Tomasz Popakul - Życie i twórczość | Artysta

Animator, muzyk, VJ, grafik. Jeden z najciekawszych młodych reżyserów filmów animowanych, twórca osobliwych światów i niepokojących historii.

Zdjęcie nagłówka

Szerokość zdjęcia

standardowy (1240 px)

Podpis obrazka

Tomasz Popakul, fot. Remi Urant / dzięki uprzejmości artysty

Tryb paralaksy

Off

Text positon

Center

Text color

#000000

Ustaw cały banner jako link

Off

Jak mówi, fascynacja rysunkiem i muzyką szły u niego w parze i wzajemnie się uzupełniały. Jako dziecko uwielbiał ilustrować utwory – swoje ulubione pozycje z płytoteki ojca, "Red" King Crimson i "Tiger Tiger" Duran Duran zilustrował w całości. Za swoje proto-filmy uważa historie, które powstawały w jego głowie podczas słuchania muzyki.

Inspirowały go też komiksy:

Cenię sobie twórczość Tadeusza Baranowskiego, który z perspektywy czasu wydaje mi się całkiem psychodeliczny. Do dziecięcej psychodelii zaliczyłbym też ilustrowaną ksiażkę "Bromba i inni" Macieja Wojtyszki. Dlaczego tego jeszcze nie zekranizowano? Przecież to są polskie pokemony!

Tworzyć animacje zaczął w liceum. Opowiadał:

Przełomowym momentem było poznanie programu 3DStudio MAX, który pokazał mi starszy kuzyn, do którego chodziłem na komputer. Do dziś mam piracką kopię z napisami cyrylicą, którą od niego dostałem. Mogę powiedzieć, że odmienił tym moje życie. Do dziś jestem wdzięczny też rosyjskim piratom. Jak inaczej jako chłopak z trzytysięcznej wsi mógłbym nauczyć się obsługi takiego programu albo w ogóle dowiedzieć się o jego istnieniu?

3D nauczył się metodą prób i błędów. Przez pierwszy rok wszystko robił z kulek – to było jedyne, na co pozwalały mu ówczesne zdolności modelowania. Pierwszą animację zrobił, bo miał doła i potrzebował powodu do wstawiania z łóżka. Mówi:

Proces tworzenia animacji może szczelnie wypełnić dowolną ilość czasu. Zamiast rozmyślać o swoim życiu, wstawałem z myślą o zrobieniu kolejnego ujęcia do filmu. Z dnia na dzień można obserwować postęp – bardzo powolny, ale jednak. To daje poczucie jakiejś sprawczości.

Popakul dostał się na animację w Szkole Filmowej w Łodzi; studiował tam również scenariopisarstwo. Jego film dyplomowy, "Ziegenort" (2013), zrobił furorę na festiwalach filmowych. Popakul zgarnął za niego kilkanaście nagród, zarówno w Polsce (m.in. nagrodę dla filmu animowanego na Nowych Horyzontach czy Nagrodę Główną dla najlepszego filmu animowanego na Krakowskim Festiwalu Filmowym), jak i za granicą (by wymienić tylko kilka: Grand Prix w Oberhausen czy nagrodę dla najlepszej animacji na Brooklyn Film Festival).

Trudno się dziwić – "Ziegenort" to wciągająca historia o dojrzewaniu. Głównym bohaterem jest młody chłopak, który jest przez ojca przyuczany do zawodu rybaka. Od razu wiemy jednak, że ta inicjacja w dorosłość nie będzie łatwa – chłopiec ma niepokojąco rybią twarz… W "Ziegenort" Popakulowi udało się w kilku scenach zamknąć towarzyszący dorastaniu niepokój. Zbudował dopracowany w detalach, czarno-biały świat, momentami rozbłyskujący jedynie zielenią i czerwienią, podszyty grozą, ale i zabawny – jak widoczny w animacji w pewnym momencie na murze napis "Lepiej być panem w piekle niż być sługą w niebie". Tytuł filmu, Ziegenort, to przedwojenna nazwa rodzinnej wsi Popakula – leżącej w województwie zachodniopomorskim Trzebieży.

W 2014 roku był jedną z trzech osób, które zostały wyselekcjonowane do odbycia rezydencji Animation Artist in Residence Tokyo zorganizowanej przez Japan Image Council. Zrealizował wtedy swój kolejny film – "Black" (polski tytuł: "Czerń"). To historia dwójki japońskich astronautów, obserwujących z kosmosu wojnę atomową, która wybuchła na Ziemi. Animacja – znów – jest czarno-biała. "Black" pokazywane było na festiwalu w Sundance.

Niezwykle kolorowy jest za to świat kolejnej animacji Popakula – "Acid Rain" (2019). Jak mówił sam twórca, chciał stworzyć film tak kolorowy, jak to tylko możliwe – stworzenie dwóch palet kolorystycznych okazało się czasochłonnym wyzwaniem. Dlaczego dwóch? Jedna, przytłumiona, potrzebna była do wykreowania wschodnioeuropejskiego, postkomunistycznego miasta, druga – fluorescencyjna – do stworzenia świata rave'ów, do którego główna bohaterka ucieka z przypadkowo poznanym Chudym. Jak mówił animator:

"Acid Rain" wynika z mojej fascynacji subkulturą rave i jej ikonografią, zwłaszcza wczesnymi latami tej sceny. W filmie chciałem oddać mieszane uczucia fascynacji i obrzydzenia, poczucia wspólnoty i alienacji w tłumie. Zależało mi, by pokazać naiwną duchowość i niski ludzki "brud", naturę i cywilizację oraz głód kolorów i szarą codzienność w postkomunistycznym krajobrazie Europy Wschodniej.

"Acid Rain" powtórzył sukces dyplomu Popakula, zgarniając liczne nagrody. Był pokazywany na ponad 40 festiwalach na świecie, włączając w to – ponownie – prestiżowy festiwal Sundance.

Popakul ma na koncie też m.in. pracę wideo "My Little Angel" pokazywaną w Filharmonii im. Mieczysława Karłowicza w Szczecinie, pracę "Krzaki, w których mieszkali nasi przodkowie" zrealizowaną w ramach pleneru artystycznego na Białorusi czy krótką animację "Dżennet", która powstała na zamówienie Muzeum Emigracji w Gdyni i jest zainspirowana losami Dżennet Dżabagi-Skibniewskiej – urodzonej w ZSRR Tatarki i muzułmanki, która z wyboru stała się Gdynianką i polską żołnierką podczas II wojny światowej.

Popakul był też jednym z twórców i twórczyń zaproszonych do współtworzenia polskiej edycji antologii filmowej "W domu" – zainicjowanego przez stację HBO projektu, w ramach którego reżyserzy i reżyserki mieli za zadanie stworzyć w pandemicznej rzeczywistości krótkometrażowe filmy odnoszące się do sytuacji przymusowego zamknięcia i izolacji. Popakul stworzył na potrzeby antologii animację zatytułowaną "Księżyc". Jak czytamy w eksplikacji reżyserskiej: "Z jednej strony apokalipsa, z drugiej strony dzień jak co dzień. Na jakiejś niewidocznej warstwie pulsuje coś dziwnego".

"Zima" w reżyserii Tomasza Popakula [galeria]

Styl wyświetlania galerii

wyświetl slajdy

Popakul mówił "Gazecie Wyborczej":

Niepokój jest uczuciem, które czuję najsilniej, i staram się odzwierciedlić ten obraz świata w moich filmach. Niepokój jest czymś innym niż strach, jest bardziej metafizyczny, ciężko przekładalny na racjonalne rozumowanie i słowa. Dlatego sztuka dobrze nadaje się do jego przedstawienia.

Do swoich inspiracji zalicza Polską Szkołę Plakatu, plakat japoński, niezależny czarno-biały komiks, teenage movies Harmony’ego Korine’a czy Todda Solondza, ale też teatr telewizji, który jako dziecko oglądał z mamą – jak mówi, nauczył go, że skromna inscenizacja nie przeszkadza wiele opowiedzieć.

O planach na przyszłość mówi:

Chciałbym zrobić film o grupie anarcho-ekologów, którzy czytając manifest Unabombera, czyli Teda Kaczyńskiego, stwierdzają, że miał sporo racji. Film były pewnie kontrowersyjny i niepoprawny polityczne, ale w sztuce wszystko wolno. Chciałbym, żeby widzowie w bezpiecznej sali kinowej rozważyli pewne kwestie. No i zrealizować marzenie z dzieciństwa – zrobić film z wielkimi robotami. Może połączę to w jedno: "Anarcho-ekolodzy kontra wielkie roboty".

Jako muzyk tworzy pod pseudonimem Astma. Sam określa swoją muzykę jako "tekno art brut" lub "doom dada". Od początku współpracował z Justyną Banaszczyk (FOQL) w różnych projektach – noisowymi Void i Beth, electroclashowym Ebola Collective oraz improwizacyjnym trio Osty.

Debiutancki album – "Anekumena" – wydał w 2016 roku na karcie pamięci SD w labelu Audile Snow. Drugi album, "Koniec Antropocenu", ukazał się na kasecie nakładem Pointless Geometry, również w 2016 roku. W 2019 roku w IA ukazał się trzeci album Astmy – "Mountain Scream". W tym polu Popakul działa nie tylko jako twórca muzyki, ale również teledysków (m.in. dla labelu Brutaż) oraz okładek (dla Pointless Geometry).

polska animacja

sundance film festival