Zofia Nałkowska, jedna z najwybitniejszych polskich pisarek, a przy tym dumna, mądra i odważna kobieta, została sportretowana w sposób mistrzowski. Hanna Kirchner poświęciła kilkadziesiąt lat na studiowanie jej biografii oraz twórczości, dzięki czemu mogła napisać książkę głęboką, wielowymiarową i niezwykle interesującą nie tylko dla wielbicieli talentu autorki "Domu nad łąkami".
Nałkowska została ukazana przede wszystkim jako pisarka - autorka pokazuje dzieje jej najwcześniejszych literackich prób i fascynacji, uniesienia i upadki towarzyszące pierwszym pisarskim sukcesom i porażkom, wreszcie przygląda się, jak zmaga się z materią słowa jako dojrzała, wybitna artystka.
Ale bohaterka "Życia pisanego" występuje także w relacji z innymi ludźmi i w konfrontacji z realiami swoich czasów - jako córka niezwykłego Wacława Nałkowskiego (który miał ogromny wpływ na kształtowanie się jej osobowości), żona Leona Rygiera i generała Jana Tomasza "Jura" Gorzechowskiego, bywalczyni salonów swobodnie poruszająca się wśród elit politycznych i kulturalnych zarówno II Rzeczypospolitej, jak i Polski lat 1945-1954, a także jako członkini Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce.
Hanna Kirchner pisze - i dotyczy to nie tylko "Granicy" czy "Medalionów" - że "pisarskie intuicje Nałkowskiej [dotyczące człowieka] spotykają się zgodnie z wnioskami współczesnych badaczy i myślicieli".
Po przeczytaniu tej książki warto powrócić do utworów Zofii Nałkowskiej, by odkryć w niej pisarkę wciąż aktualną i uświadomić sobie, że wiele spośród stawianych przez nią pytań domaga się dzisiaj nowych odpowiedzi.
Jak pisze Paulina Wilk w artykule "Nałkowska - biografia totalna" - "Rzeczpospolita" 24.10.2011:
"Z książki 'Nałkowska albo życie pisane' wyłaniają się dwa obrazy: pisarki wyprzedzającej epokę, ale także samotnej kobiety. Nałkowska to wspaniały umysł dręczony prozaicznymi sprawami, elektryzująca intelektem i wdziękiem autorka, ale też prowadząca życie ubogie i pozbawione szczęśliwej miłości.
Hanna Kirchner, autorka tej obszernej - 826 stron! - biografii spróbowała w jednej księdze pomieścić wszystkie istotne aspekty życia Nałkowskiej, a także analizę jej twórczość oraz komentarz, rysujący tło epoki."
Juliusz Kurkiewicz na stronach wyborcza.pl - 27.10.2011 przedstawia książkę:
"Hanna Kirchner przez lata niestrudzenie opracowywała 'Dzienniki' Zofii Nałkowskiej [...] ale dopiero ta biografia stawia kropkę nad i. Życie i książki pisarki zostają scalone w jednym, ogromnym (800 stron) tomie. [...]
To scalenie ma sens nie tylko dosłowny. Dotąd funkcjonowały jakby dwie Nałkowskie. Jedna to nobliwa pisarka, autorka 'Granicy', 'Medalionów' stanowiących kamień założycielski literatury holocaustowej i przede wszystkim wstrząsających 'Dzienników czasu wojny'. Druga - salonowa hetera, uwodzicielka młodszych od siebie mężczyzn, [...] snobka nieustannie testująca, czy jej rozmówcy umożliwiają osiągnięcie jej 'najwyższego poziomu'.
Kirchner zagląda pod podszewkę tego wizerunku. Pokazuje kobietę, która walczy o życie na własnych warunkach nie tylko ze światem, ale też z zakorzenionymi w niej samej patriarchalnymi stereotypami (drugie małżeństwo z generałem Janem 'Jurem' Gorzechowskim to ucieleśnienie złego snu feministki o małżeńskiej podległości). Która - już jako znana i rozchwytywana pisarka - haruje jak wół, by utrzymać 'własny pokój' i rodzinę. Która - głodna nowych wrażeń, lektur, miłości - w 'Dziennikach' wciąż projektuje się od nowa w nieustannej autodydaktycznej akcji."
Z kolei Marta Mizuro w swojej recenzji pisze:
"Hanna Kirchner to najlepsza strażniczka pamięci o Zofii Nałkowskiej. [...] Badaczka dzieła i życia Nałkowskiej dotąd chowała się w przypisach, wreszcie jednak z nich wyszła, by stworzyć biografię, w której okazała cały swój szacunek i sympatię dla autorki 'Medalionów'.
Znamienne jest to, że o swojej bohaterce mówi 'pani Zofia', podkreślając w ten sposób legendarną wielkość damy polskiej literatury. Majestatycznej z wyglądu, imponującej inteligencją i klasą, mającej wielkie serce. Ale wiążącej się z mężczyznami, którzy z pewnością jej nie dorównywali, i wkładającej wiele wysiłku w utrzymanie niezależności, także duchowej. Wiecznie z siebie niezadowolonej pomimo cudzych i własnych zapewnień, że jest piękna i mądra."
Zofia Nałkowska (1884-1954) - pisarka, publicystka, autorka dramatów, diarystka. Córka Wacława Nałkowskiego, geografa, publicysty i pedagoga, oraz Anny (z Šafránków), nauczycielki i autorki podręczników geografii; siostra Hanny Nałkowskiej, rzeźbiarki. W 1926 została wiceprezesem Polskiego PEN Clubu, w latach późniejszych pełniła też funkcję prezesa. Prowadziła salon literacki, którego barwne opisy zachowały się we wspomnieniach Witolda Gombrowicza, Jana Kotta czy Tadeusza Brezy. Uczestniczyła w akcjach protestacyjnych przeciw represjonowaniu działaczy lewicowych i mniejszości narodowych oraz opozycji politycznej. W 1933 roku jako jedyna kobieta została członkinią Polskiej Akademii Literatury. Debiutowała w 1898 roku wierszem "Pamiętam". Pierwszy utwór prozą, opowiadanie "Orlica", ukazał się w 1903. Autorka m.in. powieści "Romans Teresy Hennert" (1923), autobiograficznego "Domu nad łąkami" (1925), sztuki "Dom kobiet" (1930), powieści "Granica" (1935) - jednej z najważniejszych swoich książek, zbioru opowiadań "Medaliony" (1946) - owoc pracy w Głównej Komisji Badań Zbrodni Niemieckich w Polsce oraz "Dzienników" pisanych od wczesnej młodości aż do śmierci, opublikowanych w sześciu tomach w latach 1975-2001.
Hanna Kirchner (ur. 1930) należy do najwybitniejszych polskich historyków literatury. Znawczyni pisarstwa Mirona Białoszewskiego, Jarosława Iwaszkiewicza, Leopolda Buczkowskiego oraz Janusza Korczaka. Opracowała i opatrzyła obszernym komentarzem "Dzienniki" Zofii Nałkowskiej (wydawane w latach 1970-2001). Za to monumentalne dzieło otrzymała w 2009 roku Nagrodę Edytorską Polskiego PEN Clubu. Napisała biografię wybitnego rzeźbiarza Władysława Hasiora pt. "Hasior. Opowieść na dwa głosy" (2005), w której opublikowała jego listy.
Źródło: www.wab.com.pl, materiały własne
- Hanna Kirchner
"Nałkowska albo życie pisane"
Seria: Fortuna i Fatum
Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2011 - premiera 2 listopada 2011
160 x 240, 896 ss., twarda oprawa
ISBN: 978-83-7414-911-2
