Polski rzeźbiarz, grafik i ilustrator czynny w Krakowie, reprezentant symbolizmu i nowego klasycyzmu. Urodzony w 1886 roku w Jarosławiu, zmarł w 1916 roku w Polskiej Górze na Wołyniu.
-
Edukację artystyczną rozpoczął w Szkole Przemysłowej we Lwowie. W latach 1901-03 przebywał w Zakopanem, gdzie uczęszczał do Szkoły Przemysłu Drzewnego. Naukę kontynuował w latach 1903-08 w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych pod kierunkiem Konstantego Laszczki i Józefa Pankiewicza.
W 1909 wydał "Tekę graficzną" zawierającą akwaforty i litografie. Studia uzupełnił w okresie 1909-11 w Paryżu, gdzie został członkiem-założycielem Polskiego Towarzystwa Literacko-Artystycznego. Pobyt we Włoszech pogłębił jego fascynację sztuką renesansu. Po powrocie do Krakowa w 1911 wstąpił do związku Architektura, Rzeźba, Malarstwo i Rzemiosło. W ramach programu Warsztatów Krakowskich propagował od 1913 ideę odrodzenia i nobilitacji sztuk użytkowych. Został przyjęty do grona członków Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka" skupiającego najwybitniejszych polskich twórców. Zajmował się działalnością literacką, uprawiał rzeźbę, grafikę oryginalną i ilustracyjną. Swe rzeźby i ryciny eksponował w warszawskim Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych (1908-14), krakowskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych (od 1911), Tarnopolu (1912) i Lwowie (od 1913). Swe prace prezentował ponadto na Salon d'Automne w Paryżu (1909-1911), w Wiedniu (1909), Antwerpii (1911) i Wenecji (1914). Indywidualne wystawy twórcy odbyły się w krakowskim TPSP (1919) i warszawskim Instytucie Propagandy Sztuki (1931). Na 1. Wystawie Współczesnej Polskiej Sztuki Religijnej w Krakowie w 1911 otrzymał I nagrodę za rzeźbę Immaculata i II nagrodę za plakietę "Matka Boska".
Rzeźbione przez Koniecznego popiersia i głowy portretowe wpisywały się w nurt neo-renesansu ("Zamknięte oczy"); kompozycje całopostaciowe, o gładkiej fakturze i syntetycznie traktowanych kształtach, niosły symboliczne przesłanie. Artysta wykonywał także nagrobki, projektował ołtarze i medale. Jako członek "Strzelca" i "Związku Walki Czynnej" w 1914 wstąpił w szeregi I Brygady Legionów; poległ na polu walki na Wołyniu.
Na wczesnej twórczości Koniecznego silne piętno odcisnęła rysunkowa sztuka Stanisława Wyspiańskiego. Bliskie poetyce mistrza są wizerunki melancholijnych dzieci oraz ekspresyjne, modelowane nerwową kreską portrety mężczyzn włączone do wydanego w 1909 graficznego portfolio. Do estetyki włoskiego quattrocenta nawiązują wielopostaciowe kompozycje o symbolicznej wymowie stylizowane na wzór płaskorzeźbionych fryzów ("Konne Katyrbońce"). Przejawiła się w nich inspirująca rola Wawelu, siedziby polskich królów pojmowanej jako ośrodek rodzimej kultury i ostoja narodowej tradycji; Wawelu, który zmonumentalizował Wyspiański kreując ideę polskiego Akropolis. Przywiązanie do Wawelu jako kulturowego wzorca znalazło potwierdzenie w autoportrecie Koniecznego parafrazującym renesansową główkę zdobiącą kaseton wawelskiego stropu ("Dawny portret", 1908). Archaizująca stylistyka ilustracji do "Iliady" Homera rysowanych przez Wyspiańskiego dała Koniecznemu impuls do stworzenia symbolicznych scen o stężonej, dramatycznej ekspresji ("Kruczy pęd"); płaskie, syntetycznie traktowane formy zamknięte są tu w wąskiej gamie szarości.
Stylistyczną cezurę w sztuce artysty wprowadził pobyt w Paryżu. Konieczny, inspirowany odradzającymi się tam klasycyzującymi tendencjami, wykonał w latach 1909-10 kilka akwafortowych wizerunków o archaizująco-dekoracyjnej stylistyce ("Popiersie młodej kobiety", 1909); w sposobie zakomponowania rycin widoczne są reminiscencje japonizującej estetyki ("Stojący chłopiec", 1909). Oszczędny, surowy modelunek i wyrazisty linearyzm cechujący nowoczesny drzeworyt paryski pojawił się parę lat później w rysunkach artysty ilustrujących "Na skalnym Podhalu" Kazimierza Przerwy-Tetmajera (1914).
Autor: Irena Kossowska, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, maj 2004.