Trwająca pięć minut scena wieszania Jacka należy do najmocniejszych w historii kina i często przytaczana bywa w rozmaitych dyskusjach na temat kary śmierci. "Krótki film" to niewątpliwie gwałtowny protest przeciwko obowiązującemu wówczas w Polsce prawu, myli się jednak ten, kto widzi w nim jedynie doraźną publicystykę. Sam Kieślowski pisał w autobiografii:
Myślę, że ten film właściwie nie jest o karze śmierci, ale o zabijaniu w ogóle. O zabijaniu, które jest złem, wszystko jedno, dlaczego się zabija, wszystko jedno kogo i wszystko jedno, kto zabija.
Krzysztof Kieślowski, "O sobie"
Znakomicie zagrany przez debiutującego Mirosława Bakę Jacek to postać pełna nienawiści i antypatyczna, jednak Kieślowski nie próbuje być sędzią i poprzestaje na wrażliwej obserwacji. Reżyser tak buduje narrację, by widz mógł wręcz fizycznie odczuć nastrój przygnębienia i beznadziei otaczającej bohatera: Warszawa chyba w żadnym innym filmie nie była tak szarobura i depresyjna jak tutaj. Aby wzmocnić ponurą atmosferę, operator Sławomir Idziak zdecydował się na bardzo ryzykowny zabieg i kręcił zdjęcia przy użyciu odrealniających obraz zielonkawych filtrów. Przedstawieni na tym smętnym tle ludzie rzadko kiedy zdobywają się na gest współczucia, zazwyczaj są nieprzyjaźni i odpychający: Marian na złość ucieka czekającym na taksówkę pasażerom, grupka mężczyzn bije kogoś w zaułku, pseudokibice wykrzykują wulgarne hasła.
Jedną z przyczyn deprawacji Jacka jest właśnie obojętność społeczeństwa, które nie zawaha się potem skazać "zwyrodnialca" na śmierć. Pokazując historię mordercy w ten sposób, Kieślowski zmusza widza do przeprowadzenia swoistego rachunku sumienia i wzięcia odpowiedzialności za to, co dzieje się wokół.
Choć "Krótki film" osadzony jest silnie w atmosferze marazmu schyłkowego PRL-u, znacznie wykracza poza ten historyczny kontekst. Empatyczny sposób mówienia o człowieku, wrażliwość w dostrzeganiu szczegółów życia codziennego i wnikliwa analiza relacji pomiędzy jednostką a społeczeństwem sprawiły, że dzieło Kieślowskiego zostało dostrzeżone i zrozumiane także za granicą. "Krótki film" z triumfem przeszedł przez najważniejsze festiwale międzynarodowe, zdobywając m.in. Nagrodę Jury i Nagrodę FIPRESCI w Cannes, a także Europejską Nagrodę Filmową za najlepszy film roku.
Autor: Robert Birkholc, marzec 2014
- "Krótki film o zabijaniu", Polska 1987. Reżyseria Krzysztof Kieślowski. Scenariusz Krzysztof Piesiewicz, Krzysztof Kieślowski. Zdjęcia Sławomir Idziak. Muzyka Zbigniew Preisner. Scenografia Halina Dobrowolska. Wykonawcy Mirosław Baka (Jacek Łazar), Krzysztof Globisz (Piotr Balicki), Jan Tesarz (taksówkarz), Zbigniew Zapasiewicz (przewodniczący komisji), Aleksander Bednarz (kat), Artur Barciś i inni. Produkcja PRF Zespoły Filmowe, Zespół Filmowy Tor. Barwny, 84 minuty.