Antoni "Antoine" Cierplikowski — sztuka czesania | Artykuł

Antoni "Antoine" Cierplikowski — sztuka czesania

antoine_cierplikowski-szpara-forum.jpg, portrait, Antoine Cierplikowski, Paryż, Francja, 1963, fot. Władysław Sławny/Forum, center

#dziedzictwo

Twórca nowych trendów stylistyki kobiecej, "król fryzjerów – fryzjer królów", artysta i mecenas sztuki, przyjaciel twórców i polityków. Prowokator i oryginał, sypiający w kryształowej trumnie. Trudno o drugiego Polaka robiącego równie oszałamiającą karierę.

Uciekinier

Antoni Cierplikowski, syn ubogiego szewca z Sieradza, z fryzjerstwem styka się w wieku 11 lat. Naukę zawodu rozpoczyna u wuja Pawła Lewandowskiego w zakładzie fryzjerskim w Łodzi. Korzystając z niedyspozycji krewnego, na jednej z klientek robi użytek z nożyczek i odnosi oszałamiający sukces.

W Łodzi jest bezkonkurencyjny. Niedługo potem, w 1901, z pięcioma frankami w kieszeni, udaje się do Paryża. Pośpieszny wyjazd jest też zapewne ucieczką przed poborem do wojska (rosyjskiego). W samym centrum Paryża pracuje zrazu przy tkaniu peruk w salonie fryzjerskim pana Decoux. Przed świętem zwanym katarzynkami natłok młodych kobiet szykujących się na ludowe bale, sprawia, że i Antek puści w ruch nożyczki. Zachwytom nad sprawnymi rękami cudzoziemca nie ma odtąd końca.

Decoux zabiera go do kurortu Trouville, gdzie nie brak im roboty przed uroczystym balem. Jedna z arystokratek gubi kapelusz – a to ją wyklucza z towarzyskich spotkań. Antoine na tyle gustownie układa jej włosy, że dama pojawia się na balu z odkrytą głową, co staje się wyłomem w obyczajach.

Arbiter elegancji

Thumbnail — Antoine Cierplikowski, fot. Getty Images

Odtąd nie będzie końca kolejkom pań ustawiających się do utalentowanego fryzjera. Cierplikowski pozwala sobie na dyktowanie warunków szefom i klientkom. Pierwszy odważył się złamać kanoniczne zasady o nomen omen zatęchłym, średniowiecznym rodowodzie. Panie z tzw. wyższych sfer noszą kunsztowne koafiury. Raz ułożone pukle chronią przez długie tygodnie. W dzień przykrywają je kapeluszem, w nocy wbijają w czepki.

Przybysz znad Wisły uwalnia klientki od równie niehigienicznego balastu, obowiązkowo myjąc im głowy – co jest jego wielkim wkładem w kulturę i obyczajowość światową. Dla wybitnej aktorki Ève Lavallière tworzy fryzurę à la garçonne, czyli na chłopczycę. Zapoczątkowuje to modę na krótkie włosy, znacznie łatwiejsze w utrzymaniu.

Cierplikowski tworzy zupełnie nowy wizerunek kobiety – wyzwolonej i świadomej swojej wartości. Staje się symbolem emancypacji kobiet, a w każdym razie jego mistrzostwo mocno się do tego przyczynia.

Dyktator mody

W 1909 Antoine – pomimo swoich homoseksualnych inklinacji, z którymi się nie kryje – poślubia manikiurzystkę Marie-Berthe Astier. W kwietniu rodzi się ich syn. Żyje tylko miesiąc. W 1910 Cierplikowski otwiera w końcu własny salon. Rzut oka wystarcza mu, aby każdej klientce wybrać indywidualny rodzaj uczesania i nigdy się nie myli. Jego kunszt sprawia, że odpowiednio dobraną fryzurą odmładza kobiety.

W latach 20. ma już ok. 60 zakładów: w USA, Kanadzie, Francji, Wielkiej Brytanii, Szwecji, Japonii, Australii. W ich stylowym urządzaniu pomaga mu przyjaciel, Xawery Dunikowski.

Antoine projektuje fryzury dla znanych wytwórni filmowych, m.in. dla Metro-Goldwyn-Mayer. Kreuje wizerunki największych sław. Czesze Sarę Bernhardt, Polę Negri, Gretę Garbo, Josephine Baker, Édith Piaf, Brigitte Bardot. Uznania zazdrości mu sama Coco Chanel. Tworzy kosmetyczne marki istniejące do dziś. Jego sława dyktatora mody damskiej sięga kilku kontynentów.

Własnym samolotem kilkakrotnie przylatuje do Polski (lata 20.–30.). Nad grobem rodziców w Sieradzu, jak i nad całym miastem, rozrzuca białe lilie. W Warszawie otwiera salon będący filią jego francuskiego przedsiębiorstwa. Osiąga sukcesy w Paryżu, Londynie, Nowym Jorku (w Ameryce ma sieć 121 zakładów). W przygotowaniach do objęcia tronu przez króla Anglii Jerzego VI nadzoruje pracę fryzjerów czeszących 400 kobiet naraz; powtarza ów wyczyn kilkanaście lat później, przy koronacji Elżbiety II.

Ekscentryk z medalami

II wojnę światową spędza w USA, po czym wraca do Paryża. Obraca się w wysokim świecie artystów, do grona jego przyjaciół należy m.in. Jean Cocteau, Pablo Picasso, Maurice Chevalier. Uchodzi za ekscentryka – mieszka na szklanym piętrze swojej paryskiej kamienicy.

Działalność zawodową łączy z filantropijną. W 1963 publikuje swoją książkę "Czesałem cały świat". Pisana po francusku, czeka na polski przekład. Na 60-lecie pracy Antoine'a świat artystyczny organizuje mu galę w Théâtre des Champs-Élysées w Paryżu. Francuzi dekorują go Legią Honorową, w Polsce otrzymuje Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.

Po śmierci żony Marie-Berthe w 1969, z którą związał się na pół wieku, wraca do rodzinnego Sieradza. W nader skromnych warunkach spędza tu sześć ostatnich lat życia. Przaśny PRL nie docenił jego kunsztu. Antoni "Antoine" Cierplikowski umiera w wieku 91 lat. Zostaje pochowany na sieradzkim cmentarzu – na jego grobie umieszczono pomniejszoną kopię rzeźby Dunikowskiego "Fatum". Z kolei na cmentarzu Passy w Paryżu pochowana jest jego prawa ręka.

Tytuł (nagłówek do zdjęcia)

Śladami Polaków

Link URL

Dowiedz się więcej

Język Polish

Antoni Cierplikowski