W latach 1977-82 studiował w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych (obecnie: Akademia Sztuk Pięknych) w Poznaniu, gdzie uzyskał dyplom w pracowni malarstwa prof. Jerzego Kałuckiego. Od roku 1983 jest pracownikiem dydaktycznym tej uczelni, obecnie z tytułem profesora zwyczajnego pełni funkcję prorektora ds. artystyczno-badawczych i prowadzi Pracownię Działań Multimedialnych. Mieszka i pracuje w Poznaniu.
Jego prace znajdują się w zbiorach Muzeum Narodowego w Poznaniu, Muzeum Sztuki w Łodzi, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, Kolekcjach Regionalnych Sztuki Współczesnej Zachęta: w Poznaniu, w Szczecinie, w Katowicach, Kolekcji Sztuki Współczesnej Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, Art Omi Collection USA, a także w zbiorach prywatnych w Polsce, Izraelu, Niemczech, Francji, Japonii, USA.
Współzałożyciel (z Mariuszem Krukiem) grupy Koło Klipsa, uczestnik trzech pierwszych wystaw w poznańskiej galerii Wielka 19. Współpracował z grupą Neue Bieriemiennost w latach 1988-1989.
Poznańska grupa Koło Klipsa była formacją stworzoną przez kilku zaprzyjaźnionych artystów (wszyscy członkowie: Mariusz Kruk, Piotr Kurka, Leszek Knaflewski, Krzysztof Markowski, Wojciech Kujawski, Mariusz Młodzianowski i Piotr Postaremczak). W różnym składzie grupa działała w latach 1983-1990. Tworzyli wystawy zwane "całościami", które uznawali za wspólne prace wszystkich uczestników i rezygnowali nawet z podpisów pod poszczególnymi realizacjami. Koło Klipsa uważane jest za jedno z najciekawszych i najbardziej oryginalnych zjawisk w polskiej sztuce lat 1980. Grupa działała poza nurtem tzw. sztuki oficjalnej, ale także nie identyfikowała się ze sztuką opozycyjną (przykościelną). Realizacje, które tworzyli związani z nią artyści, przekraczały ramy gatunków i konwencji, były intermedialnymi strukturami przypominającymi malarstwo w przestrzeni. Powstające w opozycji do analitycznej tradycji sztuki konceptualnej, metaforyczne prace członków Koła Klipsa rehabilitowały obiekt, kolor i formę; często wykonywane były z nietypowych materiałów, takich jak np. ziemia czy pierze. Piotr Kurka był członkiem Koła Klipsa do 1985 roku, później wystawiał już indywidualnie.
Piotr Kurka pracuje nieco na uboczu głównego nurtu sztuki i - nie zwracając uwagi na aktualne mody - konsekwentnie idzie swoją drogą. Twórczość Piotra Kurki rozpięta jest między dwiema rzeczywistościami: światem realnym i nadrealnym, w którym rządzą prawa poetyki snu, fantazji i baśni. Oba te obszary występują w jego pracach równolegle, przenikają się ze sobą i dowodzą, że granica między nimi jest bardzo płynna. Artysta najczęściej buduje instalacje, a raczej sytuacje artystyczne, w których wykorzystuje bardzo różne materiały i przedmioty. Jego prace czasami bywają tak rozbudowane narracyjnie i przestrzennie, że mogą kojarzyć się z teatralnymi aranżacjami.
Piotr Kurka, "Siedzący", 1988, kol. Muzeum Sztuki w Łodzi, fot.Muzeum Sztuki w Łodzi, Świat sztuki Piotra Kurki, który w dużej mierze wyrasta z rejonów osobistej egzystencji, przesycony jest głęboką refleksją i duchowością. Jednym z ważniejszych obszarów penetracji artystycznej jest dzieciństwo. Kurka często używa w swoich pracach przedmiotów związanych z tym okresem, takich jak np. dziecięce łóżeczka, lalki, misie. Zwykle przerabia jednak te rekwizyty w specyficzny sposób, np. pluszowy miś jest odlany z brązu, a lalka waży tyle, ile ciężar ludzkiego tułowia. W wielu pracach Kurki pojawia się postać marynarza, którego pierwowzór artysta kupił kiedyś w antykwariacie. Lalka zainspirowała go swoim niepokojącym wyglądem, a zwłaszcza wyrazem twarzy, nieco ironicznym i perwersyjnym. Stała się bardzo nośnym symbolem, wykraczającym daleko poza chłopięce marzenia o dalekich podróżach. Ciąg skojarzeń jest bardzo bogaty, niezależnie od intencji autora mieszczą się w nim zarówno portowe burdele, jak i subkultura gejowska czy "Pijany statek" Arthura Rimbauda. Figura marynarz występuje w wielu pracach Piotra Kurki, zmieniając rozmiary od maleńkich laleczek po wielkość dorosłego człowieka.
Instalacje Piotra Kurki to sytuacje o dużym ładunku poezji i jako takie nie poddają się jednoznacznym interpretacjom. Czasami punktem wyjścia dla ich odczytania mogą być tytuły, takie jak np. La maison du poete (1996), Konflikt między dobrem a złem jest chorobą umysłu (2001), czy Kropla wody nie chłodzi mej drapieżnej odwagi (2002). Oglądając prace tego artysty widz musi uzbroić się w cierpliwość i uruchomić całą swoją wrażliwość. Poszczególne przedmioty budujące instalacje odgrywają rolę słów-obrazów, które uruchamiają wyobraźnię odbiorcy i pozwalają na stworzenie własnej narracji. Obiekty są bardzo różne, czasami skojarzone na zasadzie "przypadkowego spotkania parasola i maszyny do szycia na stole prosektoryjnym". Konstruowane w formie asamblaży i kolaży prace Piotra Kurki tworzą bardzo szczególny nastrój, w którym ważną rolę odgrywa światło i nierzadko także dźwięk. Nastrój wywołuje refleksje, dla których pożywką są symboliczne i archetypiczne znaczenia poszczególnych elementów realizacji: przedmiotów gotowych, znalezionych lub wykonanych własnoręcznie przez artystę. Kurka posuwa się czasami do swoistej mistyfikacji, tworząc przedmioty, które sprawiają wrażenie, jakby artysta znalazł je w sklepie ze starociami. W pracy Katedra (1995) artysta zestawił fotografię żarłocznej modliszki z ażurowym modelem katedry gotyckiej. Szkatułka (1995) to stara skrzynia, w której Kurka zamknął woskowe kolana i worek pełen grochu. Wśród kilku "akapitów" budujących pracę La maison du poete (1996) znajdziemy odlew woskowej głowy umieszczony na postumencie podpieranym plażową piłką wykonaną z metalu, a także kontrabas o stalowych strunach, które przyszpilone zostały do ściany za pomocą stateczka-zabawki. Z tej pracy pochodzi też wspominany już pluszowy miś odlany z brązu i ważący więcej niż połowa drewnianego łóżka: unosi je do góry przymocowany do mebla stalową liną zakotwiczoną w suficie.
Piotr Kurka, "When you Collect Every Tear, You Can Build a Nice Pet, if Your Life is Long Enough", 1995, fot. Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku Metaforyczne, nacechowane poetycką refleksją prace Kurki wydają się być na pozór spowite w nieco staroświecką aurę. Pochodzące z minionego czasu przedmioty lub obiekty stylizowane na wyciągnięte z lamusa lub sklepu ze starociami wskazują na ważną rolę czasu w sztuce Piotra Kurki. Czas i pamięć ewokują klimat nostalgii, ale stanowią też swoiste memento mori, a więc tym samym wyznaczają kontrapunkt w czasie teraźniejszym. Czasami ten kontrapunkt bywa bardzo zaskakujący, jak w przypadku pracy Dostałem pieska pokazywanej na wystawie "Pies w sztuce polskiej" w Galerii Arsenał w Białymstoku (2003). Praca Kurki przedstawiała przymocowaną do ściany konstrukcję przypominającą psią budę. Do środka można było zajrzeć poprzez wmontowane w szczytowych ścianach szkła powiększające. Przez jedno widać było poruszającą się figurkę psa, zdeformowaną starą zabawkę, a przez drugie zdjęcia księży ze starej fotografii. Praca w poetycki sposób przywoływała wspomnienia artysty z dzieciństwa, z czasów, gdy był ministrantem i dostał w prezencie pieska. Tuż po otwarciu wystawy instalacja ta wywołała jednak ostry protest radnej LPR w Białymstoku, która oświadczyła, że zestawienie księży katolickich z psem obraża jej uczucia religijne. Zażądała usunięcia pracy Piotra Kurki z ekspozycji, w czym poparł ją prezydent miasta. Artysta wycofał z galerii wszystkie swoje prace, a kurator wystawy na znak protestu postanowił zamknąć wystawę.
Piotr Kurka, "Fotel", 1986, kol. Muzeum Sztuki w Łodzi, fot.Muzeum Sztuki w Łodzi, W kwietniu 2006 roku na wystawie "Aneks do Kolekcji" w łódzkim Muzeum Sztuki pokazano pracę Piotra Kurki Fotel z 1986 roku. Przyjazny mebel z domowego otoczenia artysta zamienił w niepokojącą rzeźbę przypominającą o mrocznych pokładach ludzkiej duszy. Fotel nie zatracił swojego rozpoznawalnego kształtu, ale pokryty został drewnianą "tapicerką" z deseczek, przez co zatracił całkowicie swoją funkcję. Nie zachęca do siadania, tym bardziej, że w wypalonej dziurze w oparciu widać ukrytą zardzewiałą piłę tarczową. To narzędzie tortur jest być może sygnałem, że w życiu nie możemy się czuć za wygodnie, czasami coś uwiera i rani, czy to będzie cierpienie czy wyrzuty sumienia.
Prace Piotra Kurki zawsze poruszają wyobraźnię i wrażliwość, a twórca kreuje na swoich wystawach prawdziwą artystyczną magię. Jego aranżacje za każdym razem przenoszą widza w inny świat, gdzie czas nagle się zatrzymuje, zaś narrację budują zwykle wspomnienia z dzieciństwa przefiltrowane przez skłaniające do głębokiej refleksji lektury. O prezentacji zatytułowanej "Psalm" w katowickiej Galerii Sektor 1 (2004) sam artysta mówił, że jest to wystawa o dzieciństwie, o wspomnieniach, które przechodzą ponad śmierć. Pojawiła się tam m.in. lalka - królik wielkości człowieka ubrana w marynarski mundurek, groteskowa czaszka, która miała w oczodołach szklane kule z pruszącym śniegiem, zdeformowana postać psa w metalowej budzie i komódka w stylu fin de siècle, a w przestrzeni galerii pobrzmiewał włoski motyw operowy.
Konflikt między dobrem i złem jest chorobą umysłu głosi napis wyryty na brzegu niezwykłej ławki autorstwa Piotra Kurki stojącej w Atrium na parterze Starego Browaru w Poznaniu. Ławka zbudowana jest w połowie z białego, a w połowie z czarnego marmuru. Na jej białej części przycupnęła figurka czarnego kruka, jakby żywcem wyjętego z powieści Allana Poe. Obiekt intryguje i w zgiełku codzienności skłania do refleksji nad względnością najbardziej, wydawałoby się, arbitralnych pojęć.Prace Piotra Kurki nie odwołują się do racjonalnej strony poznania, tylko balansują na granicy skojarzeń, intuicji, przeczuć i wspomnień. Jak wyjaśnia sam artysta:
"Lubię sytuacje asymptotyczne. Kiedy jakaś myśl, czy idea zbliża się na małą odległość do rozwiązania, natomiast nie dotyka granicy. Jest ciągle 'gdzieś tam'... To rodzaj tajemnicy, która towarzyszy dziełu."
Z 2004 roku pochodzi praca Kurki Nikogo nie brak. Przedstawia postać chłopca jadącego na rowerze zbudowaną z setek szklanych kulek. Jak często w wypadku tego artysty tropem do interpretacji dzieła jest tytuł, tutaj pochodzący z wiersza J. Berrymana, który nasuwa skojarzenia z wizerunkiem śmierci lub jej posłańca.
W 2007 roku miała miejsce wystawa Piotra Kurki w Galerii Zderzak zatytułowana "To, co się nam przydarza, już do nas nie należy". Artysta pokazał na niej cykl prac na papierze i instalację z rzeźbą Łyżwiarka. Tytuł wystawy, a zarazem jednego z obrazów artysty, zaczerpnięty został z rozprawy "Patańdżatali i Joga", której autorem jest religioznawca, mitolog, filozof kultury - Mircea Eliade. Prezentowane obrazy utrzymane były w poetyce snu, pojawiały się na nich bajkowi marynarze, zakonnice, łyżwiarka, zając, monstrualne stwory morskie, a także postacie w strojach z początku ubiegłego wieku. Powtarzającym się motywem była woda jako morska głębina, zamarznięta tafla, kałuża, woda w basenie, pojawiały się też czaszki, lustra, odbicia i podwojenia. Wystawa Kurki przybrała formę poetyckiej przypowieści wypełnionej figurami z prywatnej mitologii artysty, w której aktywną rolę odgrywa podświadomość. Rzeźba Dunia nawiązywała do jednej z prezentowanych na wystawie akwareli Tańce na lodzie. Przedstawia szklaną nogę ulepioną ze szklanych kulek obutą w łyżwę i zakończoną konchą przypominającą kielich kwiatu. Wewnątrz rozchylonej konchy znajduje się igliwie i wyrastające w nim białe grzyby. Piotr Kurka zaprezentował tę rzeźbę także na wystawie poplenerowej "Bifurkacje" w 2008 roku w Orońsku.
Autor: Ewa Gorządek, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie, listopad 2006; aktualizacja: czerwiec 2009.
Stypendia:
- 1992 Pollock-Krasner Foundation, New York
- 1995 Arts Link, Citizen Exchange Council, New York
- 1997 Kościuszko Foundation, ISP, New York
- 1999 Rockefeller Foundation, Bellagio, Włochy
- 2001 Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP
Wybrane wystawy indywidualne:
- 2007 - "To, co się nam przydarza, już do nas nie należy", Galeria Zderzak, Kraków
- 2005 - "Psalm", Instytut Polski, Praga, Czechy
- 2002
- "Kropla wody nie chłodzi mej drapieżnej odwagi", Galeria Miejska Arsenał, Poznań
- "Love & Gravity 2", Atelier RLBQ Marsylia, Francja - 2001
- "Konflikt między dobrem a złem jest chorobą umysłu", Galeria Arsenał, Białystok
- Galeria AT, Poznań - 2000 - Galeria ON, Poznań
- 1998 - "Love & Gravity", Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Warszawa
- 1997 - ISP Nowy Jork
- 1996
- Galeria Biała, Lublin
- Galeria AT, Poznań - 1995
- ISP Nowy Jork
- Galeria Prowincjonalna, Słubice
- Galeria Krzysztofory, Kraków
- Galeria Kronika, Bytom - 1993
- Galeria Miejska Arsenał, Poznań
- Galeria ZPAP na Mazowieckiej, Warszawa
- Galeria AT, Poznań - 1991 - Galeria Caspar Bingemer, Hamburg, Niemcy
- 1990 - Galeria Dziekanka, Warszawa
- 1987 - "Z głębi serca. Instalacja i prezenty od Neue Bieriemiennost", Galeria Wielka 19, Poznań
- 1986 - "Morze", Galeria AT, Poznań
- 1985 - "Deszcz", Galeria Wielka 19, Poznań
Wybrane wystawy zbiorowe:
- 2009
- "Bifurkacje", Galeria appendix 2, Warszawa
- "Żebro Ewy? Potencje męskości", Zamek Książąt Pomorskich, Szczecin - 2008
– "Duch Edwarda Hoppera", Galeria Zderzak, Kraków
- "Bifurkacje", Centrum Rzeźby Polskiej, Orońsko - 2006 - "Forma jest pustką - pustka jest formą", dawna fabryka Oskara Schindlera, Kraków
- 2005 - "Wolność i odpowiedzialność", Universitet der Kunste, Berlin
- 2004 - "Match", Kunsthalle Faust, Hannover, Niemcy
- 2003/2004 - "Reversed Art and Engineering", Skulpturens Hus, Stockholm, Szwecja
- 2003
- "Returne Nature Pastoral", Nanjing Shenghua Arts Center, China
- "Facing Nature", Inner Space, Poznań - 2000
- "Intryga - Prowokacja", Muzeum im. K. Ciurlionisa, Kowno, Litwa
- VII Konstrukcja w Procesie, Bydgoszcz
- "Utopia i Wizja", Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku; Galeria Zachęta, Warszawa - 1999
- "Internal/External", Muzeum Sztuki Współczesnej w Toyamie, Japonia
- "Mediacje", Centrum Sztuki Współczesnej, Poznań
- "Latitudes", Bunkier Sztuki, Kraków - 1997 - "Lekkość rzeczy", Bunkier Sztuki, Kraków
- 1996 - "Nothing New under the Sun", Glenmorange Heritage Coast, Walia
- 1995
- "Footprint", Kunsthale Taheles, Berlin, Niemcy
- Wystawa Sztuki Współczesnej dla Szanownej Publiczności, teren Międzynarodowych Targów Poznańskich, Poznań
- "Co-existence", V Konstrukcja w Procesie, Pustynia Negev, Izrael
- "Rysunek - pierwszy zapis", Królikarnia, Warszawa - 1994
- "Konwencje i Uczucia", Centrum Sztuki, Ateny, Grecja
- "Pustynna Burza", Galeria Sztuki Współczesnej, Katowice - 1993
- Offene Ateliers, Bielefeld, Niemcy
- Yad Labanim Muzeum, Petah Tikva, Izrael - 1992
- "Ogrody", Międzynarodowe Targi Poznańskie, Poznań
- "Przestrzeń a Czas Personalny", Zamek Książąt Pomorskich, Szczecin - 1991
- "Kunst Europa", Bonner Kunstverein, Bonn, Niemcy
- "Kolekcja Sztuki XX wieku", Muzeum Sztuki w Łodzi, Galeria Zachęta Warszawa
- "Magowie i Mistycy", Centrum Sztuki Współczesnej, Zamek Ujazdowski, Warszawa - 1989
- Festival International d'Art, De Groupe, Marsylia, Francja
- "Middle Europe", Artists' Space, Nowy Jork, USA - 1988
- "Polish Realities", Third Eye Centre, Glasgow, Szkocja
- "Rzeźba w ogrodzie", Ogrody SARP, Warszawa - 1987 - "Co słychać?", Fabryka Norblina, Warszawa
- 1986 - "Ekspresja lat 80.", BWA, Sopot
- 1984 - "Koło Klipsa", Galeria Wielka 19, Poznań (dwukrotnie)
