Jego zainteresowania kulturą, związkiem kultury i życia, a także pograniczami zaowocowały zbiorem "Rozum spokorniał. Rozmowy z twórcami kultury" (Warszawa 2000); "Nauka a polityka. Dziwne losy filozofii prawa w Polsce" (Warszawa 2001), "Hotel Europa" (Warszawa 2009, rozmowy z Anną Prucnal i Normą Bosquet z tej książki otrzymały nominacje do nagród im. Barbary N. Łopieńskiej i Grand Press) i "Wolne" (Warszawa 2012, rozmowa z Wandą Wiłkomirską z tej książki otrzymała drugą nagrodę w konkursie im. Barbary N. Łopieńskiej za najlepszy wywiad prasowy). Jest też autorem wywiadów-rzek "Marian Kociniak. Spełniony" (Warszawa 2010) i "Było, więc minęło. Joanna Penson – dziewczyna z Ravensbruck, kobieta Solidarności, lekarka Wałęsy" (Warszawa 2013, nominacja do Nagrody Newsweeka im. Teresy Torańskiej). Grzela przeprowadził również wywiady z Ireną Jun i Stanisławem Brudnym opublikowane jako "To, co najważniejsze" (Warszawa 2015). Oprócz tego wydał podwójną biografię dwóch znamienitych reporterek – Oriany Fallaci i Teresy Torańskiej ("Podwójne życie reporterki", Warszawa 2017).
Prof. Maria Szyszkowska napisała we wstępie do zbioru "Rozum spokorniał”":
W czasach gadulstwa i zarazem ucieczki od rozmów istotnych, w czasach narastającego znaczenia internetu i bycia częściej obok siebie niż ze sobą, książka niniejsza przywraca znaczenie wartości, jaką jest obcowanie z człowiekiem i rozmowa z nim.
O książce "Wolne" pisał Mariusz Szczygieł:
Od lat obserwują pewną słabość Remigiusza Grzeli. Jest to słabość do silnych i dojrzałych kobiet. Wykorzystuje ją, przeprowadzając z nimi wywiady. Jego rozmówczynie to kobiety wolne. Nie w sensie matrymonialnym, ale na pewnym etapie życia są już wolne od lęku przed krytyką, wolne od ciśnienia wzorców, wolne od oczekiwań otoczenia. (Wanda Wiłkomirska jest nawet wolna od muzyki, mimo że to ona wyniosła ją na światowy szczyt sławy). Nie byłoby ich szczerości bez wolności.
O "Było, więc minęło" pisał Jarosław Kurski w "Gazecie Wyborczej":
Penson i Wałęsa stanowią symbiotyczny związek kontrastów – subtelnej, wyrafinowanej, skromnej i wykształconej kobiety, przygarbionej ciężarem historii XX w. z pewnym swego, zarozumiałym robotnikiem, który ogra każdego, a historią się nie przejmuje, bo jej nie zna. Jej dramatyczne losy wplatają się w osobiste losy Lecha Wałęsy, tworząc ludzką panoramę polskiej historii od lat 20. do dziś. (...)
Opowieść profesor Joanny Penson jak nożem przecina naszą dwudziestowieczną historię. Poprzez jednostkowy los ujawniając jej strukturę. Bo to, co naprawdę ciekawe, to ludzie i ich historie (…) Prof. Joanna Penson opowiada piękną przedwojenną polszczyzną nabytą w domu i w warszawskim liceum Królowej Jadwigi. Nie mówi jednak wszystkiego. Ma się wrażenie, że najciekawsze zapewne jest to, czego nie chciała powiedzieć. Z jednej strony szkoda, z drugiej – czyni to tę książkę i tę postać jeszcze bardziej tajemniczą i fascynującą.
Grzela jest również autorem książki o związku Franza Kafki z polskimi Żydami, judaizmem i teatrem żydowskim "Bagaże Franza K. czyli podróż, której nigdy nie było" (Warszawa, 2004).
Mariusz Szczygieł o "Bagażach Franza K.":
Myli się ten, kto myśli, że o Kafce i jego otoczeniu napisano już wszystko. Autor z Polski wyśledził sprawy nowe, nawet mnie na chwilę uczynił swoim agentem. Świeża, wartościowa powieść faktu.
W 2007 roku wydał "Bądź moim Bogiem", książkę inspirowaną życiem Wiery Gran), a w 2014 roku "Złodziei koni".
O "Złodziejach koni" pisał Leszek Bugajski:
Trzech mężczyzn, trzy życiowe opowieści, trzy różne postawy i trzy etapy historii Polski. Dziadek walczył z ustanawianą władzą komunistyczną i musiał uciekać przed represjami, porzucony syn – niespełniony aktor – był PRL-owskim oportunistą, pragmatyczny wnuk zaczyna w nowej Polsce karierę filmowca. A obok wspierające ich zakochane i cierpiące kobiety. Remigiusz Grzela napisał świetną powieść – kiedy trzeba okrutną, kiedy trzeba wzruszającą – o tym, jak historia bezwzględnie i długofalowo kształtuje ludzkie losy.
Agnieszka Holland opisywała twórczość Grzeli:
Remigiusz Grzela jest głodny ludzkich losów i poświęca im mnóstwo czułej uwagi. Zarówno istniejący ludzie, z którymi rozmawia, bohaterowie jego dokumentalnych książek, jak fikcyjni choć równie prawdziwi bohaterowie jego powieści – wszyscy mają prawo do własnego głosu. Grzela nigdy nie osądza ich słabości, daje im prawo do prywatnego patosu.
W 2001 roku została opublikowana książka "Nauka a polityka. Dziwne losy filozofii prawa w Polsce", do której autor przeprowadził rozmowy ze znanymi naukowcami i myślicielami, m.in. prof. L. Falandyszem, prof. A. Łopatką, prof. G.L. Seidlerem, prof. K. Sójką-Zielińską, prof. M. Szyszkowską.
Remigiusz Grzela był też współautorem książki "Chełmska 21" (Warszawa 2001) o historii warszawskiej wytwórni filmowej, do której przeprowadził kilka rozmów z twórcami filmów dokumentalnych. Publikował w paryskiej "Kulturze", w "Literaturze", "Kinie", "Gazecie Wyborczej", również w prasie zagranicznej. Ma stałą rubrykę z wywiadem w miesięczniku "Zwierciadło". W "Gazecie Wyborczej" prowadzi cykl spotkań z artystami "Teatr, Muzyka, Kino w Gazeta Cafe", a w Teatrze Żydowskim cykl "Bagaże kultury". Wykładał wywiad i reportaż na Wydziale Dziennikarstwa i Nauk Politycznych UW. Jest współautorem trzyodcinkowego serialu dokumentalnego TVN „Polska Pawła Jasienicy”.
Wydał dwa tomiki poetyckie "Świat banalny" (Łódź 1998) i "Drzewa wierzą naprawdę" (Tczew 2001) ze wstępem ks. Twardowskiego i posłowiem I. Conti. Jego wiersze przetłumaczono na języki: norweski, hebrajski, włoski i angielski. Opowiadania drukowały pisma literackie. Jest też autorem dramatów: "Na gałęzi", "Biografia", "Uwaga – złe psy!" (obsypany nagrodami monodram Małgorzaty Rożniatowskiej w reż. Michała Siegoczyńskiego, był w repertuarze teatrów Wytwórnia, Na Woli, Studio), "Błękitny diabeł" (monodram Barbary Krafftówny napisany na jubileusz 60-lecia pracy artystycznej, reż. Barbara Krafftówna i Józef Opalski), "Oczy Brigitte Bardot" (napisane na 80. urodziny Barbary Krafftówny, wyprodukowane przez Teatr Na Woli, aktorce partnerował Marian Kociniak, reż. Maciej Kowalewski), "First Lady" (Teatr Radia TOK FM) i "Naznaczeni" (ta ostatnia sztuka poświęcona jest Dorze Diamant, ostatniej żyjącej miłości Franza Kafki; doczekała się przekładów na języki niemiecki i włoski). Jest też autorem scenicznej i jedynej autoryzowanej adaptacji tekstów Pedro Almodovara Patty Diphusa – monodram ten w wykonaniu Ewy Kasprzyk jest w repertuarze Teatru Rozmaitości w Warszawie – a także adaptacji powieści "Marilyn i Papież" (monodram Ewy Kasprzyk, Teatr Polonia), "Smażone zielone pomidory" Fannie Flagg (monodram Elżbiety Czerwińskiej, w repertuarze Teatru Powszechnego).
Był kierownikiem literackim Teatru Na Woli i współpracował z Teatrem Polonia Krystyny Jandy. Kilkakrotnie reżyserował w teatrze. Był dwukrotnie stypendystą Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W 2017 roku Grzela otrzymał medal honorowy "Powstanie w Getcie Warszawskim" za kultywowanie pamięci o żydowskiej walce z nazizmem podczas II wojny światowej oraz upowszechnianie wiedzy o kulturze i historii Żydów. W tym samym roku Rada Miasta Starogardu Gdańskiego przyznała mu Medal za Zasługi dla Starogardu Gdańskiego. W 2018 roku został uhonorowany Nagrodą Specjalną i medalem Starosty Starogardzkiego za działalność dziennikarską i literacką. W 2018 roku wraz z Ewą Błaszczyk otrzymał Nagrodę Literacką im. Leopolda Staffa za spektakl "Oriana Fallaci: Chwila, w której umarłam". W tym samym roku za jego książkę "Podwójne życie reporterki. Fallaci. Torańska" wydawnictwo Prószyński i S-ka otrzymało od drukarni Ozgraf nagrodę Grand Prix w kategorii "wydarzenie wydawnicze" podczas Targów Książki w Krakowie.
Źródło: opracowanie redakcyjne na podstawie materiałów nadesłanych, listopad 2002; Aktualizacja: AP, lipiec 2019.
Bibliografia:
- "Świat banalny: wiersze", Łódź: Oficyna Bibliofilów, 1998.
- "Rozum spokorniał: rozmowy z twórcami kultury", Warszawa: "Interlibro", 2000.
- "Drzewa wierzą naprawdę", Tczew: Grupa Wydaw. Pomorskie, 2001.
- "Nauka a polityka – Dziwne losy filozofii prawa w Polsce" (2001, 2010),
- "Chełmska 21” (2001),
- "Bagaże Franza K.: podróż, której nigdy nie było", Michałów-Grabina: Instytut Wydawniczy Latarnik, 2004.
- "Psychotest czyli Antologia dramatów o HIV/AIDS", Warszawa: Krajowe Centrum ds. AIDS. Agenda Ministra Zdrowia, 2005.
- "Piotrek: drogi Piotra Łazarkiewicza", Warszawa: Wydawnictwo Teatru Na Woli, 2008.
- "Oczy Brigitte Bardot", Warszawa: Wydawnictwo Teatru Na Woli, 2008.
- "Hotel Europa: rozmowy”, Warszawa: Prószyński, 2009.
- "Marian Kociniak spełniony: rozmawia Remigiusz Grzela", Warszawa: Wydawnictwo Trio – Teatr Na Woli im. Tadeusza Łomnickiego, 2010.
- "Wolne" [wywiady – Hartwig, Krzywonos, Świdowska, Posmysz, Torańska, Wiłkomirska, Nawrot, Krall, Chiger, Rybczyńska-Holland, Holland, Łazarkiewicz], Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2012.
- "Było, więc minęło: Joanna Penson dziewczyna z Ravensbrück", kobieta "Solidarności", lekarka Wałęsy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2013.
- "Wybór Ireny: trzy kobiety, trzy życia, jedna twarz", Warszawa: Dom Wydawniczy PWN, 2014.
- "Złodzieje koni", Warszawa: Wydawnictwo Studio Emka, 2014.
- "Obecność: rozmowy", Warszawa: Drzewo Babel, 2015.
- "To, co najważniejsze: Irena Jun i Stanisław Brudny" [wywiady]. Wydawnictwo Teatru Studio, 2015.
- "Krafftówna w krainie czarów: Barbara Krafftówna w rozmowie z Remigiuszem Grzelą", Warszawa: Prószyński i S-ka, 2016.
- "Bądź moim Bogiem", Warszawa: Prószyński i S-ka, 2017.
- "Podwójne życie reporterki: Fallaci, Torańska", Warszawa: Prószyński i S-ka, 2017
- "Mała nocna muzyka: Gwiezdne skrzypce Wandy Wiłkomirskiej", Kraków: PWM Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2019.
