Capella Cracoviensis powstała w 1970 roku z inicjatywy ówczesnego dyrektora Filharmonii Krakowskiej Jerzego Katlewicza, który dzieło tworzenia przy instytucji zespołu specjalizującego się w wykonywaniu muzyki dawnej powierzył Stanisławowi Gałońskiemu. Z biegiem lat Capella Cracoviensis usamodzielniła się organizacyjnie, grając różnorodny repertuar od średniowiecza po prawykonania muzyki współczesnej. Od listopada 2008 roku dyrektorem naczelnym i artystycznym ansamblu jest Jan Tomasz Adamus.
Chór kameralny i orkiestra Capella Cracoviensis wykonuje repertuar od renesansowej polifonii po wczesnoromantyczne opery na instrumentach z epoki i przy użyciu historycznych praktyk wykonawczych. Zespół jest gościem wielu ważnych festiwali i sal koncertowych: Concertgebouw Amsterdam, Bachfest Leipzig, SWR Festspiele Schwetzingen, Händel Festspiele Halle, Haydn Festspiele Brühl, Opéra Royal Versailles, Theater an der Wien, NOSPR Katowice, Filharmonia Szczecin, Misteria Paschalia Kraków. Gośćmi zespołu byli m. in.: Evelino Pidó, Christophe Rousset, Alessandro Moccia, Giuliano Carmignola, Paul Goodwin, Andrew Parrott, Paul McCreesh. Capella Cracoviensis koncertowała w większości krajów Europy (łącznie z Watykanem, gdzie dała specjalny koncert dla Papieża Jana Pawła II i Kurii Rzymskiej), oraz w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Japonii, Korei Południowej i na Tajwanie.
Jednym z największych sukcesów Capelli Cracoviensis było wykonanie w sierpniu 2016 roku w Krakowie w jeden dzień na historycznych instrumentach kompletu symfonii Beethovena z transmisją radiową na żywo. Wystąpiło 90 instrumentalistów, 44 śpiewaków i 5 dyrygentów z 14 krajów, na widowni zasiadło łącznie 2300 osób. W maju 2018 Capella Cracoviensis rozpoczęła 6-letni projekt "Haydn – wszystkie symfonie 2018-2023" obejmujący koncerty oraz nagrania na żywo.
Ostatnie dokonania zespołu to m. in. pierwsze polskie wykonanie dzieł Wagnera na historycznych instrumentach z udziałem Waltraud Meier (Wesendonck-Lieder) oraz nagrania oper Pergolesiego i Porpory (nagrodzona Diapason d’Or) dla wytwórni Decca. Inne nagrania płytowe to m. in. Te Deum / Lully & Charpentier z zespołem Le Poème Harmonique (dyr. Vincent Dumestre) oraz motety Bacha (dyr. Fabio Bonizzoni) dla wytwórni Alpha, a także Koncert fortepianowy f-moll i Symfonia niedokończona Schuberta (Klimsiak / Adamus) dla AviMusic.
Capella Cracoviensis zrealizowała sceniczne wersje oper: "Amadigi" Händla, "Wesele Figara" Mozarta czy "Orfeo ed Euridice" Glucka, a także sceniczne projekty specjalne: madrygały Monteverdiego w barze mlecznym, pieśni chóralne Mendelssohna w lesie, Sen Nocy Letniej Mendelssohna z udziałem dzieci z dysfunkcjami wzroku w roli aktorów, czy "mozart requiem karaoke" w reżyserii Cezarego Tomaszewskiego.
Źródło: Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich i materiały zespołu, oprac. AG, 3.12.2013, aktualizacja AW, kwiecień 2015; FL maj 2020.
