Karol Radziszewski, "Karol i Natalia LL", fotografia, 2011
Po 34 latach od pobytu Natalii LL w Nowym Jorku jej tropem wyruszył Karol Radziszewski. Co zostało z tamtej obecności artystki w Ameryce? Czym różni się pobyt polskiego artysty w Ameryce dzisiaj? Mówi o tym wystawa "America Is Not Ready For This" w Muzeum Współczesnym we Wrocławiu.
- Ameryka nie jest na to gotowa – to słowa, które miał wypowiedzieć znany galerzysta Leo Castelli, oglądając prace Natalii LL w 1977 roku. Słowa te niekoniecznie dyskredytowały jej twórczość, wskazują jednak na fundamentalną różnicę i obcość, z jaką spotykała się nawet najbardziej awangardowa twórczość zza Żelaznej Kurtyny w centrum światowej sztuki.
Kiedy w 1977 roku Natalia LL (właśc. Natalia Lach-Lachowicz, ur. 1937) przyjeżdża na trzymiesięczne stypendium Fundacji Kościuszkowskiej do Nowego Jorku, jest już uznaną artystką konceptualną, związaną z body-artem i feminizmem, twórczynią m.in. słynnego wideo "Sztuka konceptualna" (1972). Na miejscu artystka próbuje określić swoją pozycję artystyczną i… zderza się z zupełnie inną rzeczywistością.
Choć trudno było się spodziewać jakichkolwiek materialnych śladów tamtego pobytu, w 2011 roku Karol Radziszewski wyruszył w podróż do Ameryki, aby spotkać się z artystami i galerzystami, których artystka wówczas poznała. Wyposażony w zaledwie kilka czarno-białych fotografii oraz wynotowane z opowieści Natalii nazwiska poznanych tam osób, Radziszewski odbył specjalną kwerendę, która stała się dla niego punktem wyjścia do poszukiwań paraleli pomiędzy artystycznymi doświadczeniami jego i Natalii LL.
Wystawa w Muzeum Współczesnym we Wrocławiu jest pokłosiem tych spotkań. Składają się na nią dokumentacje wywiadów m.in. z Vitem Acconcim, Carolee Schneemann i Mariną Abramović, korespondencja mailowa z artystami oraz archiwalne zdjęcia z Ameryki, tworzące nowy portret ważnej dla polskiej historii sztuki artystki.
- W istocie, o jej pobycie tam, związanym z intensywnymi badaniami nad sztuką i próbą określenia własnej artystycznej pozycji, można by myśleć jako o zderzeniu dwóch, całkowicie odmiennych od siebie światów – pisze kurator wystawy Piotr Stasiowski. - Z jednej strony – środowiska nowojorskiej bohemy, w której wciąż panował kult artysty – białego, heteroseksualnego celebryty. Z drugiej – spojrzenia stojącej z boku artystki z Europy, a konkretnie z państwa bloku socjalistycznego, gdzie uważano, że temat emancypacji kobiet został już dawno przepracowany i unormowany w ramach systemu.
Jedna z najważniejszych prac Natalii LL z 1972 roku – „Sztuka konsumpcyjna”, przedstawiająca modelki, które w bardzo zmysłowy sposób konsumują różne falliczne przedmioty (banana, kiełbaski) - zadawała kłam obydwu tym przekonaniom. Na paradoks recepcji jednej z najsłynniejszych prac polskiego konceptualizmu zwracał uwagę badacz awangardy Piotr Piotrowski, zauważając, że w latach 70., gdy kultura masowa PRL-u była dość purytańska, a produkty konsumowane przez modelkę trudno dostępne, dzieło mogło być w sposób przewrotny zachętą do konsumpcji. Po prostu czym innym było rozerotyzowane jedzenie banana dla Amerykanów, czym innym dla obywateli PRL-u. Wiecej o "Sztuce konsumpcyjnej" Natalii LL..
Całe wideo "Sztuka konsumpcyjna" dostępne jest na stronie Filmoteki Muzeum Sztuki Nowoczesnej...
Co najciekawsze – czas, który upłynął pomiędzy tymi dwiema podróżami nie zniwelował różnic do końca. Historia Natalii LL była dla Karola Radziszewskiego szczególnie interesująca ze względu na zbieżność doświadczeń w wyrażaniu istotnych dla rodzimej sztuki zjawisk:
- Natalia była wówczas żywo zainteresowana mało znanym w Polsce dyskursem feministycznym w sztuce – pisze kurator. - Radziszewski zaś postrzegany jest jako jeden z najbardziej wyrazistych twórców podejmujących w swojej twórczości wątki queerowe. W Ameryce obydwie te kwestie pojmowane były (i są) inaczej – o tym właśnie rozmawiał z artystami Radziszewski, poszukując tropów polskiej artystki.
Film, na który składają się fragmenty wywiadów, to rodzaj szczególnego hommage dla Natalii LL, opowiedziany nie wprost i pozbawiony pomnikowego charakteru. Jego zadaniem jest nie tyle rekonstrukcja pamięci o odbytej w 1977 roku podróży, co głębsze spojrzenie na reguły gry pozycjonującej artystów w świecie sztuki, zarówno wtedy, jak i dzisiaj.
To nie pierwszy projekt Karola Radziszewskiego nawiązujący do twórczości Natalii LL. W 2006 roku w poznańskiej Galerii Pies artysta zorganizował akcję "Spróbuj tego" - konkurs na najbardziej erotyczny sposób zjedzenia banana, czym w oczywisty sposób nawiązał do pracy "Sztuki konsumpcyjnej".
Karol Radziszewski urodził się w 1980 roku. Studiował malarstwo na warszawskiej ASP (dyplom – 2004). W swojej twórczości podejmuje temat pop-kultury i wątki queerowe. Jest m.in. laureatem Paszportu Polityki (2010).
Projekt "America Is Not Ready For This" powstał we współpracy z Residency Unlimited, przy wsparciu Instytutu Kultury Polskiej w Nowym Jorku.
Równolegle od 30 listopada 2012 do 4 lutego 2013 w Muzeum Współczesnym we Wrocławiu pokazywana jest wystawa poświęcona słynnej Galerii PERMAFO powstałej po słynnym sympozjum Wrocław '70, uważanym za założycielską manifestację polskiego konceptualizmu. Wystawa "Gdzie jest Permafo?" to próba opowiedzenia założycielskiego mitu młodego, otwartego miasta poprzez postaci dwojga artystów twórców Permafo Natalii LL i Andrzeja Lachowicza. Więcej na stronie Muzeum Współczesnego Wrocław...
MWW
pl. Strzegomski 2a, 53-681
Wrocław
71 356 42 50
muzeumwspolczesne.pl
Źródło: muzeumwspolczesne.pl, karolradziszewski.blogspot.com, Culture.pl, opr. mg