Agnieszka Bresler - Życie i twórczość | Artysta

Twierdzi, że feminizmu i otwartości nauczyła się od osadzonych w zakładach karnych kobiet i mężczyzn. To właśnie tworzenie teatru z osobami z wyrokiem stało się dla niej sednem jej reżyserskiej i aktorskiej pracy.

Zdjęcie nagłówka

Szerokość zdjęcia

standardowy (1240 px)

Podpis obrazka

Agnieszka Bresler, fot. Janusz Krzeszowski / dzięki uprzejmości artystki

Tryb paralaksy

Off

Text positon

Center

Text color

#000000

Studiowała w Anglii (aktorstwo na Manchester Metropolitan University) i Szkocji (teatr fizyczny na Adam Smith College), występowała na scenach w Mediolanie, Edynburgu czy Londynie i prowadziła polski zespół teatralny Gappad Theatre (2006–2011) czerpiący z polskiej tradycji teatru fizycznego i pracy kolektywnej. Mimo rozwijającej się zagranicznej kariery, zdecydowała jednak związać swoje dalsze artystyczne losy z Polską. W 2012 zaczęła współtworzyć i współprowadzić Fundację Jubilo (powstałą w środowisku aktorów związanych z Teatrem Pieśń Kozła), która za swój cel obrała angażowanie w działania teatralne osób zagrożonych wykluczeniem. Jak mówi artystka, łączenie twórczości z aktywnością prospołeczną okazało się dla niej najlepszym i najbardziej wzbogacającym modelem pracy. Z Fundacją związana była do 2017 roku. Przez kilka lat współpracy z Jubilo zaangażowana była w projekty z udziałem osób z doświadczeniem choroby psychicznej, dzieci z koczowisk romskich, osób z niepełnosprawnościami i pozostających w kryzysie bezdomności. Z czasem głównym obszarem jej pracy stały się zakłady karne. Jak podkreśliła artystka w swoim tekście opublikowanym w Pamiętniku Teatralnym, nadrzędną ideą przyświecającą jej zaangażowaniu w przeciwdyskryminacyjne działania artystyczne była chęć upodmiotowienia tych, którzy na co dzień funkcjonują na marginesie społeczeństwa:

Niedostrzeganie w społeczeństwie obecności określonych grup osób i związany z nim brak dialogu z nimi prowadzą do pogłębiającego się wyobcowania, ustanowienia podziałów społecznych oraz ignorancji i niewiedzy po obu stronach murów.

W 2014 roku w Zakładzie Karnym nr 1 we Wrocławiu zainaugurowano współprowadzony przez Bresler projekt "Odkluczanie" przeznaczony dla mężczyzn przebywających na oddziałach zamkniętych i półotwartych, w ramach którego powstały spektakle "Odzwierciedlenie" i "Kain" – przy pierwszym artystka pracowała jako współreżyserka i autorka scenariusza, przy drugim jako dramaturżka. "Odzwierciedlenie", spektakl będący efektem długiego, kolektywnego procesu, zajął I miejsce na IV Ogólnopolskim Konkursie Więziennej Twórczości Teatralnej w Poznaniu oraz otrzymał Nagrodę Główną XXVI Ogólnopolskiego i XIV Międzynarodowego Przeglądu Sztuki Więziennej w Sztumie.

Od 2017 roku artystka pracuje także z kobietami osadzonym w Zakładzie Karnym w Krzywańcu niedaleko Zielonej Góry. Rozmowy z przebywającym na oddziale żeńskim osobami stanowiły część inspiracji dla scenariusza monodramu "Kobietostan. Chór na jedną aktorkę". W spektaklu wyreżyserowanym przez Joannę Lewicką i zaprezentowanym po raz pierwszy w 2018 roku Bresler odegrała rolę "medium" skupiającego wielogłos wykluczonych społecznie kobiet – nie tylko osadzonych, ale także mieszkanek schroniska dla bezdomnych kobiet i matek. "Kobietostan" jest także – a może przede wszystkim – nazwą projektu prowadzonego przez artystkę od 2016 roku. W 2018 roku projekt przekształcił się w kolektyw twórczy (którego owocem był właśnie monodram), a rok później w stowarzyszenie, którego prezeską została Bresler. Skupienie na kwestii kobiecej jest rezultatem refleksji dotyczącej problemu podwójnego wykluczenia kobiet – ze względu na płeć oraz status społeczno–ekonomiczny.

Z osadzonymi w Krzywańcu stworzyła także spektakl "Maria K." inspirowany biografią transpłciowego poety Piotra Własta urodzonego jako Maria Komornicka oraz "Wiera Gra" bazujący na historii żydowskiej piosenkarki i aktorki Wiery Gran. W 2019 i 2020 roku Bresler razem z grupą współpracowniczek i współpracowników w ramach prowadzonego przez Instytut Teatralny programu "Lato w Teatrze" zrealizowała projekty łączące mieszkanki zakładu w Krzywańcu z ich dziećmi. Nawet pandemia nie pokrzyżowała planów na integrację w ramach "Lata w Teatrze" – Bresler razem ze swoim zespołem wpadła na pomysł, by stworzyć – jak samo to określiła – "wersję korespondencyjno-zdalno-objazdową".

Bresler podkreśla, jak ważne jest, by nie tylko zdjąć z osadzonych odium wykluczenia, ale i przekazać im część sprawczości w ramach procesu ponownej integracji ze społeczeństwem. W tym kontekście niezwykle istotną rolę odegrać może planowane Centrum Sztuki Osadzonych, które powstać ma w w jednym z budynków na terenie Zakładu Karnego w Krzywańcu. W Centrum odpowiedzialność za różne aspekty funkcjonowania placówki – nie tylko te ściśle artystyczne – przejąć mieliby sami osadzeni i osadzone. Sztuka, skupiając przecież nie tylko artystów, ale i pracowników technicznych, stałaby się przestrzenią zmiany, inkubatorem nowych umiejętności.

Bresler była nominowana do wrocławskiej nagrody kulturalnej WARTO przyznawanej przez Gazetę Wyborczą (2019), znalazła się także wśród 30 Kreatywnych Wrocławia (2018) oraz została Stypendystką Prezydenta Wrocławia (2020). W 2019 roku jej wystąpienie pt. "Zbrodnia a kara. Teatr, który burzy mury i zdejmuje maski" znalazło się w programie konferencji TEDx zorganizowanego na Politechnice Wrocławskiej.

Źródła: wroclaw.pl, grotowski-institute.pl, A. Bresler ">>Odkluczanie" i "Kobietostan<<. Kolektywny charakter pracy teatralnej osób pozbawionych wolności", cargocollective.com/gappadtheatre. Czerwiec 2020.

agnieszka bresler

teatr w więzieniu

zakład karny w krzywańcu

resocjalizacja poprzez teatr

centrum sztuki osadzonych