Scena z przedstawienia "Bruno Schulz - historia występnej wyobraźni" w reżyserii Konrada Dworakowskiego z Teatru Pinokio z Łodzi, fot. Teatr Pinokio
Piąty Międzynarodowy Festiwal Brunona Schulza w Drohobyczu na Ukrainie będzie dedykowany pisarzowi i artyście, którego 120. urodziny i 70. rocznicę śmierci obchodzimy w 2012 roku.
Festiwal odbędzie się w dniach 6–12 września, a poprzedzi go otwierana 4 września wystawa rysunków Schulza w Lwowskiej Narodowej Galerii Sztuki we Lwowie.
Bruno Schulz (1892–1942), polski pisarz żydowskiego pochodzenia z Drohobycza, uważany jest obok Witkacego i Witolda Gombrowicza za najbardziej oryginalnego polskiego artystę okresu międzywojennego, za fenomen zrodzony w wielokulturowym tyglu Galicji. Jego proza, opowiadania opublikowane w tomach "Sklepy cynamonowe" i "Sanatorium pod Klepsydrą", zostały przełożone na czterdzieści języków świata, a ich nowe tłumaczenia wciąż się pojawiają. Schulz zginął tragicznie, zastrzelony przez gestapowca na ulicy w rodzinnym mieście, a jego dorobek artystyczny uległ rozproszeniu, (zachował się tylko jeden obraz olejny). W Drohobyczu, miasteczku, któremu dzięki swym opowiadaniom dał światową sławę, był przez lata zapomniany. Pod tym względem Schulz jest postacią symbolizującą dramaty dwudziestego wieku oraz siłę sztuki wobec zniewolenia. Twórczość Schulza jak i jego życie od lat pobudzają i inspirują coraz to nowe pokolenia artystów.
Na część artystyczną Festiwalu, która ma ukazać aktualność i różnorodność schulzowskich inspiracji w sztuce, złoży się ponad dwadzieścia wystaw, cztery koncerty, trzy spektakle teatralne oraz pokazy filmów, spotkania i debaty.
Leszek Mądzik z zespołem teatru Scena Plastyczna KUL przygotuje we Lwowskiej Narodowej Galerii Sztuki instalację "Pokoje pamięci Brunona Schulza". Będzie to aranżacja przestrzenna pierwszej we Lwowie dużej wystawy rysunków Schulza, wypożyczonych ze zbiorów Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie – "Bruno Schulz. Horyzont czasu". Obok prac Schulza zawisną obrazy Maurycego Gottlieba, który także pochodził z Drohobycza, czy ukraińskiej artystki Jarosławy Muzyki, z którą Schulz razem wystawiał swoje rysunki.
Symboliczny wymiar będzie mieć festiwalowa wystawa fotografii "Światłocienie Jerozolimy", autorstwa urodzonego w Drohobyczu Erwina Schenkelbacha, fotografika z Izraela, pokazywana w zrujnowanej synagodze drohobyckiej. Erwin Schenkelbach jest synem drohobyckiego fotografika Bertolda Schenkelbacha (1893–1942), który przyjaźnił się z Brunonem Schulzem i użyczał autorowi "Sklepów cynamonowych" zaświetlonych płyt fotograficznych, na których ten techniką cliche-verre tworzył rysunki "Xięgi bałwochwalczej".
Będzie też okazja zobaczyć fotografie dawnego Drohobycza wykonane w okresie międzywojnia przez samego Bertolda Schenkelbacha, niedawno odnalezione w Nowym Jorku. Z kolei Anna Kaszuba-Dębska z Krakowa, którą fascynują kobiety Schulza, przedstawi instalację "Szpilki" wykonaną z dwustu par butów (szpilek) ofiarowanych jej przez kobiety z całego świata. Buty ułożone zostaną w formie kwiatów na zielonym dywanie z trawy przed tak zwaną willą Bianki, gdzie miała mieszkać jedna z bohaterek prozy Schulza.
Na koncercie otwierającym piąty festiwal wystąpi Bester Quartet z Krakowa, zaś wśród teatralnych gości festiwalu będzie Teatr Pinokio z Łodzi, który pokaże docenione, uhonorowane nagrodami widowisko "Bruno Schulz – historia występnej wyobraźni". Miłośnicy Schulza z Ukrainy po raz pierwszy zobaczą cyfrową wersję filmu "Sanatorium pod Klepsydrą" w reżyserii Wojciecha Jerzego Hasa, z ukraińskimi napisami.
W części literacko-naukowej piątej odsłony drohobyckiego festiwalu wezmą udział profesorowie polonistyki, historii i teorii literatury, schulzolodzy z piętnastu krajów, od Stanów Zjednoczonych i Kanady po Brazylię, Izrael i Japonię. Przyjadą tłumacze prozy Schulza na dziewięć języków - od ukraińskiego po fiński i chiński, a podczas sesji naukowej wygłoszonych zostanie blisko pięćdziesiąt referatów. Odbędzie się dwadzieścia spotkań autorskich, w tym - pierwsza promocja nowego przekładu "Sklepów cynamonowych" i "Sanatorium pod Klepsydrą" Brunona Schulza na język ukraiński. Przekłady te są dziełem Jurija Andruchowycza, wybitnego i popularnego współczesnego poety i pisarza ukraińskiego, świetnie znanego także w Polsce. Przyjedzie również amerykańska slawistka Madeline G. Levine, która przygotowuje nowy przekład prozy Schulza na angielski.
Wśród gości z Polski będą między innymi: pisarka Agata Tuszyńska; poeta, redaktor naczelny "Twórczości" – Bohdan Zadura; krytyk i publicysta prof. Michał Paweł Markowski kierujący zakładem języka polskiego Uniwersytetu Illinois; prof. Jerzy Jarzębski z Uniwersytetu Jagiellońskiego; historyk literatury, założyciel wydawnictwa "słowo/obraz terytoria" – Stanisław Rosiek oraz Jan Gondowicz, znakomity krytyk i publicysta. Sesja naukowa zostanie poświęcona tematowi "Bruno Schulz jako filozof i teoretyk literatury".
Do Drohobycza zapowiedzieli przyjazd między innymi: pisarz Dawid Grossman z Izraela, pisarz i publicysta Wiktor Jerofiejew z Rosji, teoretyk literatury, prorektor Uniwersytetu Lwowskiego – Maria Zubrycka, Jean Pierre Salgas z Francji, w Polsce znany jako dociekliwy interpretator Gombrowicza, czy Ariko Kato, która propaguje twórczość Schulza na Uniwersytecie Tokijskim.
Historycy z Uniwersytetu w Drohobyczu przygotują debatę kulturologiczną "Wielokulturowość Drohobycza międzywojennego w kontekście historii Europy Środkowo-Wschodniej". Zjadą się, aby rozmawiać o Schulzu, młodzi, wybitni ukraińscy poeci, tacy jak Ołeksandr Bojczenko, Taras Prochaśko, Wasyl Machno. Natalka Sniadanko czy Andrij Bondar.
Festiwal w Drohobyczu odbywa się co dwa lata. Festiwalowe wydarzenia dzieją się w przestrzeni wielokulturowej architektury – w synagodze, kościele rzymskokatolickim i grekokatolickiej katedrze, jak i w pałacach dawnych magnatów naftowych.
Twórcą Międzynarodowego Festiwalu Brunona Schulza w Drohobyczu był Igor Meniok (1973–2005), pierwszy kierownik Polonistycznego Centrum Naukowo-Informacyjnego Państwowego Uniwersytetu Pedagogicznego im. Iwana Franki w Drohobyczu. Pomysł Festiwalu wywodzi się z idei przywrócenia Wielkiemu Brunonowi jego autentycznej przestrzeni twórczej i życiowej, jego "jedynego miejsca na świecie". Pierwsza odsłona festiwalu odbyła się 12–18 lipca 2004 roku. Jej dyrektorem artystycznym był Andrzej Maria Marczewski, reżyser, dramaturg, producent teatralny.
Organizatorami piątego festiwalu są: Polonistyczne Centrum Naukowo-Informacyjne Uniwersytetu w Drohobyczu, Stowarzyszenie Festiwal Brunona Schulza w Lublinie i Lwowski Akademicki Obwodowy Teatr Muzyczno-Dramatyczny im. Jurija Drohobycza w Drohobyczu. Festiwal finansowany jest przede wszystkim przez polskie ministerstwa i instytucje kultury.
Źródło: informacje organizatorów, http://www.brunoschulz.org/festiwal-II.htm, jrk, 21 sierpnia 2012