskiej będzie przyjęty - zdecydują sami Polacy.
Zestawił: Władysław Serwatowski, IAM | |