Osobiste spotkania z największym artystą XX wieku, nieprzemijający sentyment do PRL, polska transformacja opowiedziana przez pryzmat przedmiotów, krytyczne wydanie słynnej teorii i przewodnik po São Paulo – oto 12 najważniejszych książek o sztuce, wydanych w 2016 roku.
Krystyna Czerni "Tadeusz Kantor. Spacer po linie"
Krystyna Czerni "Tadeusz Kantor. Spacer po linie", 2016
Najnowsze dzieło finalistki Nagrody Nike 2012 (za książkę "Nietoperz w świątyni. Biografia Jerzego Nowosielskiego"). Tym razem Krystyna Czerni opisuje życie i twórczość Tadeusza Kantora. W publikacji znalazły się teksty pisane przez Czerni na przestrzeni kilkudziesięciu lat – jej osobiste wspomnienia ze spotkań z artystą, omówienia jego prac malarskich, przypisy do dokonań teatralnych oraz liczne autokomentarze. W przystępny sposób poznajemy świat Kantora od czasów jego młodości, gdzie doszukać się można źródła obecnych w jego sztuce wątków religijnych, jego postawę wobec doktryny realnego socjalizmu oraz późniejsze zmagania z aparatem państwa komunistycznego.
"Moja walka z Tadeuszem Kantorem trwa 40 lat. Stawiam w niej pytania o stosunek Kantora do tradycji, Boga, ustroju i władz PRL, ale też pytania o mój osobisty stosunek do jego sztuki – mówi Krystyna Czerni o książce "Tadeusz Kantor. Spacer po linie", wydanej przez Cricotekę.
Mikołaj Długosz "Latem w mieście"
Mikołaj Długosz "Latem w mieście", 2016
Mikołaj Długosz po raz pierwszy zajął się archiwami pocztówek z czasów PRL w 2006 roku, kiedy stworzył słynny dziś album "Pogoda ładna, aż żal wyjeżdżać". Dziesięć lat później wydaje nową książkę, która jest nie tylko sentymentalnym zbiorem fotografii, ale również architektonicznym przewodnikiem po ówczesnych atrakcjach turystycznych – przy każdym zdjęciu znajdują się informacje o położeniu geograficznym przedstawionych obiektów oraz mapy. Tekst do książki napisała Dorota Masłowska.
"W latach 70., z których pochodzi ta kolekcja, socjalistyczne władze zaciągnęły ogromne długi na modernizację państwa. Powstało wtedy wiele nowoczesnych budynków o różnej funkcji, często w zaskakujący sposób wkomponowanych w miejski krajobraz. Ich wizerunki stanowią rdzeń tego albumu, w tle zaś pojawiają się scenki z życia, ciekawe detale: typografia, szyldy, neony, rzadko widywane dziś samochody" – czytamy na stronie wydawcy Fundacji Bęc Zmiana.
Olga Drenda "Duchologia polska. Rzeczy i ludzie w latach transformacji"
Olga Drenda "Duchologia polska", 2016, fot. wyd. Karakter
Co mówią o nas bary mleczne, pierwsze polskie reklamy i telewizyjne seasne spirytystyczne Kaszpirowskiego? Olga Drenda odpowiada na te pytania w swojej fascynującej książce. Za pomocą przedmiotów i obyczajów z przełomu lat 80. i 90. XX wieku opisuje polską codzienność okresu transformacji. Zebrane przez nią fotografie, kolorowe magazyny i czasopisma ezoteryczne, kalendarze, kasety wideo i okładki książek unaoczniają nam jak przeobrażała się rzeczywistość, jakie marzenia i aspiracje mieli Polacy, którzy za wszelką cenę pragnęli być nowocześni.
"Pisząc o tamtej rzeczywistości, autorka nie popada w nostalgię ani ironię. Z antropologiczną wrażliwością i wyczuciem analizuje to, co udało jej się zdokumentować. Rezultatem jest (…) rzecz, którą najpierw czyta się z zapartym tchem, a potem trzeba przemyśleć" – czytamy w materiałach prasowych.
Nicolas Grospierre "Modern Forms. A Subjective Atlas of 20th Century Architecture"
Nicolas Grospierre, "Modern Forms", 2016, wyd. Prestel, fot. Nicolas Grospierre, dzięki uprzejmości autora
Po 15 latach zajmowania się architekturą modernistyczną Nicolas Grospierre wydaje album podsumowujący jego pracę. Znalazły się w nim fotografie 186 budynków powstałych w latach 1920-1989 na czterech różnych kontynentach. Są to zarówno znane obiekty, jak Gateway Arch w Saint Louis czy Instytut Badań Naukowych i Rozwoju w Kijowie, jak i te, o których prawie nikt nie słyszał. Zdjęciom towarzyszą informacje o budowlach oraz indeks dokładnych lokalizacji. Redakcja: Alona Pardo i Elias Redstone. Projekt graficzny: Magda Ponagajbo.
"Książka Nicolasa Grospierre'a uzmysławia, w jaki sposób architektura modernistyczna może stać się ucieleśnieniem ideologii politycznych i społecznych, zwłaszcza w instytucjach publicznych, takich jak banki, kościoły, biblioteki czy budynki rządowe" – czytamy na stronie wydawnictwa Prestel.
"Sztuka w naszym wieku", red. Magdalena Miecznicka
"Sztuka w naszym wieku", 2016, fot. materiały nadesłane
Jak odróżnić arcydzieło od sztampy? Kto jest dzisiaj artystą? Co decyduje o cenie dzieła? Te i inne rzeczy, które chcielibyśmy wiedzieć o sztuce, można znaleźć w książce "Sztuka w naszym wieku". Na jej kartach znani polscy krytycy, kuratorzy i artyści często w przewrotny i zabawny sposób tłumaczą świat współczesnej sztuki. Bogato ilustrowaną publikację wydała Fundacja Sztuki Polskiej ING, a zaprojektował Jakub de Barbaro.
"W swojej zaskakującej wypowiedzi performer Oskar Dawicki opisuje znaczenie artystycznego natchnienia, krytyk sztuki Jakub Banasiak tłumaczy, co trzeba umieć, by zostać artystą, a Hanna Wróblewska, dyrektorka Zachęty – Narodowej Galerii Sztuki wyjaśnia, czemu na wystawach jest tak mało obrazów" – pisze pomysłodawczyni publikacji Kamila Bondar.
Anna Kotańska, Karolina Puchała-Rojek, Anna Topolska "Zofia Chomętowska. Albumy fotografki"
Anna Kotańska, Karolina Puchała-Rojek, Anna Topolska "Zofia Chomętowska. Albumy fotografki", 2016
Pierwszy pełny życiorys Zofii Chomętowskiej, którą poznajemy jako kobietę niezależną, odważną i nowoczesną. Podzielony na cztery części odkrywa cztery oblicza fotografki jako entuzjastki, profesjonalistki, dokumentalistki oraz emigrantki – na tle przedwojennej i powojennej Warszawy, rodzinnego Polecia oraz na emigracji w Argentynie.
"Podjęty przez autorki trud identyfikacji osób i miejsc utrwalonych na zdjęciach wydobywa rozmach, z jakim żyła aktywna zawodowo, atrakcyjna towarzysko, kosmopolityczna arystokratka oraz ukazuje dynamiczny fresk historyczny rozpięty pomiędzy Prochońskiem, Warszawą i Buenos Aires, obejmujący blisko siedemdziesiąt lat" – piszą wydawcy książki Muzeum Warszawy i Fundacja Archeologii Fotografii.
Małgorzata Purzyńska "Tadeusz Rolke. Moja namiętność"
Małgorzata Purzyńska "Tadeusz Rolke. Moja namiętność", 2016
Pełen szczerości i dystansu wywiad-rzeka z jednym z najbardziej znanych polskich fotografów. Tadeusz Rolke opowiada Małgorzacie Purzyńskiej o pracy i życiu, sensie fotografii i zmieniającym się sprzęcie oraz o kobietach, które są jego namiętnością i bohaterkami wielu zdjęć.
"Świadek epoki? Za mało powiedziane: Tadeusz Rolke to świadek kilku epok, w dodatku wyjątkowy, bo wszystkie utrwalił na swych fotografiach, a pierwszy aparat kupił w szkole od kolegi w 1944 roku jako piętnastolatek.
(…) Wielowątkowa, pełna anegdot opowieść o pracy i życiu towarzyskim, przede wszystkim w Peerelu, do którego – mimo wielu pięknych wspomnień – mistrz nie ma sentymentu, podkreślając jego absurd i nieprzewidywalność" – Chris Niedenthal pisze o książce wydanej przez Agorę.
Maria Stangret-Kantor "Malując progi"
Maria Stangret-Kantor "Malując progi", 2016
Krakowska malarka, żona Tadeusza Kantora, na łamach książki wspomina życie artystyczne swoich czasów, codzienną egzystencję w PRL, szczęśliwe i dramatyczne chwile małżeństwa, inspiracje, artystyczne podróże, odkrycia i spotkania. Barwnemu tekstowi towarzyszą fotografie – reprodukcji prac artystki oraz spektakli Kantora, w których występowała.
"Niech moja opowieść będzie jak wypad na kilka dni za miasto, gdy po przybyciu na miejsce uświadomiliśmy sobie, że czegoś nie zabraliśmy. Niech będzie jak rozmowa ze znajomymi, po odbyciu której – gdy znajomi już wyszli – nagle konstatujemy, że nie poruszyliśmy wielu ważnych tematów. Nie wiem, czy kiedykolwiek jeszcze powrócę, by zebrać to, co zapomniałam, czy podejmę tematy, których nie poruszyłam" – pisze Maria Stangret-Kantor we wstępie do książki wydanej przez Fundację im. Tadeusza Kantora i Cricotekę.
Władysław Strzemiński "Teoria widzenia"
Władysław Strzemiński "Teoria widzenia", fot. materiały prasowe Muzeum Sztuki w Łodzi
Pierwsze krytycze wydanie słynnej "Teorii widzenia" Władysława Strzemińskiego, uważanej za fundamentalne dzieło w historii polskiego modernizmu (po raz pierwszy opublikowane w 1958 roku). Nowe opracowanie służy umiejscowieniu zbioru wykładów tego pioniera awangardy w historii sztuki i teorii sztuki XX wieku oraz zaprezentowaniu ich w szerokim kontekście kulturowym i historycznym.
"Jego teoria wychodzi z założenia, że nasz obraz świata nieustannie ewoluuje, sposoby, w jaki na niego patrzymy, zmieniają się i narastają, a decydujący wpływ mają na to warunki zewnętrzne: doświadczenie historyczne, podłoże kulturowe i społeczne. (…) To dzieło, które uczy patrzeć na zmiany artystycznej percepcji w czasie, wyjaśnia zależności między ewolucją społeczeństwa a zmianami zachodzącymi w sztuce." – pisze wydawca Muzeum Sztuki w Łodzi.
"How Polish do you feel today? Polish routes and detours in São Paulo", red. Renato Cymbalista, Roney Cytrynowicz, Mariana Lorenzi, Monica Musatti, Benjamin Seroussi
"How Polish do you feel today? Polish routes and detours in São Paulo", redakcja: Benjamin Seroussi, Mariana Lorenzi, Roney Cytrynowicz, Monica Musatti, Renato Cymbalista, 2016, fot. dzięki uprzejmości Stowarzyszenia ArtAnimacje i Casa do Povo
Ten wyjątkowy przewodnik po São Paulo powstał z inicjatywy artysty i architekta Jakuba Szczęsnego przy okazji realizacji jego projektu w ramach prezentacji polskiej kultury w Brazylii. Książka "How Polish do you feel today? Polish routes and detours in São Paulo" ukazuje, jaką rolę odegrała polska społeczność i potomkowie polskich emigrantów w kształtowaniu miasta i jego wyobrażeń. Redaktorami i wydawcami publikacji są Benjamin Seroussi i Mariana Lorenzi z Casa do Povo, Roney Cytrynowicz i Monica Musatti z Editora Narrativa Um oraz urbanista Renato Cymbalista.
Fanny Vaucher
"Pilules polonaises 2 / Polskie pigułki 2 / Polish Pills 2"
Okładka książki Fanny Vaucher "Polskie pigułki", projekt graficzny: Cyber Kids on Real, wydawca: Fundacja Bęc Zmiana, 2016, fot. Justyna Chmielewska
Druga część bestsellera "Polskie pigułki", czyli rysunkowej kroniki dokumentującej i wyjaśniającej życie w Polsce w trzech językach: francuskim, angielskim i polskim. Z rysunkowych historii Fanny Vaucher dowiadujemy się m.in. dlaczego Polacy kochają kompot, jakie są ulubione filmy amerykańskiej Polonii i kto ma klucze do ostatniego piętra słynnego budynku przy ul. Smolnej 8 w Warszawie. Książka ukazała się nakładem wydawnictwa Fundacji Bęc Zmiana oraz Noir sur Blanc. Za projekt graficzny "Polskich pigułek" odpowiedzialne jest studio Cyber Kids on Real, a font naśladujący odręczne pismo Fanny zaprojektowała Zosia Frankowska.
"Czy istnieje lekarstwo, które nawet jeśli uzależnia, jest zbawienne dla zdrowia? Tak. Są nim "Polskie pigułki" Fanny Vaucher. Ich zażywanie poprawia humor, wyostrza zmysł obserwacji, pozwala spojrzeć na siebie z ciepłą ironią i co najważniejsze – otwiera oczy na wady i zalety Polaków, ich przyzwyczajenia, obsesje i namiętności, z których często nie zdają sobie sprawy. Zalecane dawkowanie? Bez limitu" – pisze w recenzji Piotr Kieżun na kulturaliberalna.pl.
"Wojciech Zamecznik. Foto-graficznie", red. Karolina Ziębińska-Lewadowska, Karolina Puchała-Rojek
"Wojciech Zamecznik. Foto-graficznie", fot. dzięki uprzejmości Zachęty - Narodowej Galerii Sztuki
Pierwsze kompleksowe opracowanie twórczości jednego z najwybitniejszych reprezentantów Polskiej Szkoły Plakatu. Bogato ilustrowany album przybliża zarówno życie, jak i wielopłaszczyznową aktywność Zamecznika, a zamieszczone w nim teksty osadzają jego postać w kontekście kulturowym i historycznym. W 2016 roku książka otrzymała Aperture Foundation Photobook Awards na targach Paris Photo. Projekt katalogu wykonały Anna i Magdalena Piwowar.
"Już sama okładka albumu nawiązuje do graficznych kompozycji artysty. Jej kolorystyka określa dominanty kolorystyczne pojawiające się w publikacji. W tym przypadku książkę absolutnie należy sądzić po okładce. Małoformatowe wklejki oddzielające poszczególne części, sposób łamania oraz odważne połączenie wypłowiałych beżów z silną żółcią i ultramaryną same w sobie opowiadają o Zameczniku. On sam z pewnością nie powstydziłby się takiego albumu" – pisze Dagmara Staga na Culture.pl.
Źródła: materiały prasowe, Culture.pl, oprac. Agnieszka Sural, 29.12.2016
[{"nid":"5581","uuid":"f37fe56f-c65b-458d-9dde-f3fcd69a6d82","type":"article","langcode":"pl","field_event_date":"","title":"Ola Watowa: \u0026quot;Wszystko co najwa\u017cniejsze\u0026quot;","field_introduction":"\u0022Wszystko co najwa\u017cniejsze w moim \u017cyciu wi\u0105\u017ce si\u0119 z Aleksandrem\u0022. Tak rozpoczyna si\u0119 opowie\u015b\u0107 Oli Watowej, b\u0119d\u0105ca nie tylko ksi\u0105\u017ck\u0105 wspomnie\u0144, ale oryginalnym dzie\u0142em pisarki...","field_summary":"\u0022Wszystko co najwa\u017cniejsze w moim \u017cyciu wi\u0105\u017ce si\u0119 z Aleksandrem\u0022. Tak rozpoczyna si\u0119 opowie\u015b\u0107 Oli Watowej, b\u0119d\u0105ca nie tylko ksi\u0105\u017ck\u0105 wspomnie\u0144, ale oryginalnym dzie\u0142em pisarki...","path":"\/pl","path_node":"\/artykul\/ola-watowa-wszystko-co-najwazniejsze","topics_data":"a:2:{i:0;a:3:{s:3:\u0022tid\u0022;s:5:\u002259609\u0022;s:4:\u0022name\u0022;s:11:\u0022#literatura\u0022;s:4:\u0022path\u0022;a:2:{s:5:\u0022alias\u0022;s:17:\u0022\/temat\/literatura\u0022;s:8:\u0022langcode\u0022;s:2:\u0022pl\u0022;}}i:1;a:3:{s:3:\u0022tid\u0022;s:5:\u002259644\u0022;s:4:\u0022name\u0022;s:8:\u0022#culture\u0022;s:4:\u0022path\u0022;a:2:{s:5:\u0022alias\u0022;s:14:\u0022\/temat\/culture\u0022;s:8:\u0022langcode\u0022;s:2:\u0022pl\u0022;}}}","field_cover_display":"default","image_title":"","image_alt":"","image_360_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/360_auto\/public\/images\/imported\/mini_img\/6024378.jpg?itok=RmWjyxgk","image_260_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/260_auto_cover\/public\/images\/imported\/mini_img\/6024378.jpg?itok=-fpukZho","image_560_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/560_auto\/public\/images\/imported\/mini_img\/6024378.jpg?itok=GSw9us6n","image_860_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/860_auto\/public\/images\/imported\/mini_img\/6024378.jpg?itok=ukIWyOMt","image_1160_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/1160_auto\/public\/images\/imported\/mini_img\/6024378.jpg?itok=L4--7BVI","field_video_media":"","field_media_video_file":"","field_media_video_embed":"","field_gallery_pictures":"","field_duration":"","cover_height":"115","cover_width":"204","cover_ratio_percent":"56.3725"}]