Polonya’da ise tek bir adresi paylaşmışlar: Poznań’da bulunan ve küratörlüğünü Joanna Leśnierowska’nın yaptığı Stary Browar Dans Merkezi. Burası, solo kuşağının doğmaya başladığı yer olarak görülüyor. Hepsinin ortak ders aldığı ustalar ise Henryk Tomaszewski, Jan Fabre, Anne Teresa de Keersmaeker, Iwona Olszowska, Leszek Bzdyl ve Witold Jurewicz.
Paten üzerinde swing - Weronika Pelczyńska
Weronika Pelczyńska, fotoğraf: Marta Ankiersztejn
29 yaşında ve hem Salzburg’da bulunan SEAD Deneysel Çağdaş Dans Akademisi hem de Varşova Politeknik Üretim Mühendisliği Bölümü mezunu. Weronika Pelczyńska, bugüne kadar Salzburg’dan Bodhi Project, Köln’den Mouvoir, Kassel’den Johannes Wieland Company, Bonn’dan Cocoon Dance ve Brüksel’den Random Scream gibi çok sayıda uluslararası dans topluluğu ile işbirliği yaptı.
Bir röportajında, uluslararası deneyimler yerine hep Polonya’da çalışmak istediğini söyleyen sanatçı, şunları ekliyor:
Kiminle istersem onunla çalışıyorum. Kendimi tatmin olmuş hissediyorum ama her zaman kendime yeni mücadeleler ve hedefler kuruyorum. Avusturya, Hırvatistan’da çalıştım, Almanya ve Polonya’da çok dans ettim ve şimdi de kendimi Fransa’da deniyorum. Kendime ait bir çalışma yaratmak istiyorum, koreografisini ve yönetmenliğini yapacağım daha büyük bir şey. Aynı zamanda, kendimi bunun için geliştiriyorum.
Kaya Kołodziejczyk: Karpatlı haydutlarla brekdans
Kaya Kołodziejczyk, fotoğraf: Marta Ankiersztejn
Kaya Kołodziejczyk, oldukça çeşitli projelerde yer aldı. Karol Szymanowski’nin bale-operası Harnasie adaptasyonundan Tatra dağlarının kalbinde düzinelerce dansçının koreograflığını yaptığı açık hava performansına kadar…
Genç sanatçı, güçlü bir disiplinlerarası eğilimi olan bir dansçı, performans sanatçısı ve bir koreograf. Bir söyleşisinde, bağımsız olduğunu ancak aynı zamanda kolektiflerle çalışmayı da sevdiğini söyleyen sanatçı, çalışmalarını performatif dans ve hareket tiyatrosu olarak adlandırıyor ve ekliyor “Bana göre, her şey o anda başlar, hareketin yarattığı etkide”.
İlk çıkışını 2013 yılında Ciało/Umysł festivalinde SOL isimli performansıyla yaptı. Proje üzerinde çalıştığı sırada Kołodziejczyk’in araştırmaları onu Mad Brook Farm’da kontak doğaçlamanın öncüleri Steve Paxton ve Lisa Nelson ile çalışmaya kadar götürdü. SOL için, 50 yıllık bir politik radikal Amerikan grup olan efsanevi Bread and Puppet Theatre ile birlikte çalıştı. Kołodziejczyk yapıtında kariyerini özetlerken, çağdaş dansa karşı eleştirel bir tutum sergilemeye karar verdi.
Anita Wach sahnedeki Sarah Kane
Anita Wach, fotoğraf: sanatçının izniyle
Kimileri onu Polonya’nın en iyi bağımsız dansçısı olarak görüyor. Poznań’da bulunan Stary Browar’daki Solo Projekt girişiminin ilk katılımcılarından birisiydi. Hem Polonya’da hem de uluslararası projelerde dans ediyor.
Wach, ayrıca kendi yapıtlarını yaratıyor ve mükemmel bir doğaçlama sanatçısı. Polonya’da en çok Teatr Bretoncaffe işbirliğiyle tanınıyor. Küratör ve eleştirmen Jadwiga Majewska’ya göre o sıra dışı bir dans karakteri.
Tomasz Bazan’ın tehlikeli sanatı
Tomasz Bazan, çeşitli hareketler tekniklerindeki mükemmel ustalığı, engin teorik bilgi ve edebi farkındalıkla birleştiriyor. Tüm bu özellikler onu tanınmış biri olmanın yanı sıra, genç Polonya tiyatro ve dans sahnelerini canlandıran ve etkileyen bir sanatçı haline getiriyor.
Bazan, performanslarını kendisi yaratıyor. Maat Projekt’in kurucusu ve her yıl düzenlenen Maat Festival’in organizatörü. Bazan, dans ederken kendisi için en önemli şeyi şöyle açıklıyor:
Bence, delilik en önemli olan şey. Tabiri caizse, tam bir ‘uğruna ölme’ tavrı. Kendinizi tamamen feda ederek, yaratıcı çalışmaya adamak. Güvenli sanatın var olduğunu düşünmüyorum, hoş bir şekilde yapılmış, özünde bakımlı ve doğru, sevimli sanatın... Onun sadece bir ürün olduğunu düşünüyorum. Bir sanat alanında, sözde kitleler için yapılan ‘doğru’ yaratıcılıktan daha kötü hiçbir şey olabileceğini sanmıyorum. Bu durumda, o kişi iddialı bir kostüm içinde kendini saklamaya çalışan bir seri üretimdir--sanatla hiç bir alakası yoktur. Sanatta benim için en anlamlı şeylerden biri, başka bir şekilde keşfedilmesi mümkün olmayan bir şeyi keşfetme ihtiyacıdır. ‘Sözle anlatılmayan’ı yakalamak üzere bir girişim.
Jadwiga Majewska, ekliyor: “Geometrik formlar, simetrik uygulamalar, minimalizm ve soğukkanlı bir estetikle sıcak duygular arasındaki sabit gerilim. Bunlar, Tomasz Bazan’ın çalışmalarını “klasisizm” olarak tanımlayabilmemizi sağlayan öğeler.
Iza Szostak: içgüdü, itki, doğaçlama
Iza Szostak "Ciało. Dziecko. Obiekt." (Beden.Çocuk.Obje), yapımcı: Art Stations Foundation, Grażyna Kulczyk, fotoğraf: Jakub Wittchen
Iza Szostak, William Forsythe grubunun dansçıları ve eksantrik Hollandalı sanatçı Jan Fabre ile yaptığı işbirliğiyle öne çıkıyor. Çağdaş dansın dışında, bale, caz ve waltz, rumba, jive ve cha-cha gibi klasik dans eğitimi de bulunuyor. Szostak, Varşova merkezli Roman Turczynowicz Bale okulu ve Codarts, Rotterdam Dans Akademisi mezunu.
Kontak doğaçlama ve otantik hareket adı verilen bedensel tekniklerle ilişkili metotlar kullanan sanatçının, harekete yaklaşımı oldukça titiz ve deneysel. Izabela Szymańska, bir söyleşide çalışma yöntemiyle alakalı şunları söylüyor:
Sahneye çıktığımda otantik hareket metoduyla başlıyorum. Gözlerinizi kapatıyorsunuz ve 30 dakika boyunca ne isterseniz onu yapıyorsunuz. Sizi izleyen bir tanığınız var. Asıl nokta, kendinizi analiz etmekten ve yargılamaktan kaçınmanız ve içgüdü ve itkinin size rehberlik etmesine izin vermeniz. (...) Bu metot bana uykuyla uyanıklık arasındaki gibi bir his veriyor. (...)
Ramona Nagabczyńska – sahnesi, sanat galerisi...
"New(dis)Order" performansından bir sahne, koreograf: Ramona Nagabczyńska, fotoğraf: sanatçının izniyle
Polonya ve Kanadalı sanatçı, Londra ve Varşova’da dans ediyor. Kendi performanslarının koreograflığını yaptığı gibi başka sanatçılarla da işbirlikleri yapıyor. Nagabczyńska, Tate Modern’de birlikte performanslarını sundukları görsel tiyatro grubu Clod Ensemble ile de birlikte çalışıyor. Varşova’da bale eğitimi gören Ramona Nagabczyńska, ayrıca Frankfurt’ta Müzik ve Sahne Sanatları Üniversitesi’nde, The Place ve Londra Çağdaş Dans Okulu’nda çağdaş dans eğitimi aldı. Nagabczyńska dansı hakkında “Ben eğlence dansıyla ilgileniyorum. Size zevk veren dansla sahnede yapılmasına izin verilen dansı birbirinden ayırmak için bir neden göremiyorum” diyor.
Janusz Orlik: Müzik her şeyin üzerinde
"The Rite of Spring"ten bir sahne, Janusz Orlik, fotoğraf: © Marek Degórski
1981 doğumlu Orlik, Varşova Bale Okulu ve Avusturya, Brucknerkonservatorium Linz mezunu. On yıldan uzun bir süredir İngiliz Vincent Dans Tiyatrosu ile işbirliği yapıyor ve zamanını paylaşımlı olarak İngiltere ve solo olarak dans ettiği Polonya’da geçiriyor. Orlik bir röportajında şöyle diyor:
Benim sabit bir stilim yok. Bulabileceğim ve kullanabileceğim yeni ifade yollarıyla ilgileniyorum. En önemlisi müzik. Performanslarım üzerinde çalışmaya müzikten yola çıkarak başlıyorum.
Maria Stokłosa’nın entelektüel hazzı
"Intercontinental"den bir sahne, fotoğraf: Katarzyna Szugajew
Stokłosa deniyor, doğaçlama yapıyor ve meydan okuyor. Bugüne kadar dünya çapında birçok sanatçıyla işbirliği yaptı ve New York, Montevideo, Buenos Aires, Berlin, Brüksel ve Londra’da sahne aldı. Marysia Stokłosa Avrupa’nın iki prestijli okulunda eğitim aldı: Amsterdam’da bulunan Sanat Okulu’na bağlı Yeni Dans Gelişimi Okulu (SNDO) ve Londra Çağdaş Dans Okulu. Królica, Marysia Stokłosa kendisiyle yapılan bir söyleşide şöyle diyor:
Hollanda’da bulduğum en önemli şey, dansın bir haz olabileceğinin keşfi oldu; bir çeşit, mükemmeliyet görevi değil. Bu dansım için çok geçerli bir kaynak: Haz. Bu sayede, bu meslekle tamamen farklı bir ilişki yarattım. Artık, mükemmel için mücadele etmediğim için çok mutluyum. Dans ederken tamamen fiziksel bir haz ve hayatımdaki zor deneyimleri ve duygularımı dönüştürebileceğim bir alan buluyorum. Düşünüyorum da, eğer bunu keşfedebilmiş olmasaydım, kendimi dansla daha fazla meşgul edemeyecektim (...) Beden rahatladığında, olağanüstü şeyler yapabiliyorsunuz. Yoğun miktarda endişe ve beraberinde diğer sınırlamalar yok oluyor. Çaba harcamadan dans ediyorsunuz ve giderek daha da yaratıcı hale geliyorsunuz. Şarkı söylemeyi bilmeden, yüksek sesle şarkı söyleyebilmek gibi...
Burdąd Vakfı ve Creative Work Centre’ın kuruculuğunu yapan Marysia Stokłosa, bağımsız koreograflar birliği Centrum w Ruchu’nun da kurucusu.
Aleksandra Borys, Harikalar Diyarında
Aleksandra Borys, fotoğraf: Jakub Wittchen
Dansçı ve koreograf olan Borys, Poznań’da bulunan Stary Browar’daki Solo Projek üyelerinden ve Avustralya’dan çok etkileniyor. Lost in details adlı performansının yaratıcısı olan sanatçı, bu çalışmasında Alice Harikalar Diyarında’ya ait sihrin içerinde kişisel bir yolculuğa çıkıyor. Aleksandra Borys, Centrum w Ruchu’nun kurucu ortaklarından biri. Bir röportajında, her bir eserinin, kendisi için dansı tanımlama girişimi olduğunu ifade ediyor:
Dansımın izleyicilere nasıl ulaştığı ve onlar tarafından nasıl algılandığı benim için çok önemli. Beden, alan, nesneler ve ses arasındaki ilişki ilgimi çekiyor. Kendime, izleyicinin sadece dansçının hareketiyle gösterdiğine odaklanmasının ne ölçüde mümkün olabileceğini sordum (...) Koreograflarımın izleyiciyi kendi macerasını deneyimlemeye davet eden bir eylem formu kazanmasını istiyorum. Aynı zamanda, dans hakkında tartışma yaratacak bir alan açmak benim için önemli. Belki, harekete bir isim vermektense, onun bizde nasıl bir his uyandırmaya çalıştığını sormak önemlidir.
Makalede bahsedilen sanatçıların yanı sıra, Solo Projekt çalışmaları içerinde olan diğer bazı sanatçılar: Dominika Knapik, Wojtek Klilmczyk, Renata Piotrowska, Barbara Bujakowska, Karol Tymiński, Małgorzata Haduch, Magdalena Przybysz, Rafał Urbacki, Anna Nowicka, Irena Lipińska, Aleksandra Ścibor ve Iza Chlewińska.
kaynaklar: Culture.pl, taniecpolska.pl, dwutygodnik.com, "Pokolenie solo"
Çeviren ve düzenleyen: Didem Bilgin