Początki
Kwartet powstał w 1998 roku w warszawskiej Akademii Muzycznej, gdzie pracował pod kierunkiem prof. Ryszarda Duzia z Kwartetu Wilanów. W jego skład weszli: Izabella Szałaj-Zimak (I skrzypce), Elwira Przybyłowska (II skrzypce), Paweł Czarny (altówka) oraz Michał Pepol (wiolonczela). O artystycznej tożsamości zespołu zdecydowały podyplomowe studia w klasie mistrzów z Alban Berg Quartett w Kolonii (2001–2004). Wśród muzycznych patronów zespołu ważne miejsce zajmują także członkowie kwartetów Camerata, Amadeus i Chilingirian.
Przełomem w karierze kwartetu było zaproszenie do prestiżowego programu BBC New Generation Artists (2004–2006), promującego najbardziej utalentowanych młodych muzyków z całego świata. Promocja ta obejmowała udział w festiwalach, rejestracje i transmisje radiowe koncertów, sesje nagraniowe i wspólne występy z innymi artystami programu. Od 2012 roku RSQ jest kwartetem rezydującym Queen’s University w Belfaście. Regularnie prowadzi własne kursy mistrzowskie w pałacu w Rybnej, zapraszany jest też do prowadzenia letnich kursów w Dartington oraz Lake District Summer School (Wielka Brytania). Został uhonorowany Nagrodą Specjalną Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego ''w uznaniu zasług dla kultury polskiej''.
Kwartesencja
Od 2004 roku RSQ organizuje w Warszawie cykl koncertów Kwartesencja. Obok klasyki ważne miejsce zajmuje tu nowa muzyka: dużym echem odbiły się prezentowane na festiwalu interpretacje utworów Henryka Mikołaja Góreckiego czy George’a Crumba. Z myślą o Kwartecie nowe utwory piszą Paweł Szymański, Wojciech Blecharz i Andrzej Kwieciński. Podczas Kwartesencji miały też miejsce premiery wspólnych przedsięwzięć zespołu z artystami innych dziedzin muzyki, m.in. Kayah, Krzysztofem Herdzinem, Smolikiem, DJ Lenarem i Kapelą ze Wsi Warszawa. ''Pomysł czwórki młodych artystów na intymne spotkania ze świetną muzyką okazał się strzałem w dziesiątkę'' – pisała o festiwalu "Gazeta Wyborcza".
Koncerty i festiwale
Royal String Quartet regularnie gości na wielu renomowanych festiwalach w kraju i za granicą, m.in.: Festiwalu Mozartowskim, Wielkanocnym Festiwalu Beethovena oraz Festiwalu Pianistycznym w Warszawie, Sacrum Profanum, Wratislavia Cantans, a także na festiwalach BBC Proms, City of London, szkocki East Neuk, Lichfield, Aldeburgh, Pulse, irlandzki West Cork Music, Trasimeno - festiwal Angeli Hewitt w Umbrii we Włoszech, Next Generation w Dortmundzie, Musikfesttage we Frankfurcie, Valloires i Classique au Vert we Francji oraz australijski Perth International Arts Festiwal. Niezwykłym wydarzeniem w karierze kwartetu był też specjalny koncert dla Królowej Brytyjskiej Elżbiety II w Londynie w maju 2004 roku.
Royal String Quartet koncertuje z wybitnymi artystami. Są wśród nich: Angela Hewitt, Thomas Allen, Ann Murray, Mark Padmore, Antoine Tamestit, Christian Poltéra, Emmanuelle Bertrand, Laurence Power, Freddy Kempf, Cédric Tiberghien, Martin Fröst, Nicholas Daniel, Tzimon Barto, Cédric Pescia, Simon Lepper, Llyr Williams, Ronald van Spaendonck, Ronan Collett, Ula Ulijona, Klaudiusz Baran, Tomasz Strahl, Wojciech Świtała, Maciej Grzybowski i Michał Nagy oraz kwartety Skampa, Camerata, Śląski i Psophos. Zespół wielokrotnie występował w Wigmore Hall i Cadogan Hall w Londynie, Concertgebouw w Amsterdamie, Bridgewater Hall w Manchesterze, National Gallery of Art w Waszyngtonie, Le Grand Theatre w Bordeaux, Sali im. Martinu w Pradze, Palais des Beaux-Arts w Brukseli, wiedeńskim Konzerthausie, Filharmonii Sztokholmskiej, a także w Studiu im. Witolda Lutosławskiego, Filharmonii Narodowej i na Zamku Królewskim w Warszawie oraz w filharmoniach w Krakowie, Łodzi, Kielcach i Jeleniej Górze. Koncerty kwartetu transmitowane były przez Program 2 Polskiego Radia, BBC 3 oraz wiele innych rozgłośni europejskich, a także telewizję MEZZO.
Royal String Quartet, fot. materiały prasowe zespołu Nagrania
W styczniu 2009 roku ukazała się pierwsza międzynarodowa płyta kwartetu nagrana dla prestiżowej wytwórni Hyperion, na której znalazły się oba kwartety Karola Szymanowskiego oraz mało znany kwartet Ludomira Różyckiego. Zespół ma swym dorobku kilkanaście płyt. "Haydn, Mozart, Beethoven" – debiutancki album nagrany dla firmy DUX, nominowany do nagrody Fryderyk w 2002 roku. Płyta "Astor Piazzolla – Tango", wydana przez Sony Classical, otrzymała nagrodę Fryderyk 2003 w kategorii muzyki kameralnej. Kolejne dwie - z kwartetami Stanisława Moniuszki, Karola Szymanowskiego i Grażyny Bacewicz oraz kwintetem fortepianowym Zarębskiego – wydane zostały przez firmę BeArTon w 2006 roku i otrzymały trzy nominacje do Fryderyków w kategoriach Muzyka kameralna oraz Najwybitniejsze nagranie muzyki polskiej.
Kolejne płyty Kwartetu wychodziły nakładem Hyperionu. W 2009 roku ukazał się album ''Szymanowski: String Quartets Nos 1 & 2 / Różycki: String Quartet'' (otrzymał Fryderyka 2010 w katergorii ''Album roku, muzyka kameralna''); dwa lata później premierę miała płyta ''Górecki: The Three String Quartets'' (nominowany w dwóch kategoriach do Fryderyków). Kolejne nagrania dla Hyperionu poświęcone były muzyce nowej: ''Penderecki & Lutosławski: String Quartets'' w 2013 roku oraz ''Szymański i Mykietyn'' w 2015 roku, obydwie były nominowane do Fryderyków. Z innych nagrań RSQ warto wymienić płyty nagrane wspólnie z Kayah (''Kayah & Royal Quartet'' w 2010 roku) i Stanisławą Celińską (''Nowa Warszawa'' w 2012 roku).
W 2017 roku kwartet aktywnie uczestniczył w postawaniu płyty Wojtka Blecharza "Liminal Studies", na której wykonał tytułową kompozycję w trzech częściach. Album, zawierający także wykonanie utworu "September – the next reading" w interpretacji Barbary Majewskiej i kwartetu Kwadrofonik, w 2017 roku był nominowany do Fryderyka w kategorii Album roku muzyka współczesna.
Z kolei w 2023 roku RSQ wydał płytę "Nowak Mykietyn Wojciechowski" zawierającą trzy nowe utwory napisane przez kompozytorów specjalnie z myślą o kwartecie. Zaprezentowane na kolejnych odsłonach festiwalu Kwartesencje utwory – III Kwartet smyczkowy Aleksandra Nowaka, IV kwartet smyczkowy Pawła Mykietyna oraz "Magenta" na kwartet smyczkowy i elektronikę Sławomira Wojciechowskiego – nie były wcześniej nagrywane, a album RSQ to ich fonograficzna premiera.
Nagrody
Prasa określa zespół w samych superlatywach, a opinie te potwierdzają liczne nagrody zdobyte na międzynarodowych konkursach. Zespół otrzymał m.in. I nagrodę oraz Grand Prix w Casale Monferrato (2000), II nagrodę w Krakowie (2003), Nagrodę Specjalną Jury w Kuhmo w Finlandii (2004) oraz III nagrodę w kanadyjskim Banff (2004).
"Najbardziej zapadł w pamięć polski Kwartet Royal, którego grę cechuje muzyczna inteligencja i finezja" – tak o konkursowych występach Royal String Quartet pisano w magazynie "The Strad" (styczeń 2005).
Równie entuzjastycznie przyjmowane są przez krytykę występy zespołu w najważniejszych europejskich salach koncertowych:
"Ten koncert był dowodem na niezwykłą wszechstronność utalentowanego kwartetu (...) Zespół osiągnął pełnię wyważenia, dobrego smaku i wrażliwości" ("Daily Telegrach", recenzja koncertu w Wigmore Hall, 2005).
Kwartet był dziewięciokrotnie nominowany do nagrody Fryderyków, otrzymał ją dwa razy (w 2003 za płytę ''Piazzolla: Tango'' i 2010 za album z nagraniami kwartetów Szymanowskiego i Różyckiego). Wśród innych wyróżnień przyznanych kwartetowi warto wymienić nagrodę fundacji Borletti-Buitoni, którą honorowani są wybitni młodzi muzycy u progu światowej kariery (2005) oraz Nagrodę Specjalną Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego "w uznaniu zasług dla kultury polskiej" (2007). W kwietniu 2007 Royal String Quartet znalazł się wśród trzech finalistów nominowanych do prestiżowej nagrody Royal Philharmonic Society - najważniejszego brytyjskiego wyróżnienia przyznawanego od 1871 roku.
Dyskografia
- ''Haydn, Mozart, Beethoven'', DUX, 2002
- ''Moniuszko, Szymanowski, Bacewicz'', BeArTon, 2006
- ''Mendelssohn: Octet / Schubert: Trout Quintet'' (z Psophos Quartet), BBC Music, 2006
- ''The Best of Juliusz Zarębski'' (z Wojciechem Świtałą), BeArTon, 2006
- ''Szymanowski: String Quartets Nos 1 & 2 / Różycki: String Quartet'', Hyperion, 2009
- ''Fantazja na tematy IV Kwartetu Smyczkowego Grażyny Bacewicz'' (z Krzysztofem Herdzinem, Cezarym Konradem, Robertem Kubiszynem, Michałem Kulentym i Pawłem Gusnarem), Polskie Radio 2009
- ''Kayah & Royal Quartet'', Kayax, 2010
- ''Górecki: The Three String Quartets'', Hyperion, 2011
- ''Nowa Warszawa'' (ze Stanisławą Celińską i Bartkiem Wąsikiem), Nowy Teatr, 2012
- ''Penderecki & Lutosławski: String Quartets'', Hyperion, 2013
- ''Szymański, Mykietyn'', Hyperion, 2015
- "Kwieciński", Bôłt Records, 2017
- "Blecharz", Bôłt Records, 2017
- "MacMillan", Hyperion Records, 2018
- "Nowak Mykietyn Wojciechowski", CD Accord 2023
Źródło: opracowanie na podstawie materiałów nadesłanych; aktualizacja: październik 2008; czerwiec 2024.
