Kazimierz Mikulski, Tej nocy świeciły księżyce, 1982,
wł. Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu,
fot. materiały organizatorów
Wystawa Piękno nagości to tematyczna ekspozycja prezentująca dzieła wielkich malarzy polskich, m.in.
Jerzego Nowosielskiego,
Wojciecha Weissa,
Józefa Pankiewicza,
Władysława Podkowińskiego i
Jacka Malczewskiego. Składa się na nią prawie 70 prac ze zbiorów m.in. Muzeów Narodowych w
Warszawie,
Krakowie i
Poznaniu,
Muzeum Okręgowego w Toruniu,
Muzeum Sztuki w Łodzi oraz
Muzeum Historii Miasta Łodzi.
Wystawa gromadzi prace klasyków polskiego malarstwa związanych z różnymi kierunkami i ugrupowaniami artystycznymi. Najstarszy prezentowany obraz to Rodzina Fauna z ok. 1890 roku autorstwa dziewiętnastowiecznego pompiera Franciszka Żmurki; najnowsze - Tej nocy świeciły księżyce
Kazimierza Mikulskiego i Akt z miednicą Jerzego Nowosielskiego zostały namalowane w 1982 roku.
Stulecie malarstwa i najróżniejsze malarskie rozwiązania - secesyjne stylizacje, kubistyczne geometryzacje, kolorystyczne rozwibrowania, klasycyzujące wygładzenie, surrealizujące zagadki, modernistyczne deformacje. Wszystkie prace łączy temat - akt. Nagie, w przeważającej większości kobiece, ciało przedstawione jest samodzielnie lub w określonym kontekście - sceny mitologicznej, historycznej, biblijnej, alegorii.
Akt to odwieczny motyw sztuk plastycznych, od czasów renesansu studia nagiego ciała są elementem kształcenia artysty. W XIX stuleciu staje się akt samodzielnym dziełem sztuki. Jak pisze prof. Maria Poprzęcka:
"W malarstwie polskim jednak brak parowiekowej tradycji przedstawiania nagiego ciała. (...) W XIX wieku wobec malarstwa oczekiwano przede wszystkim wypełniania poważnych narodowych powinności, a nie zaspokajania zmysłów czy - co gorsza - podniety do rozwiązłości. Ważny był także brak tradycji akademickiego kształcenia, opartego w pierwszym rzędzie na studium nagiego modela. Akt zagościł w malarstwie polskim dopiero w drugiej połowie XIX wieku, w malarstwie salonowym, to znaczy przeznaczonym na wystawę, do publicznego oglądania. Większość tych obrazów to przedstawienia nagiej kobiety leżącej, siedzącej lub stojącej, której przydano jakiś sankcjonujący nagość tytuł. Bywały to jeszcze tradycyjne nimfy, boginie miłości, ale także kwiaty, gwiazdy, perły, wiosny, cały poetyczny repertuar niewyszukanych skądinąd porównań.Tak jest choćby w przypadku płótna Władysława Podkowińskiego z 1892 roku przedstawiającego nagą dziewczynę z rozpuszczonymi włosami, które artysta zatytułował "Konwalia" (modelka w dłoni rzeczywiście trzyma bukiecik kwiatów).
Popularnym przebraniem dla nagości były też wszelkie egzotyzmy: haremy, odaliski, cyganki, arabki. Tu przykładem może być "Fatima" Ignacego Pieńkowskiego - wystarczyło po prostu umieścić nagą modelkę na tle wschodniej makaty. Te konteksty i preteksty stały się zbędne na początku XX wieku, głównie z uwagi na przemiany obyczajowe, które nastąpiły po zakończeniu I wojny światowej: przedstawienie nagiego ciała sankcjonowała już sama Sztuka."
Jerzy Nowosielski, Akt skulony (Narzeczona pianisty), 1947, wł. Muzeum Narodowe w Poznaniu, fot. materiały organizatorów | Władysław Podkowiński, Konwalia, 1892, wł. Muzeum Narodowe w Krakowie, fot. materiały organizatorów |
Z tego okresu na wystawie prezentowane są m.in.: skubizowany Akt kobiety
Leona Chwistka, cztery obrazy Wojciecha Weissa - mistrza ocierających się o nieprzyzwoitość przedstawień kobiecego ciała, Wyspa miłości
Zygmunta Waliszewskiego, Dwa akty kobiece, kubistyczne
Tadeusza Makowskiego oraz Toaleta
Bolesława Cybisa.
Niezwykle osobiste piętno sztuce aktu nadał jeden z najwybitniejszych polskich artystów drugiej połowy XX wieku - Jerzy Nowosielski, którego twórczość reprezentowana jest na ekspozycji dwoma płótnami. W dorobku Nowosielskiego, znanego przede wszystkim z dzieł sakralnych, akty są zaskakująco liczne. To dziwne ciała, zawsze bezosobowe. Kadrowane, obcinane, pozbawione głów i nóg, zredukowane do korpusu, zmaltretowane.
Wernisaż: 5 marca 2009 godz. 18:00.
Wystawa trwa do 26 kwietnia 2009.