Maria Jeglińska-Adamczewska: Zamiast produkować zacznijmy lepiej projektować [WYWIAD]
Z dyrektorką kreatywną targów Arena Design, które odbędą się od 25 do 28 lutego w Poznaniu, rozmawiamy o związkach wzornictwa z biznesem, o życiu w czasach nadmiaru i powrocie rzemiosła.
Dla kogo Arena Design jest organizowane i jaki jest cel tego wydarzenia?
Arena Design powstała 12 lat temu jako rodzaj "odnogi" Targów Meble, największej tego typu imprezy w naszej części kontynentu, służącej promocji polskiej branży meblarskiej na świecie (Polska jest obecnie drugim po Niemczech eksporterem mebli w Europie). Arena Design nie koncentruje się tylko na meblach, ale na szeroko rozumianym wyposażeniu wnętrz i jest imprezą organizowaną zarówno dla tzw. branży, jak i dla miłośników designu. Obok prezentacji stricte targowych jest tu rozbudowany program towarzyszący – wykłady i spotkania, które mają za zadanie popularyzować wiedzę o wzornictwie. Choć należy podkreślić, że niezwykle ważnym celem naszej imprezy jest budowanie relacji z biznesem - łączenie designerów z przedsiębiorcami, pokazywanie, że te dwa światy powinny ze sobą współpracować. Dzięki targom Arena Design próbujemy przywrócić kulturę do biznesu, połączyć je ze sobą.
Jak się opracowuje koncepcję takiego wydarzenia, które łączy w sobie formę targów i wydarzenia kulturalnego?
Moja rola w tworzeniu koncepcji Arena Design była podwójna. Jako dyrektorka kreatywna zaproponowałam hasło przewodnie, budowałam program targów, obmyślałam tematy spotkań i listę wartych zaproszenia gości. Jednocześnie jako projektantka stworzyłam koncepcję przestrzenną ekspozycji, jej aranżację. Bo Arena Design to nie są typowe targi, na których wystawcy wynajmują miejsce na swoją reklamę. My tworzymy spójną, specjalnie na ten cel zaprojektowaną przestrzeń do prezentacji i spotkań osób interesujących się wzornictwem i związanych z tą branżą. Tworzymy autorski program promujący i edukujący w dziedzinie polskiego wzornictwa. Dlatego te targi to nie tylko prezentacja firm czy pracowni, ale i dyskusja o materiałach, etyce i projektowaniu w szacunku dla środowiska, o historii polskiego wzornictwa.
Jesteś praktykującą projektantką, a od kilku lat również kuratorką wystaw designu. Jak łączysz te zadania - czy przeszkadzają sobie, czy się uzupełniają?
Zdecydowanie uzupełniają. Jako że na co dzień zajmuję się projektowaniem, kiedy tworzę koncepcję wystawy, od razu widzę ją także w przestrzeni, czyli w tym samym właściwie czasie projektuję zarówno treść wystawy, jak jej aranżację wizualną. Zwiedzając wystawy designu na świecie, dostrzegam różnice pomiędzy tymi stworzonymi przez kuratorów, którzy nie są projektantami a tymi zbudowanymi przez praktykujących designerów. Uważam, że jest pomiędzy nimi różnica. Niekoniecznie na gorsze, ale kurator-projektant zrobi wystawę nieco inaczej, ma inny punkt widzenia.
Format wyświetlania obrazka
standardowy [760 px]
Fotel, proj. Jan Kochański, zdobywca nagrody Projektant Roku 2020 Arena Design, dzięki uprzejmości artysty
Hasłem przewodnim tegorocznej edycji Arena Design jest "slowness". Co ono oznacza?
Słowo to można interpretować na kilka sposobów, staraliśmy się wybrać hasło dość pojemne. Z jednej strony oczywiście chcemy włączyć się do debaty o nadprodukcji, nadmiarze wszystkiego, a więc o tym, jak pracować i jak projektować w obliczu klęski klimatycznej. Ale z drugiej strony słowo "powolność" jest ważne w strategii budowania marek - kryje w sobie pojęcie czasu, który jest potrzebny na stworzenie udanego, świadomego tandemu producent – projektant.
Jaki powinien być design w czasach nadmiaru, kiedy już wiemy, że zabija on naszą planetę?
Z wzornictwem jest nieco inaczej niż np. z modą - rynek branży odzieżowej wytworzył wielką presję coraz częstszej wymiany kolekcji - już nie dwa, a kilka razy w roku powstają nowe linie ubrań. Tymczasem zastanówmy się, jak często przeciętny człowiek wymienia krzesło czy zastawę stołową, a jak często wyrzuca do śmieci spodnie czy buty. Z designem wiążą się inne wyzwania. Wiele świadomych firm swoje działania koncentruje wokół nowego zastosowania materiałów - zyskuje na znaczeniu uważane za bardziej przyjazne środowisku drewno czy aluminium, które doskonale nadaje się do recyklingu, można je ponownie przetwarzać praktycznie w nieskończoność. Kolejnym wątkiem jest tworzenie przedmiotów bardzo trwałych - jedna z marek japońskich, z którą współpracowałam, za swój cel stawia produkowanie obiektów, które będą przechodziły z pokolenia na pokolenie. Choć jednocześnie projektanci nie mogą nie uwzględniać zmian w naszym sposobie życia, na które przecież design musi reagować.
Podczas Arena Design są wręczane nagrody "Projektanci Roku". Czy można powiedzieć, że doceniacie tych twórców, którzy właśnie najlepiej odpowiadają na te wyzwania współczesności?
"Projektanci Roku" to jedyna nagroda w Polsce promująca nie tych uznanych, rozpoznawalnych twórców, ale młodych designerów, którzy mimo że dopiero zaczynają swoją zawodową drogę, to dali się już poznać jako świadomi, konsekwentni, oryginalni. Co bardzo ważne, staramy się nagradzać projektantów, którzy obrali bardzo różne drogi zawodowe, niejako pokazując w ten sposób, że w dzisiejszych czasach dla designera nie ma jednej ścieżki zawodowej. Współczesny design ma wiele twarzy, co pokazują nasi tegoroczni laureaci. Można działać na pograniczu wzornictwa i rzemiosła, jak to czyni Tartaruga Studio, można tworzyć z wykorzystaniem nowych technologii – co praktykuje UAU project; oryginalne przedmioty można też projektować, pracując dla marek meblowych, jak Jan Kochański. Każda z tych dróg jest dobra.
Czyli można powiedzieć, że dziś w świecie designu przybywa możliwości, pól działania?
Oczywiście widzimy różne trendy, znaki ewolucji. Jednym z nich jest chociażby odnowa rzemiosła, świadomość walorów lokalności, tradycyjnego wytwarzania. Ma to związek z pewną ewolucją nauczania - na najbardziej cenionych uczelniach od kilku lat coraz większy nacisk kładziony jest na proces, tworzenie konceptu, idei, ale zarazem na pracę wykonywaną rękoma, fizyczne tworzenie przedmiotu, rozumienie materiału, jego struktury. Oczywiście design nie traci przez to walorów użytkowych, te pozostają najważniejsze, ale coraz częściej dba się też o jego wyraz plastyczny, co czasami może przybliżać design nawet do sfery sztuki.
Format wyświetlania obrazka
standardowy [760 px]
Wazon, proj. UAU Project, laureaci nagrody Projektant Roku 2020 Arena Design, dzięki uprzejmości artystów
Czy w kontekście przemian, ewolucji designu na świecie można powiedzieć, że podobne zjawiska zachodzą w polskim wzornictwie?
W polskim designie sporo się dzieje. Powstały nowe uczelnie, np. School of Form, które pokazują nowe kierunki edukacji, dokładają swoją cegiełkę do tej ewolucji myślenia o projektowaniu. Jest też wielu bardzo zdolnych twórców, którzy nie boją się szukania własnej drogi, mają na siebie spójny i oryginalny pomysł. Bardzo pozytywnym zjawiskiem jest też fakt, że polscy projektanci po studiach czy praktykach zagranicą wracają do Polski i tu działają, pracują. U nas jest może wciąż wiele do zrobienia, ale to daje też wielkie możliwości, które twórcy chcą wykorzystać.
Gdybym miała na coś narzekać, to na fakt, że brakuje nam wciąż zrozumienia wartości współpracy przemysłu z designerami. Potrzebujemy zaufania i umiejętności budowania długotrwałych relacji, nie tylko działań od przypadkowego projektu do kolejnego epizodu. Wciąż zapominamy o tym, że wszystko na świecie ktoś kiedyś zaprojektował - od długopisu BIC do londyński autobus. Nie byłby tych praktycznych, ale jednocześnie ikonicznych przedmiotów, gdyby nie współpraca designera z producentem. A przecież wiele z tego typu obiektów odegrało i wciąż odgrywa ważną rolę w światowej kulturze, są archetypami życia codziennego danej kultury. W Polsce wciąż brakuje zrozumienia i docenienia kulturowej roli designu. W latach 90. bardzo wtedy popularne kolorowe magazyny o dekoracji wnętrz pokazywały wzornictwo przez jedno jego oblicze, sprowadzając je do ładnych przedmiotów, ozdób, stylowych gadżetów. A przecież przedmioty dobrze zaprojektowane, skonstruowane i starannie wykonane nie tracą na wartości, nie tylko użytkowej, ale i materialnej - łatwo to zobaczyć w sklepach, w których przedmioty vintage kosztują tyle samo, jeśli nie więcej niż nowe.
Na rozwój i jakość designu mają wpływ nie tylko sami projektanci, ale i świadomi odbiorcy, a przede wszystkim producenci, gotowi zaufać designerowi.
Jednym z najważniejszych celów Arena Design jest edukowanie producentów, którym chcemy pokazać, że warto podejmować długotrwałe relacje z projektantami. Wiele przykładów pokazuje, że najlepsze przedmioty powstają w wyniku współpracy, wspólnej pracy producenta z projektantem. I nie chodzi o narzucanie swojej wizji, ale o zbudowanej na zaufaniu relacji, w wyniku której obie strony rozumieją swoje cele i razem tworzą projekty wartościowe i oryginalne. Największe marki, jak choćby znana na całym świecie Vitra, przez lata współpracują z tymi samymi projektantami, z którymi coraz lepiej się rozumieją i wciąż ulepszają swoje projekty. W takiej sytuacji producent staje się rodzajem impresario, który wyszukuje zdolnych twórców i umie docenić ich potencjał.
Zmiana na polu relacji projektantów z biznesem wydaje się szczególnie ważna w branży meblarskiej. Mimo że Polska jest wysoko w statystykach eksportu, wciąż w dużym stopniu jesteśmy podwykonawcami, a polska oferta projektowa nie jest konkurencyjna. Tymczasem ta branża dynamicznie się zmienia i jest bardzo prawdopodobne, że już niedługo atrakcyjność Polski jako kooperanta czy podwykonawcy dla zagranicznych producentów spadnie i wtedy polski rynek meblarski się załamie. Lekarstwem na to jest budowanie własnych, autorskich marek. Dzięki obecnej dobrej opinii Polski w branży meblowej być może takim markom będzie nawet łatwiej zaistnieć - muszą tylko pokazać własną kolekcję, niebanalne produkty. A te przecież może dla nich stworzyć tylko dobry designer. Spójrzmy na Skandynawię - tamtejsze wzornictwo zna i lubi każdy. Warto, aby Polska także przestała być tylko podwykonawcą i żebyśmy mogli naklejki "wyprodukowano w Polsce" wymienić na "zaprojektowano w Polsce".
[{"nid":"5683","uuid":"da15b540-7f7e-4039-a960-27f5d6f47365","type":"article","langcode":"pl","field_event_date":"","title":"Jak by\u0107 autorem - w kinie?","field_introduction":"Polskie warto\u015bciowe artystycznie kino i kino autorskie - to niemal synonimy. Niewiele znale\u017a\u0107 mo\u017cna wyj\u0105tk\u00f3w, kt\u00f3re potwierdza\u0142yby t\u0119 regu\u0142\u0119. Wyj\u0105tki te by\u0142y rzadkie w przesz\u0142o\u015bci, dzi\u015b s\u0105 nieco cz\u0119stsze, ale i dobrych film\u00f3w dzi\u015b mniej ni\u017c to kiedy\u015b bywa\u0142o.","field_summary":"Polskie warto\u015bciowe artystycznie kino i kino autorskie - to niemal synonimy. Niewiele znale\u017a\u0107 mo\u017cna wyj\u0105tk\u00f3w, kt\u00f3re potwierdza\u0142yby t\u0119 regu\u0142\u0119. ","topics_data":"a:2:{i:0;a:3:{s:3:\u0022tid\u0022;s:5:\u002259606\u0022;s:4:\u0022name\u0022;s:5:\u0022#film\u0022;s:4:\u0022path\u0022;a:2:{s:5:\u0022alias\u0022;s:11:\u0022\/temat\/film\u0022;s:8:\u0022langcode\u0022;s:2:\u0022pl\u0022;}}i:1;a:3:{s:3:\u0022tid\u0022;s:5:\u002259644\u0022;s:4:\u0022name\u0022;s:8:\u0022#culture\u0022;s:4:\u0022path\u0022;a:2:{s:5:\u0022alias\u0022;s:14:\u0022\/temat\/culture\u0022;s:8:\u0022langcode\u0022;s:2:\u0022pl\u0022;}}}","field_cover_display":"default","image_title":"","image_alt":"","image_360_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/360_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=dDrSUPHB","image_260_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/260_auto_cover\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=X4Lh2eRO","image_560_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/560_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=J0lQPp1U","image_860_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/860_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=sh3wvsAS","image_1160_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/1160_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=9irS4_Jn","field_video_media":"","field_media_video_file":"","field_media_video_embed":"","field_gallery_pictures":"","field_duration":"","cover_height":"266","cover_width":"470","cover_ratio_percent":"56.5957","path":"pl\/node\/5683","path_node":"\/pl\/node\/5683"}]