11 kolejnych dokumentów na Polskiej Liście Krajowej Programu UNESCO "Pamięć Świata"
11 unikatowych dokumentów trafiło na Polską Listę Krajowego Programu UNESCO "Pamięć Świata". Są wśród nich m.in. XII-wieczny Rocznik świętokrzyski dawny, jeden z najstarszych zachowanych polskich dokumentów oraz Akt unii krewskiej z1385 r.
To druga edycja Polskiej Listy Krajowej Programu UNESCO "Pamięć Świata", która została zainaugurowana w 2014 r. Uroczystość wręczenia certyfikatów wpisu na Polską Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata odbyła się na początku listopada 2016 roku w Pałacu Prezydenckim w Warszawie. Wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Magdalena Gawin podkreśliła, że tytuł programu UNESCO "Pamięć Świata" nie sugeruje wcale, że Europie i na świecie ma powstać jakaś jedna, obowiązująca pamięć. "Byłoby to niebezpieczną fikcją. Ambicją UNESCO nie jest wypracowanie jednego modelu pamięci, natomiast UNESCO pełni bardzo ważną rolę w tym, żeby i Europejczycy i świat umocnili pewien wspólny zasób wartości - tzn. tolerancji, poszanowania religii, poszanowania drugiego człowieka, równości ludzi" - dodała Gawin. Przewodniczący Polskiego Komitetu Programu UNESCO "Pamięć Świata" i Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych Wojciech Woźniak powiedział, że dokumenty uhonorowane w programie UNESCO są własnością naszej wspólnoty, stanowią publiczne dobro i należą do nas wszystkich. "Nie są własnością dyrektora archiwum, biblioteki czy muzeum, ale są własnością całego społeczeństwa i powinny służyć nieustannie jako źródło wiedzy o tych wydarzeniach i ideach, które kształtowały przez wieki polską państwowość" - zaznaczył. "Te obiekty stanowią bezcenne świadectwa kształtowania się i rozwoju polskiej państwowości, polskiego narodu i polskiej kultury" - powiedział przewodniczący Polskiego Komitetu ds. UNESCO oraz Komitetu Światowego Dziedzictwa UNESCO prof. Jacek Purchla. |
Do uczestników uroczystości list skierował prezydent Andrzej Duda, odczytał go podsekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP Wojciech Kolarski.
"Lista 'Pamięć Świata' UNESCO przybliża i podkreśla znaczenie dokumentów, które ukazują jedne z ważniejszych wydarzeń, osób oraz przemian cywilizacyjnych w dziejach naszej ojczyzny (...) Trzeba również zaznaczyć, że dziedzictwo dokumentacyjne umacnia integralność kulturową naszego narodu oraz społeczności lokalnych w Polsce. Przywraca lub utrwala pamięć o wydarzeniach, doświadczeniach i osiągnięciach, które budowały polską tożsamość w całym bogactwie jej różnorodności" - napisał prezydent.
Po wręczeniu certyfikatów, w Sali Chorągwianej i Sieni Wielkiej Pałacu Prezydenckiego otwarta została wystawa pt. "Pamięć Polski" prezentująca najnowsze zabytki piśmienne wyróżnione przez program UNESCO. Będzie można ją oglądać w niedzielę 6 listopada w godzinach od 10 do 17.
Na Polską Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata trafił Rocznik świętokrzyski dawny (ok. 1120 r. lub 1122 r.). To jeden z najcenniejszych dokumentów dotyczących historii kraju. Zawiera informacje na temat wydarzeń z pierwszych dwóch wieków polskiej państwowości (z lat 948-1119), w tym ślubu Mieszka I z Dąbrówką i chrztu Polski, przy czym zapiski do roku tysięcznego omyłkowo zostały przesunięte o jeden rok. Informacja o chrzcie Mieszka I została zatem przypisana do roku 967, a nie 966. Dokument jest przechowywany w Bibliotece Narodowej w Warszawie.
Dokument Zbiluta z 1153 r. jest dokumentem fundacyjnym klasztoru cystersów w Łeknie wydanym przez możnowładcę i rycerza polskiego Zbiluta z Panigrodza. To najstarszy akt prawny sporządzony w Polsce. Dwa zachowane egzemplarze przechowywane są w Archiwum Państwowym w Poznaniu i Archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie.
Akt unii krewskiej z 14 sierpnia 1385 r. znajdujący się w zbiorach Archiwum Krakowskiej Kapituły Katedralnej, został wystawiony przez króla Władysława Jagiełłę. Dokument ten zapoczątkował chrystianizację Litwy i jej zbliżenie z Polską, co dwa wieki później doprowadziło do zawarcia w 1569 r. Unii Lubelskiej i powstania Rzeczpospolitej Obojga Narodów.
Akt erekcyjny Związku Pruskiego pochodzi z 14 marca 1440 r. i jest przechowywany w zbiorach Archiwum Państwowego w Toruniu. Dokument ten potwierdza powstanie związku miast i rycerstwa Prus w obronie przed Zakonem Krzyżackim. Próba rozwiązania tego związku była głównym powodem wybuchu wojny trzynastoletniej (1454-1466), która doprowadziła do przejęcia przez Polskę Pomorza z Gdańskiem, Toruniem i Elblągiem.
Kolejny doceniony w programie UNESCO zabytek piśmienny to XV-wieczny, bogato zdobiony, mszał Zakonu Krzyżackiego z Biblioteki Mariackiej w Gdańsku, wykorzystywany do celów liturgicznych w Kościele Najświętszej Marii Panny w Gdańsku. Rękopis przechowuje PAN Biblioteka Gdańska.
Statut Łaskiego z 1506 r. to pierwszy wydany drukiem zbiór praw Królestwa Polskiego sięgających czasów króla Kazimierza Wielkiego. Wydano go na polecenie króla Aleksandra Jagiellończyka, a inicjatorem przedsięwzięcia był kanclerz koronny Jan Łaski, późniejszy arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski, od którego zbiór wziął swoją nazwę. Jest przechowywany w zbiorach Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie.
Następnym dokumentem, który dołączył do Polskiej Listy Krajowej Programu UNESCO Pamięć Świata, jest utwór Andrzeja Frycza Modrzewskiego "O poprawie Rzeczypospolitej" - pierwsze, łacińskojęzyczne wydanie tego dzieła propagowało wieloaspektową reformę Rzeczypospolitej. Myśliciel proponował zmiany w dziedzinie życia politycznego, prawodawstwa, szkolnictwa i stosunków z Kościołem. Egzemplarz z 1551 roku, przechowywany w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie, zawiera własnoręczną dedykację autora dla króla Zygmunta Augusta.
Opisy i widoki zabytków starożytności w Królestwie Polskim Kazimierza Stronczyńskiego (1844-1855 r.) to bogato ilustrowane opracowanie stanowiące efekt inwentaryzacji zabytków prowadzonej w połowie XIX w. na terenie Królestwa Polskiego przez Kazimierza Stronczyńskiego. Składa się z pięciu
tomów tekstu oraz siedmiu albumów, zawierających ponad 400 akwarel i gwaszów autorstwa wybitnych artystów. Jest przechowywane w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie.
Testament polityczny księcia Adama Jerzego Czartoryskiego - sporządzony 14 lipca 1861 r. - stanowi jeden z najważniejszych dokumentów dotyczących roli polskiej emigracji we Francji, w szczególności księcia Czartoryskiego i ugrupowania skupionego wokół jego osoby. Dokument przechowuje Fundacja XX. Czartoryskich w Krakowie.
Na Polską Listę Krajowego Programu UNESCO Pamięć Świata trafił też "Proces o Morskie Oko", będący zbiorem dokumentów po zakopiańskim hrabim Władysławie Zamoyskim, dotyczących zakończonego w 1902 r. sporu o utrzymanie w granicach polskiej Galicji najbardziej malowniczego zakątka Tatr - okolic Morskiego Oka. Dzieło znajduje się w Bibliotece Kórnickiej Polskiej Akademii Nauk.
Archiwum Towarzystwa Naukowego Warszawskiego dokumentuje natomiast działalność największej, powstałej w 1907 r. na terenie zaboru rosyjskiego organizacji, mającej na celu rozwijanie badań naukowych oraz publikację ich wyników w języku polskim. Dzieło obejmuje unikatowe materiały ukazujące dorobek polskich uczonych do II wojny światowej. Wydawnictwo znajduje się w zbiorach Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
Program UNESCO "Pamięć Świata" powstał w 1992 r. w celu zapewnienia długotrwałej ochrony dziedzictwa dokumentacyjnego. Międzynarodowa Lista "Pamięci Świata" jest tworzona od 1997 r. i liczy obecnie ok. 350 wpisów dotyczących dokumentów zróżnicowanych pod względem treści, czasu i miejsc powstania, a także nośników, na których zostały one utrwalone. Czternaście dokumentów na tej liście reprezentuje dziedzictwo polskie.
Oprócz międzynarodowej listy, w ramach Programu "Pamięć Świata" tworzone są rejestry gromadzące obiekty o szczególnej wartości dla kultury lub historii polskiej lub innych kultur, jeśli znajdują się w zbiorach polskich instytucji.
Polska Lista Krajowa Programu UNESCO "Pamięć Świat"a została zainaugurowana w 2014 r. Wpisano wówczas na nią 11 obiektów m.in. Konstytucję 3 maja 1791, Złoty kodeks gnieźnieński, Kronikę Galla Anonima z XII w., akt lokacji Krakowa z 1257 r., Kazania świętokrzyskie z II poł. XIII w. oraz autograf "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza.
Źródło: PAP, op. md.
[{"nid":"5683","uuid":"da15b540-7f7e-4039-a960-27f5d6f47365","type":"article","langcode":"pl","field_event_date":"","title":"Jak by\u0107 autorem - w kinie?","field_introduction":"Polskie warto\u015bciowe artystycznie kino i kino autorskie - to niemal synonimy. Niewiele znale\u017a\u0107 mo\u017cna wyj\u0105tk\u00f3w, kt\u00f3re potwierdza\u0142yby t\u0119 regu\u0142\u0119. Wyj\u0105tki te by\u0142y rzadkie w przesz\u0142o\u015bci, dzi\u015b s\u0105 nieco cz\u0119stsze, ale i dobrych film\u00f3w dzi\u015b mniej ni\u017c to kiedy\u015b bywa\u0142o.","field_summary":"Polskie warto\u015bciowe artystycznie kino i kino autorskie - to niemal synonimy. Niewiele znale\u017a\u0107 mo\u017cna wyj\u0105tk\u00f3w, kt\u00f3re potwierdza\u0142yby t\u0119 regu\u0142\u0119. ","topics_data":"a:2:{i:0;a:3:{s:3:\u0022tid\u0022;s:5:\u002259606\u0022;s:4:\u0022name\u0022;s:5:\u0022#film\u0022;s:4:\u0022path\u0022;a:2:{s:5:\u0022alias\u0022;s:11:\u0022\/temat\/film\u0022;s:8:\u0022langcode\u0022;s:2:\u0022pl\u0022;}}i:1;a:3:{s:3:\u0022tid\u0022;s:5:\u002259644\u0022;s:4:\u0022name\u0022;s:8:\u0022#culture\u0022;s:4:\u0022path\u0022;a:2:{s:5:\u0022alias\u0022;s:14:\u0022\/temat\/culture\u0022;s:8:\u0022langcode\u0022;s:2:\u0022pl\u0022;}}}","field_cover_display":"default","image_title":"","image_alt":"","image_360_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/360_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=dDrSUPHB","image_260_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/260_auto_cover\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=X4Lh2eRO","image_560_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/560_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=J0lQPp1U","image_860_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/860_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=sh3wvsAS","image_1160_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/1160_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=9irS4_Jn","field_video_media":"","field_media_video_file":"","field_media_video_embed":"","field_gallery_pictures":"","field_duration":"","cover_height":"266","cover_width":"470","cover_ratio_percent":"56.5957","path":"pl\/node\/5683","path_node":"\/pl\/node\/5683"}]