Urodził się 24 lipca 1949 roku we wsi Medyniszki na Litwie z ojca Polaka i matki Litwinki. W latach 1964-68 uczęszczał do Szkoły Rzemiosł Artystycznych w Kownie, gdzie uczył się na wydziale artystycznego projektowania wyrobów ze skóry. Dyplom z wyróżnieniem otrzymał za okładki książkowe ze skóry. Studia artystyczne na wydziale malarstwa i grafiki rozpoczął w 1968 roku w Instytucie Sztuk Pięknych w Wilnie (dyplom w 1973 roku). Od 1980 roku mieszka w Warszawie.
Artysta zdobył wiele nagród na międzynarodowych wystawach i konkursach m.in. na Międzynarodowym Biennale Exlibrisu Współczesnego w Malborku (1973, 1975), Interexlibris we Frederikshavn (1979-82), Międzynarodowej Wystawie Ilustracji dla Dzieci w Bratysławie (1979, 1981), 9. Konkursie "Premio Europeo" (1982), 9. Międzynarodowym Biennale Plakatu w Warszawie (1984). W 1981 roku ilustrowana przez niego książka Król Kruków otrzymała nagrodę Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek jako najpiękniejsza książka roku. Za ilustracje dla dzieci artysta otrzymał w 1984 roku Nagrodę Prezesa Rady Ministrów, a w 1986 Grand Prix na Międzynarodowym Konkursie na Ilustrację Książkową dla dzieci w Barcelonie. W 1988 roku przyznano artyście nagrodę Amerykańskiej Krytyki Filmowej za plakat do filmu Janusza Kijowskiego Maskarada, a w Warszawie otrzymał Nagrodę im. Cypriana K. Norwida. W 1994 roku tygodnik "Polityka" przyznała artyście "Paszport" za całokształt twórczości. W 1999 roku Stasys otrzymał Złoty Medal na Polskim Biennale Plakatu w Katowicach. W 2000 roku artysta został uhonorowany litewskim Orderem Giedymina, zaś w 2001 roku litewską narodową nagrodą w dziedzinie sztuki.
Prace Stasysa Eidrigeviciusa znajdują się w zbiorach Muzeów Narodowych w Warszawie, Wrocławiu, Poznaniu i Szczecinie, w Muzeum Plakatu w Wilanowie, British Museum w Londynie, Museum of Modern Art w Nowym Jorku, National Library w Waszyngtonie, Creation Gallery w Tokio, Muzeum Watykańskim w Rzymie oraz zbiorach prywatnych na całym świecie.
W 1994 roku powstał film Andrzeja Papuzińskiego zatytułowany Siedem misteriów według Stasysa (Kamień, Wahadło, Pragnienie, Głód, Labirynt, Nadzieja, Wyzwolenie). W 2009 roku odbyła się premiera filmu Buzkaszi francuskiego reżysera Jacquesa Debsa, w którym w roli malarza wystąpił Stasys.
Twórczość Stasysa Eidrigeviciusa stanowi wyjątkową jedność, mimo używania przez artystę różnych technik przedstawiania. W sugestywnej wizji jego świata ważną rolę odgrywają symboliczne obrazy bytu. Sztuka ta wywodzi się w prostej linii z symbolizmu i surrealizmu, tworzy jednak unikalny, odrębny i spójny świat wywiedziony z wyobraźni artysty, który doczekał się określenia "pogodny mądrym smutkiem". Zaludniają go dzieci o wielkich oczach, osamotnione i wylęknione, a także ptaki, domowe zwierzęta, ożywione przedmioty, maski umieszczone w nostalgicznych pejzażach z dzieciństwa. Pełno w nim metafor, obsesyjnie powracających motywów, a przede wszystkim panuje w nim niezwykły nastrój, pełen głębokiej refleksji. Eidrigevicius tworzy plastyczny świat budując go z obrazów inspirowanych poetyckimi skojarzeniami i podświadomością, ale składający się z realiów wydobywanych z magazynu pamięci i wnikliwej obserwacji, opartej na intuicji i wyczuciu.
"Obserwuję uważnie ludzi wokół mnie. Przyglądam się ich twarzom, postaciom, ruchom. Z tych okruchów rzeczywistości nieustannie tworzę własny teatr gestów i sylwetek" - wyjaśniał w jednym z wywiadów artysta.
Przedstawia nam ten teatr za pośrednictwem swoich bohaterów, którzy przybierają postacie kukiełek o dużych oczach i kartoflanych nosach, przydrożnych strachów, ptaków z drewnianymi skrzydłami czy fruwających ludzi. Artysta buduje dla nich poetyckie sytuacje, spiętrzone w baśniowej logice, chociaż jego sztuka odnosi się do ludzkiego doświadczenia, emocji i moralności.
Stasys zaczynał od exlibrisów, małych form graficznych (akwaforta, akwatinta) i malarskich (gwasz, pastel). Jeszcze na studiach wystawiał realistyczne obrazy i graficzne ekslibrisy, w których to osiągnął niebywałe mistrzostwo. Często bywał nagradzany za biegłość warsztatową w technikach metalowych; w 1973 roku, kiedy był jeszcze studentem Instytutu Sztuk Pięknych w Wilnie, wziął udział w Biennale Exlibrisu w Malborku, gdzie otrzymał medal honorowy. To właśnie w tych miniaturach graficznych Eidrigevicius zaczął przedstawiać swój prywatny świat zapamiętany z dzieciństwa i opowiadany w bajkowej, nostalgicznej tonacji. Później, już w czasie pobytu w Polsce, pojawiły się ilustracje do książek, szczególnie dla dzieci, które przyniosły mu międzynarodowe uznanie. Pierwsze ilustracje artysta zaczął wykonywać jeszcze na Litwie, ale spotkał się tam z ingerencją cenzury. Do książki Robot i ćmy napisanej przez znaną litewską pisarkę Vytautę Zilinskaite Eidrigevicius wykonał ilustracje przedstawiające łyse dzieci. Wzbudziło to protest wydawcy i artysta musiał im domalować piękne, kręcone blond włosy. Tego typu incydenty wpłynęły na decyzję Stasysa o przeprowadzce do Polski. Artysta wniósł w świat literatury dla dzieci swoją własną, melancholijną wyobraźnię i metafory. Ilustracje traktuje zazwyczaj jak małe obrazy poświęcone dzieciom. Jego prace są dość odległe od treści, którą ilustruje, są jakby oddzielną historyjką i być może na tym polega ich wartość i odmienność. Ilustracje Eidrigevicius trafiły do elitarnych wydawnictw poświęconych grafice książkowej w Japonii, a także do prestiżowego, szwajcarskiego pisma "Graphis", który umieścił jego pracę na okładce. Wkrótce też znalazł się na liście 110 najwybitniejszych ilustratorów świata, którą ogłoszono w Japonii. Ważnym obszarem jego twórczości jest rysunek, doprowadzony przez artystę do perfekcji zarówno w formach kameralnych jak i monumentalnych. Stasys wykonuje też plakaty, przede wszystkim techniką pastelu, za które był wielokrotnie nagradzany. Język jego plakatów wywodzi się z rysunku, jest oszczędny ale mocny. Wywodzi się z ducha malarsko-metaforycznego, silnie naznaczonego indywidualizmem artysty. Wystawa plakatów Stasysa w Tokio w 1989 roku wzbudziła zainteresowanie jednego z najwybitniejszych grafików japońskich, Yusaku Kamekury i zaowocowała prezentacją w edycji luksusowego pisma "Creation" poświęconego osiągnięciom współczesnej grafiki.
Eidrigevicius posługuje się głównie rysunkiem, a jego warsztat jest zadziwiająco prosty: węgiel, kredki, pastele, czasami gwasz. Technikę pasteli artysta odkrył dla siebie w 1984 roku w Berlinie Zachodnim i stała się jednym z jego głównych środków wypowiedzi.
Ciekawym wątkiem w twórczości Eidrigeviciusa są portrety. Na przełomie lat 80. i 90. powstał Teatr Twarzy w technice pasteli, przedstawiający wizerunki twarzy w różnych stadiach jej odsłonięcia. Stasys rysował twarze skryte za półprzezroczystymi zasłonami, zabandażowane strzępami szmat, zakryte maskami z gliny lub papieru. Artysta maluje też portrety grupowe, odczytywane jako metafora relacji międzyludzkich (Kłótnia, Bracia).
W trzeci wymiar artysta wkroczył drewnianymi maskami i obiektami rozwiniętymi później w przestrzenne aranżacje parateatralne. Pierwsze maski rysowane pastelami Stasys łączył z korzeniami i powstały tzw. Smutki lub Rodzina. W Galerii Zapiecek artysta eksponował maski z szatami, które ożyły, gdy dzieci przeszły z nimi z pracowni artysty na Bednarskiej do galerii. Przestrzenne prace Eidrigeviciusa to oprócz malowanych masek także drewniane postacie z nieobrobionych desek, twarze malowana na kawałkach podniszczonej pilśni, grubo rzeźbione kamienie. Na wszystkich widnieją twarze - wizerunki człowieka.
Na początku lat 90. pojawiły się akcje - happeningi artysty o wymowie symbolicznej angażujące publiczność, jak podczas wystawy "Historia i Życie" w Teatrze Studio. W Kazimierzu nad Wisłą Eidrigevicius wykonywał akcję "Hommage a Vincent", która była w dużej mierze improwizacją. Z myślą o van Goghu artysta zbudował w polu "pokój" bez ścian, własnoręcznie wykonał łóżko, półkę, krzesło, coś w rodzaju konfesjonału do medytacji. Potem pomalował wszystko na słoneczny, jasny kolor. Akcja zamiast zaplanowanych 20 minut trwała ponad godzinę. W Krakowie, podczas retrospektywnej wystawy artysty, odbyła się akcja "Droga" (1992), w czasie której artysta zszedł na kolanach z drugiego piętra, układając przed sobą z deseczek coś w rodzaju torów i niosąc na plecach przywiezioną jeszcze z Litwy sztalugę, paletę i farby. W Olsztynie miała miejsce akcja "Niechciana książka" (1992), podczas której artysta zrobił mur z książek, na grzbietach których namalował portret.
W 1993 roku Eidrigevicius zadebiutował na scenie Teatru Studio w Warszawie utworem Biały jeleń, który sam wyreżyserował, zagrał w nim, wykonał scenografię, kostiumy i maski. Propozycja przyszła od Jerzego Grzegorzewskiego tuż po wystawie Stasysa "Historia i Życie" w Galerii Studio. Był to przedstawienie osnute na faktach biograficznych, artysta przywołał w nim pamięć o rodzicach, ożywił swoje wspomnienia z dzieciństwa, wprowadził postacie ze swojej sztuki. Narracja budowana była z symbolicznych scen, w których figury realnie istniejących osób wplecione były w relacje z bohaterami grafik i obrazów Eidrigeviciusa. W czasie każdego spektaklu powstawały rysunki, które stały się osobnym zbiorem prac, unikatową kolekcją. Po zakończeniu wystawiania sztuki Biały jeleń, artysta wystawiał rekwizyty, które mogły żyć własnym życiem, jako instalacje na wystawach.
Pod koniec lat 90. Stasys Eidrigevicious zainteresował się także fotografią jako medium wypowiedzi twórczej. Najpierw pojawiała się ona jako jeden z elementów w kilku jego instalacjach, zaś w 2000 roku artysta wykonał autonomiczne zdjęcia-obrazy. Ustawiał do nich żywe "manekiny" wyposażone w rekwizyty z papieru, najczęściej maski, reżyserował pozy i gesty modela, komponował kolorystykę prac. Tak powstały cykle Koło okna (2001), Biały pokój (2002), Paryż-Warszawa (2003), Mosty (2005) czy Nowe maski (2007).
"Szkicownik i aparat fotograficzny od 30 lat jest zawsze ze mną. Kiedyś fotografowałem rodziców, siostry, spotkanych ludzi. Teraz nakładam maskę modelowi i uwieczniam go w sytuacjach skrótowego myślenia przy pomocy prostych rekwizytów jak deska, koło, rama, krzesło itd. Jest to człowiek, który wyszedł ze szkicownika i staje się realnym świadkiem mojej reakcji na rzeczywistość" - wspominał artysta w jednym z wywiadów.
Fotografie Stasysa powiększone do dużych formatów, np. 175 x 120 cm, wydają się być obrazami o olbrzymim ładunku ekspresji. Tak też postrzega je sam artysta nazywając swoje zdjęcia "obrazami robionymi inną techniką"; do obrazów zbliża je też matowa powierzchnia papieru, ziarnista faktura i miękkie, przygaszone barwy. Starannie aranżowane sceny, czasami mroczne, czasami oniryczne, wywodzą się wprost z tajemniczego i baśniowego świata powołanego do życia siłą wyobraźni artysty. Są prostą kontynuacją jego obrazów, plakatów i rysunków, chociaż Stasys przyznaje się też do fascynacji sztuką Vermeera, Caravaggia, Velazqueza. Maski z groteskowo długimi nosami przykrywają twarze modeli, którzy noszą na głowach wielkie, papierowe stożki lub płaskie czerwone czapeczki. Nosy są ostre, czasami naszpikowane długimi kolcami, oplecione sznurkiem, a niekiedy wyglądają jak nadpalone kikuty. Postacie, wśród których pojawia się też sam autor, bywają półnagie lub zamotane w tkaniny przypominające chusty lub kitle. Jest wśród fotografii Stasysa także wiele męskich aktów, bo jak twierdzi sam artysta, "chcę w nich ukazać samego siebie". Dlatego też często daje im maski ze swoją twarzą.
Indywidualnym wystawom artysty towarzyszą często performance wykonywane podczas wernisażu. Stasys pokrywa ściany niewielkimi rysunkami, które następnie zmywa, podkreślając akcyjną i ulotną naturę sztuki.
W 2003 roku Stasys przygotował wystawę w Państwowej Galerii Sztuki w Sopocie zatytułowaną "Teraz. Stasys Eidrigevicius i syn Ignacy - instalacja multimedialna". Prezentacja składała się z instalacji, fotografii, rysunków, filmów i slajdów m.in. z podróży artystycznych. Istotną nowością był w niej udział syna artysty, który obrał go sobie jako temat artystycznej wypowiedzi: przedstawił serię fotografii, których bohaterem jest jego ojciec.
W tym samym roku Stasys przedstawił na wystawie "Theatrum Corporis" gigantyczną instalację Ściana ciszy (13 x 2,5 m). Na regale wykonanym z nieheblowanego drewna, ciągnącym się wzdłuż całej ściany galerii, artysta ustawił w pojedynczych kwaterach setki egzemplarzy odlewu własnej twarzy - odwzorowanej w formie maski pośmiertnej. Maski wykonane zostały z betonu, cementu, gliny, niektóre inkrustowane były kawałkami cegły i kamykami.
Parateatralne działanie Stasysa w przestrzeni miasta na Festiwalu Era Nowe Horyzonty we Wrocławiu (2006) zatytułowane Przemarsz żywych obrazów przyciągnęło tłum widzów. Udział w nim wzięli modele w maskach, którzy nieśli różnego rodzaju rekwizyty: rulony, kapelusze, drewniane formy znane z obrazów artysty.
Do prawdziwego teatru artysta powrócił po 14 latach autorskim spektaklem Drewniany człowiek (2007). Była to kontynuacja Białego jelenia, dopełnienie opowieści o życiu i twórczości artysty, o jego dzieciństwie na Litwie, o wspomnieniach związanych z rodzicami.
"To bardzo osobista opowieść. Ten drewniany człowiek to ja - niepasujący do XXI wieku, trzymający się gdzieś na uboczu, z dala od tłumu, nauczony cieszyć się najprostszymi sprawami" - tak komentował swoją sztukę sam artysta.
Dominującym elementem scenografii było ogromne, wywrócone drzewo o rozrośniętych korzeniach, które w metaforyczny sposób przedstawiają to, co konstytuuje człowieka i artystę. Wokół niego Stasys osnuł opowieść odgrywaną przez półnagich artystów wyposażonych w drewniane maski i symboliczne rekwizyty.
W 2008 roku na Nowej Scenie Teatru Starego w Krakowie wystawiono sztukę Terezin w reżyserii Zbigniewa Micha, do której scenografię przygotował Stasys.
W 2009 roku jury czwartej edycji Echigo-Tsumari Art Triennial, największej plenerowej imprezy artystycznej na świecie, wybrało do realizacji projekt Goście autorstwa Stasysa i dwóch polskich architektów: Krzysztofa Kołodziejskiego i Marka Witaszewskiego z pracowni A+D. Instalacja zaaranżowana przy drodze, w pagórkowatym pejzażu pól ryżowych, miała formę umocowanych w ziemi masztów żaglowca, na których powiewały reprodukcje obrazów Stasysa. Na trzech masztach o wysokości 14 metrów rozwieszono 33 obrazy z wizerunkami twarzy odbitymi na tkaninie wykonanej w fabryce kimon.
Kolejna, duża ekspozycja Stasysa "Ściana ciszy. Smutki" miała miejsce w tym samym roku w Muzeum Powstania Warszawskiego. Znalazło się na niej 570 ulepionych z gruzu masek przedstawiających ludzkie twarze oraz 50 podobizn wykonanych pastelami na drewnie.
"Wystawę otwierają zdjęcia z mojej rodzinnej Litwy, z mojego domu, którego już nie ma i pamięć o nim pozostała już tylko na fotografiach. I tę pamięć, dotyczącą tak bliskiego mieszkańcom tego miasta Powstania Warszawskiego, uwieczniłem w zrobionych z gruzu maskach przedstawiających ludzkie twarze, na których pęknięcia i rysy utrwaliły się jak wspomnienia" - mówił o idei wystawy Eidrigevicius.
Twórczości Stasysa poświęcono kilka pięknie wydanych albumów. W 1998 roku staraniem wydawnictwa Buffi z Bielska-Białej ukazała się publikacja o jego pastelach - zreprodukowano w niej prace, jakie powstały w latach 90. Tematem wiodącym są tu wariacje wokół motywu twarzy-maski, poprzedzone wstępem pióra Ryszarda Kapuścińskiego. Rok później z okazji wystawy retrospektywnej Stasysa w Krakowie ukazał się katalog-album zatytułowany Stasys 50. Monumentalna książka wydana przez IRSĘ zawiera ponad tysiąc ilustracji, m.in reprodukcji exlibrisów, grafik, plakatów i książek artysty. Swoją artystyczną kuchnię przedstawił Stasys w publikacji Casa di Stasys. Szkicownik słowno-obrazowy (PIW 2008). Oprócz reprodukcji licznych prac album zawiera fragmenty dziennika, który artysta prowadzi od roku 1997. Znajdują się w nim relacje z podróży artystycznych, zapiski dotyczące pracy nad kolejnymi projektami, ślady tropienia koncepcji i idei prowadzących do powstania kolejnych dzieł, a także relacje z życia codziennego i rodzinnego. Dużą część dziennika zajmują wspomnienia Stasysa sięgające czasów jego litewskiego dzieciństwa, historie związane z rodzicami, sąsiadami, opisy krajobrazów rodzinnej okolicy.
Autor: Ewa Gorządek, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie, maj 2006; aktualizacja: listopad 2009.
Wybrane wystawy indywidualne:
- 1979 - Galeria Krytyków, Warszawa
- 1982 - Galeria 2016, Neuchatel, Szwajcaria
- 1984 - Galerie Mesmer, Bazylea,
- 1986 - Galeria St. Xavier, Chicago
- 1986 - Galeria Zapiecek, Warszawa
- 1987 - Galeria NDA, Sapporo, Japonia
- 1988 - Muzeum Narodowe, Wrocław
- 1990 - Galeria Creation, Tokio
- 1992 - Galeria Studio, Warszawa
- 1992 - "Wystawa retrospektywna", BWA, Kraków
- 1993 - "Wystawa retrospektywna", Centrum Sztuki Współczesnej, Wilno
- 1995 - Galeria Sotheby, Sztokholm
- 1995 - "Ocon-o-Stasys", Museo Nacionale de la Estampa, Mexico City
- 1996 - Muzeum Sztuki, Mikkeli, Finlandia
- 1999 - Duńskie Muzeum Plakatu, Arhus, Dania
- 2000 - Muzeum Narodowe, Wilno
- 2002 - Muzeum Plakatu, Wilanów, Warszawa
- 2003 - City Gallery, Aki Town, Japonia
- 2003 - Galeria Artemis, Kraków
- 2003 - "Teraz. Stasys Eidrigevicius i syn Ignacy – instalacja multimedialna", Państwowa Galeria Sztuki, Sopot
- 2004 - Nord-Est Gallery, Strasburg, Francja
- 2004 - Thomas Masters Gallery, Chicago, USA
- 2004 - Poster Gallery, Tokushima, Japonia
- 2004 - "New Mask", Ciurlionis Museum, Kaunas, Litwa
- 2005 - Stadtmuseum, Gustrow, Niemcy
- 2005 - "Mosty", Galeria Zamkowa, Lublin
- 2005 - Stadtmuseum, Gustrow, Niemcy
- 2005 - "Mosty", Galeria Zamkowa, Lublin
- 2006 - "Niezniszczalne rymy", Muzeum Miejskie, Sandomierz
- 2007 - "Nowe maski", Galeria ZPAF, Warszawa
- 2007 - "Pinochio di Stasys", Angelica Gallery, Rzym, Włochy
- 2007 - Centre du Graphisme, Echiroles, Francja
- 2007 - Galeria BWA, Tarnów
- 2008 - "Prace najnowsze", Galeria BWA, Olsztyn
- 2008 - Michigan University, Ann Arbor, USA
- 2009 - Galerie Blue Square, Paryż, Francja
- 2009 - "Stasys i polityka", Muzeum Miejskie, Koszalin
- 2009 - "Ściana ciszy. Smutki", Muzeum Powstania Warszawskiego, Warszawa.