Paweł Królikowski w filmie "Hel" - © PWSFTviT
Doktor Piotr (Paweł Królikowski) jest ordynatorem oddziału uzależnień w jednym ze stołecznych szpitali. Zmaga się nie tylko z problemami swoich pacjentów, ale i skrywaną w mroku tajemnicy przeszłością. Wezwany do izby przyjęć, w jednym z pacjentów rozpoznaje swego dawno niewidzianego dorosłego syna, Kamila (Lesław Żurek). Chłopak traktuje ojca jak kogoś obcego, ale lekarz postanawia nawiązać z nim kontakt. Odwiedza go w domu, zaprasza na wspólny wyjazd do babci, zaprasza do swego domu. Obecna partnerka Piotra, Hanka (czeska gwiazda Anna Geislerova), która nic nie wiedziała o Kamilu, uświadamia sobie, że Piotr pozostaje dla niej wielką zagadką. Czy jednak podejrzewała, że ta tajemnica może ją przerosnąć? Kiedy jedna z pacjentek Piotra targa się na swoje życie, lekarz przechodzi załamanie. Nie wraca do domu, odwiedza dawnych przyjaciół i - tak jak oni - sięga po heroinę. Narkotykowy ciąg wyłącza go z życia zawodowego, niszczy udany związek, potęguje poczucie zagubienia. Kto mu pomoże wrócić między ludzi?
Hel jest fabularnym debiutem Kingi Dębskiej, dziennikarki i dokumentalistki, absolwentki praskiej szkoły filmowej FAMU, gdzie studiowała pod kierunkiem Jiřiego Menzla. Tytuł polski to slangowe określenie heroiny, a także - wzięta z mitologii nordyckiej - nazwa piekła. Tytuł angielski - Rebound - odwołuje się do medycznego terminu "odbicia", załamania kuracji odwykowej. Jednak sama Kinga Dębska przyznaje w wywiadzie dla miesięcznika "Kino" (nr 4/2010):
"Nie chciałabym, by 'Hel' był traktowany wyłącznie jako film o narkomanach. Dla mnie jest to przede wszystkim film o ludzkiej słabości, o tym, że nie panujemy nad sobą, że świat nas przerasta i że nawet jeśli potrafimy pomóc innym - a przynajmniej tak się nam wydaje, często nie umiemy poradzić sobie z sobą samym."
W filmie Dębskiej zwraca uwagę realizatorska pasja i dokumentalne zacięcie - wyraziście zarysowane sylwetki bohaterów, dążenie do oddania realiów (ujęcia szpitalne kręcono w nieczynnym szpitalu), prawdopodobieństwo zdarzeń i reakcji psychicznych. Wielka w tym zasługa starannie dobranych wykonawców zarówno głównych ról, jak i epizodów: wśród pacjentów znaleźli się, między innymi, piosenkarz Maciej Maleńczuk, znany ze swych niekonwencjonalnych zachowań, ceniony dokumentalista Stanisław Manturzewski, który swego czasu prowadził badania socjologiczne w szpitalach psychiatrycznych, czy aktor i producent Bartłomiej Topa.
Główny jednak ciężar spada na barki Pawła Królikowskiego, który 20 lat wcześniej zwrócił na siebie uwagę tytułową rolą w filmie Pantarej, historii młodego narkomana. Naturalistyczne, choć ściszone aktorstwo Królikowskiego jest kluczem do sukcesu tego filmu - w każdym geście przekonujący, wymusza na swych partnerach podobne zachowanie na planie, nie gra przy tym ofiary nałogu, ale człowieka, który próbuje żyć ze swoim uzależnieniem. Walczy, dopóki starczy mu sił, przegrywa, ale w ostatnim odruchu świadomości nie traci nadziei, że uda mu się powrócić do społeczeństwa. I wraca, choć nie zawsze wystarczy sama siła woli.
"Fabularny debiut dokumentalistki imponuje dojrzałością, umiejętnym potraktowaniem niełatwego tematu, który mimo swojego ciężaru nie przytłacza - zauważył Lech Moliński na portalu www.stopklatka.pl w relacji z festiwalu Era Nowe Horyzonty 2009, gdzie film po raz pierwszy zaprezentowano publiczności. - Może dlatego, że nie zostaje rozegrany na jednej i tej samej nucie, ale pojawiają się w odpowiednich miejscach akcenty rozładowujące napięcie. Udaje się również uciec przed sentymentalizmem, a finałowe przesłanie obrazu jest jednocześnie bardzo syntetyczne i odnoszące do narkotykowej dominanty tematycznej, ale zarazem daje się czytać dużo bardziej uniwersalnie."
Z kolei angielski filmoznawca Michael Brooke, pracownik British Film Institute, na swoim Kinoblogu poświęconym kinu Europy Wschodniej i Środkowej zauważył:
"Wiele elementów filmu zasługuje na uwagę, zwłaszcza kreacja Pawła Królikowskiego, kręcone we wnętrzach naturalnych sceny szpitalne i galeria intrygujących postaci, składająca się na grono pacjentów doktora Piotra. Mimo bolesnego realizmu i ogólnie przygnębiającego nastroju realizatorka znalazła miejsce na zastrzyki humoru, jak choćby wypowiedziane wprost przesłanie, że szpitalne złote rybki służą nie tyle do jedzenia, ile do podziwiania."
Na Ogólnopolskim Festiwalu Sztuki Filmowej Prowincjonalia 2010 film Kingi Dębskiej został wyróżniony Nagrodą Specjalną.
- Hel, Polska-Czechy 2009. Scenariusz i reżyseria: Kinga Dębska; zdjęcia: Wojciech Staroń; muzyka: Marcin Kuczewski; scenografia: Marek Zawierucha; kostiumy Małgorzata Obłoza; dźwięk: Leszek Freund; montaż: Ewa Romanowska-Różewicz. Występują: Paweł Królikowski (Piotr), Anna Geislerova (Hanka), Lesław Żurek (Kamil), Magda Biegańska (Maria), Anna Gornostaj (Marta), Henryk Talar (Weiss), Bartosz Żukowski (Mały), Stanisław Manturzewski (pacjent Ludwik), Maciej Maleńczuk (pacjent Mirek), Monika Kwiatkowska-Dejczer (pacjentka Ewa), Bartłomiej Topa (pacjent Radek), Janusz Chabior (pacjent Malec). Produkcja: Studio Filmowe Kalejdoskop - In Film Praha. Współfinansowanie: Polski Instytut Sztuki Filmowej. Dystrybucja: Kino Świat. Czas trwania: 85 min. W kinach od 23 kwietnia 2010 roku.
Autor: Konrad J. Zarębski, marzec 2010.