Decyzją UNESCO rok 2015 należy do Tadeusz Kantora, który 6 kwietnia obchodziłby 100. urodziny. Celebrując tę rocznicę Culture.pl we współpracy z instytucjami na całym świecie przygotowało międzynarodowy program wydarzeń, który przybliża sylwetkę Kantora i pozwoli na przypomnienie bogatego dorobku tego twórcy. Z jednej strony będzie to sentymentalna podróż po świecie Tadeusza Kantora, retrospektywa jego twórczości, relacji i wspomnień. Z drugiej zaś podjęcie dyskusji o ideach jego dzieł, które mogą znaleźć zastosowanie w dzisiejszej sztuce.
Wystawy, spektakle, pokazy filmowe, warsztaty teatralne, jak również konferencje naukowe to tylko część programu, który zaprezentuje szerokie spektrum aktywności artystycznych zainspirowanych Kantorem na czterech kontynentach – od obu Ameryk, przez Europę po Azję.
Włochy, Francja i Stany Zjednoczone
Wiosenna część programu za granicą skupiła się przede wszystkim na wystawach, konferencjach i sympozjach naukowych w ważnych ośrodkach europejskich jak Tuluza, Paryż i Palermo. Odbyły się także pokazy i warsztaty dla studentów w Mołdawii i Rumunii. Swoje premiery miały też projekty inspirowane twórczością Kantora a przygotowane przez współczesnych artystów. Pierwszy z nich to multimedialny spektakl "TIMe – Instytut Pamięci" przygotowany przez Larsa Hanrika Jana, dla którego inspiracją była kantorowska koncepcja przemijania i pamięci. Światowa premiera tego spektaklu odbyła się 28 maja w Los Angeles. Kolejne pokazy planowane są we wrześniu w Portland Institute of Contemporary Art.
Szkocja
Kolejne współczesne reinterpretacje myśli i prac Kantora to cykl performance’ów, które powstały w ramach projektu "Dziedzictwo Kantora w Szkocji". Efekt pracy sześciu polskich i szkockich artystów, m.in. Zuzanny Janin, Karoliny Kubik zaprezentowano w maju w ramach Hidden Door Festival w Edynburgu. Rejestracja wideo tych performansów będzie elementem ekspozycji w Royal Academy of Art and Architecture w Edynburgu. Co ważne, głównym punktem tej wystawy będzie premiera nieznanego dotychczas, jedynego na świecie, pełnego nagrania spektaklu "Kurka wodna", który Kantor wystawił w Edynburgu w 1972 roku. Sukces tego spektaklu zapewnił mu miejsce w programie edynburskiego festiwalu, na który wracał z kolejnymi spektaklami.
Obecność Kantora w Szkocji w 100-lecie jego urodzin to także skoncentrowana na wczesnym okresie twórczości artysty wystawa "Pomiędzy strukturami" prezentowana w sierpniu w Summerhall w ramach Edinburgh Festival Fringe.
Brazylia
Również w sierpniu będzie otwarta największa wystawa zagranicznego programu i pierwsza tak kompleksowa prezentacja dorobku Kantora za granicą. "Maszyna Tadeusz Kantor. Teatr + happeningi + performanse + malarstwo + inne sposoby produkcji" będzie zaprezentowana w Serviço Social do Comércio w São Paulo (SESC). Wystawa przygotowana została przez Culture.pl, flagową markę Instytutu Adama Mickiewicza, Muzeum Sztuki w Łodzi, oraz SESC - najważniejszą brazylijską instytucję kulturalno-edukacyjno-społeczną. Kuratorami są Ricardo Muniz Fernandes – brazylijski socjolog, wydawca i producent kulturalny oraz Jarosław Suchan – historyk sztuki, dyrektor Muzeum Sztuki w Łodzi.
Na wystawie zaprezentowanych zostanie ponad 130 obiektów: obrazy olejne, akwarele, gwasze, rysunki, collage, obiekty sceniczne, a także bardzo bogata dokumentacja fotograficzna i filmowa. "Maszyna Kantor" jest pierwszym tak obszernym, zagranicznym podsumowaniem dorobku artysty.
Japonia
Na szczególna uwagę zasługują także projekty w miejscach, które w pierwszym momencie nie kojarzą się bezpośrednio z Kantorem, a gdzie polski teatr i sztuki wizualne spotykają się z żywym zainteresowaniem. 10 października w Kioto otworzy się wystawa "Homage to Kantor – Theater of Death". Zaprezentowane zostaną na niej dzieła Kantora pochodzące z prywatnych kolekcji w Japonii, zdjęcia artysty ze zbiorów Galerii Foksal oraz prace stworzone przez współczesnych japońskich twórców i inspirowane sztuką oraz osobowością Kantora. Kuratorką wystawy jest prof. Akiko Kasuya z Kyoto City University of Arts, uznawana za najlepszą w Japonii ekspertkę sztuki polskiej i oddaną jej promotorkę, którą ma na swoim koncie wystawy m.in. Mirosława Bałki, Krzysztofa Wodiczko i Dominika Lejmana.
Również w październiku w Chinach odbędzie się cykl wydarzeń poświęconych postaci Tadeusza Kantora na Centralnej Akademii Teatralnej w Pekinie.
W internecie
Pełny program obchodów dostępny jest na naszej stronie – teksty, wywiady galerie i bogate multimedia to niewyczerpane źródło wiedzy o życiu i twórczości Kantora. Culture.pl w swoich zasobach posiada fragmenty nagrań spektakli, w tym "Dziś są moje urodziny" oraz "Wielopole, Wielopole". Można odnaleźć tu Kantora we wspomnieniach współpracowników i przyjaciół oraz w opowieściach współczesnych artystów zainspirowanych jego twórczością. Ich wypowiedzi są dowodem nieustannie żywej obecności Kantora we współczesnym świecie sztuki. Na Culture.pl Kantor daje się też poznać mniej oficjalnie – w anegdotach.
W połowie lipca, na platformie Google Cultural Institute będzie zaprezentowana multimedialna wystawa poświęcona twórczości Tadeusza Kantora, przygotowana przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego i Cricotekę. Udostępnionych do wirtualnego zwiedzania zostanie na niej ponad 130 obiektów, w tym projekty scenografii i programy spektakli.
Wydawnictwa
W 2015 roku powstaną także publikacje poświęcone osobie i twórczości Tadeusza Kantora. Będą to: angielskojęzyczna wersja albumu Lecha Stangreta prezentującego rysunki Tadeusza Kantora – "Tadeusz Kantor. Rysunek"; angielska edycja wydanego w 1982 roku wywiadu-rzeki Wiesława Borowskiego z Kantorem – "Tadeusz Kantor"; nowe wydawnictwa Cricoteki; dvd z zapisem filmowym Andrzeja Wajdy "Umarła klasa. Seans filmowy Tadeusza Kantora"; dvd dla szkół – Kantor w pigułce; książka Krystyny Czerni "Tadeusz Kantor – Spacer po linie"; wznowienie książki wraz z tłumaczeniem na język angielski "Zostawiam światło, bo zaraz wrócę"; katalog wystawy Marii Stangret i Tadeusza Kantora oraz książki towarzyszące wystawie Lecha Stangreta i Zbigniewa Taranienko – "Tadeusz Kantor przed Umarłą klasą" Anny Baranowej.
Po urodzinach
Rok obchodów urodzin Tadeusza Kantora nie skończy się na samym 2015 roku. Legendarna grupa teatralna The Wooster Group, prowadzona przez Elizabeth LeCompte, przygotuje wystawienie sztuki na podstawie scenariusza spektaklu Kantora "Dziś są moje urodziny". Premiera planowana jest w drugiej połowie 2016 w Nowym Jorku.
Współorganizatorami zagranicznego programu obchodów 100. rocznicy urodzin Tadeusza Kantora są Culture.pl – flagowa marka Instytutu Adama Mickiewicza, Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka, Fundacja im. Tadeusza Kantora oraz partnerzy w kraju i za granicą.
Kalendarium zagranicznych wydarzeń
"Kurka Wodna: Kantor, Demarco i Festiwal w Edynburgu"
25 lipca - 5 września, Royal Academy of Art and Architecture, Edynburg
"Maszyna Tadeusz Kantor. Teatr + happeningi + performanse + malarstwo + inne sposoby produkcji"
18 sierpnia - 14 listopada 2015, Serviço Social do Comércio - Sesc São Paulo / Sesc Consolação, São Paulo, Brazylia
Wystawa "Pomiędzy strukturami"
4 sierpnia – 2 września, Summerhall, Edynburg, Szkocja
11 września – 15 listopada 2015
Berliński Tydzień Sztuki, Berlin, Niemcy
Warsztaty i sympozjum "Kantorbury, Kantorbury"
15-18 września – warsztaty, 18 - 19 września – sympozjum, Uniwersytet Kent, Wielka Brytania
"TIMe – Instytut Pamięci"
20 – 24 września 2015, Portland Institute of Contemporary Art, Portland, USA
Wystawa zdjęć Romano Martinisa. Fotografie ze spektakli Tadeusza Kantora.
30 listopada 2015, Rzym
Tadeusz Kantor w Niemczech, wystawa i sympozja naukowe
3 września – listopada 2015, Düsseldorf
Sympozja naukowe
30 października i 27 listopada, Uniwersytety w Bochum i Güsen, Niemcy
Wystawa "Homage to Kantor – Theater of Death"
10 października - 15 listopada 2015, Kyoto City University of Arts Gallery (@KCUA), Kioto, Japonia
Kantor w Chinach
Październik, Centralna Akademia Teatralna, Pekin, Chiny
Sesja naukowa "Polityka sztuki, polityka życia: Tadeusz Kantor między teatrem, malarstwem i literaturą"
30 listopada – 2 grudnia 2015, Uniwersytet La Sapienza, Rzym, Włochy
Źródło: Culture.pl, oprac. AS, 2.07.2015