"Dzieje Nowosielskiego skupiają jak w soczewce najważniejsze rozterki i dramaty mieszkańców tego zakątka Europy XX wieku. (...) Warto poznać źródła, z których wypływa jego myśl i sztuka, pochylić się nad nieprostym losem tego wielkiego artysty i pięknego, choć tragicznego człowieka" - pisze Krystyna Czerni we wstępie do "Nietoperza w świątyni".
Tytuł książki autorka zaczerpnęła ze zdania Tadeusza Różewicza:
"Malarstwo Nowosielskiego to malarstwo rozpięte na ramionach miłości 'niebiańskiej' i miłości 'ziemskiej'. Rozdarty przez te dwie miłości malarz przypomina czasem anioła, a czasem nietoperza wiszącego w podziemiach opuszczonej świątyni."
Czerni szczegółowo opisuje drogę twórczą i działalność pedagogiczną Nowosielskiego, nie pomija też jego spraw osobistych, nawet tych drażliwych, jak uzależnienie od alkoholu.
"Ta książka to wielka sprawa: biografia napisana tak odważnie i jednocześnie z taką czułością. Z troską o każdy detal, każdy cień, cierń. Przy tym prosto, przezroczyście, bez retorycznej nadwyżki. Z tych powodów zresztą to lektura bolesna. Nic nam, czytelnikom, nie zostaje oszczędzone" - pisze w recenzji wydawniczej Wojciech Bonowicz.
Dorota Jarecka na łamach "Gazety Wyborczej" określiła biografię Jerzego Nowosielskiego autorstwa Czerni mianem "rewelacyjnej":
"Ta książka jest rewelacją z kilku powodów. Krystyna Czerni, autorka kilku publikacji o sztuce Nowosielskiego, zbadała jego życie na wylot. Postawiła nogę w miejscach, gdzie artysta żył i tworzył - a był to nie tylko Kraków, ale też Lwów i Łódź stanowiąca aż dwunastoletni epizod w życiu tego krakowianina. Nie muszę dodawać, że Czerni zobaczyła wszystkie świątynie, jakie dekorował, i jedną, którą zaprojektował w całości (greckokatolicka cerkiew w Białym Borze). Przeczytała chyba całą literaturę, od książek po drobne recenzje, rozmawiała z rodziną, przyjaciółmi, świadkami. Obszar, jaki objęła, jest imponujący. (...)
Książka pisana jest w czasie teraźniejszym, ze świadomością, że artysta być może zdąży ją jeszcze przeczytać. Nie narusza jego czci. Stawia go wysoko: jako malarza, pisarza, myśliciela. Jednocześnie odbrązawia - pokazuje człowieka uwikłanego, chorego, bezradnego, słabego."
Z kolei Dariusz Czaja w "Tygodniku Powszechnym" napisał:
"Muszę to powiedzieć: tej biografii się wierzy. I to od samego początku. Jest w niej obecna jakaś elementarna pokora. Autorka nie stara się zdominować bohatera swojej opowieści ani błysnąć formą na jego tle. Atutem tej wielowątkowej narracji - oprócz widocznego gołym okiem bogactwa faktograficznego - jest prostota. Prostota serca i prostota języka. I może to czystość intencji. To pewnie dlatego czytając o ciemnych stronach żywota malarza, nie dostajemy niezdrowych wypieków, ale uaktywniamy w sobie, głęboko czasem schowane, pokłady współczucia. (...)
Z pewnością unika autorka pułapki ekstremizmu. Nie jest to ani namolna hagiografia ('wszystko, co Nowosielski namalował, to niekwestionowane arcydzieła'), ani jałowa demitologizacja ('pora wreszcie tę farbowaną wielkość strącić z cokołu'). Czerni nie pisze na kolanach ani nie formułuje swoich tez z wysokości katedry. Rozmawia z malarzem, by tak rzec, twarzą w twarz."
Krystyna Czerni - pisarka, krytyk i historyk sztuki. Ma na swoim koncie wiele publikacji adresowanych i do koneserów, i do początkujących entuzjastów sztuki (m.in. "Rezerwat sztuki: tropami artystów polskich XX wieku", "Tadeusz Kantor. Malarstwo i teatr - przewodnik po twórczości artysty", a także liczne tomy z kolekcji "Wielcy malarze"). Wiele z nich poświęciła Nowosielskiemu. W ostatnich latach opracowała album jego malarstwa, korespondencję z Tadeuszem Różewiczem oraz rozmowy ze Zbigniewem Podgórcem.
Źródło: informacje prasowe, PAP, wiadomosci.gazeta.pl
-
Krystyna Czerni
"Nietoperz w świątyni. Biografia Jerzego Nowosielskiego"
Wydawnictwo: Znak, Kraków 2011
Format 165 x 235 mm, 512 ss., okładka miękka
ISBN: 978-83-240-1598-6
Książka finalistka Nagrody Literackiej Nike 2012.